Trong các tuyên bố hùng hồn về “thuế quan để trừng phạt nước ngoài”, các chính trị gia thường bỏ quên một thực tế đơn giản: người trả tiền nhiều nhất trong các cuộc chiến thương mại không phải là Trung Quốc, Mexico hay Việt Nam – mà là chính người dân Mỹ.
Thuế quan không phải là tiền phạt Trung Quốc
Khi chính phủ Mỹ áp thuế nhập khẩu lên hàng hóa từ Trung Quốc hay các nước khác, giá hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ tăng lên. Các nhà bán lẻ, nhà sản xuất trong nước không gánh chịu chi phí này – họ chuyển nó sang cho người tiêu dùng.
Một chiếc máy giặt, điện thoại, món đồ chơi, hay bộ quần áo trẻ em… tất cả đều trở nên đắt đỏ hơn vì thuế. Theo nghiên cứu của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, khoảng 92–100% chi phí thuế quan thời Trump là do người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ chi trả.
Vai trò của người tiêu dùng: chiếc ví quyết định chính sách
-
Người tiêu dùng Mỹ chiếm 70% GDP quốc gia. Mỗi hành vi mua sắm – hoặc từ chối mua – chính là một lá phiếu cho hệ thống kinh tế.
-
Khi giá tăng vì thuế, người dân cắt giảm chi tiêu, quay lưng với sản phẩm đắt đỏ, chọn mua ít hơn hoặc trì hoãn mua sắm.
-
Chính phản ứng này khiến nhập khẩu giảm, doanh số doanh nghiệp sụt giảm, nguồn thu từ thuế quan cũng giảm theo. Chính phủ tưởng sẽ thu được “600 tỷ USD” – nhưng không ai tiêu dùng thì lấy gì mà thu?
Tác động ngược: Người dân bị đánh hai lần
-
Bị đánh trực tiếp khi giá cả tăng: các mặt hàng thường ngày – từ đồ dùng gia đình đến thực phẩm, điện tử – đều chịu mức thuế mới.
-
Bị đánh gián tiếp khi lạm phát tăng, Fed buộc phải nâng lãi suất để hãm đà giá cả – khiến vay mua nhà, vay học phí, vay tiêu dùng trở nên đắt đỏ hơn.
Cầu giảm – thuế giảm – tăng trưởng giảm
Nếu người tiêu dùng Mỹ giảm chi tiêu:
-
Doanh nghiệp không mở rộng vì nhu cầu thấp.
-
Việc làm giảm.
-
Thị trường tài chính sụp đổ vì kỳ vọng lợi nhuận thấp.
Thuế quan có thể là vũ khí ngắn hạn để gây áp lực thương lượng, nhưng nếu trở thành chính sách trụ cột, nó phản tác dụng nghiêm trọng.
Kết luận: người tiêu dùng không chỉ là nạn nhân – mà là chỉ báo sớm
Người tiêu dùng Mỹ là trung tâm của nền kinh tế toàn cầu. Mỗi hành động mua sắm của họ là một phản xạ của niềm tin – hoặc sự sợ hãi.
Khi họ thận trọng, rút ví ít hơn, toàn bộ nền kinh tế Mỹ – và thế giới – đều phải điều chỉnh.
Trong cuộc chiến thuế quan, người tiêu dùng không chỉ là người trả tiền, mà chính là người gióng chuông báo động đầu tiên cho chính sách sai lầm.