Do buồng 6-8 ở đầu dãy, nên các buồng khác tù đi đâu về đều đi ngang qua. Tôi gặp cái H ở gần nhà đi thăm gia đình về.
Các bạn có thỉnh thoảng gặp tấm hình một người mặc quần áo bộ đội, ngủ gục đầu bên vỉa hè, trước mặt là cái bơm không ? Tôi tìm lại không thấy để đưa vào đây.
Đấy là chú cái H, cả nhà nó là dân giang hồ chuyên nghiệp. Chú nó chẳng phải bố đội gì, ông ấy tên là Cường. Từ hồi tôi còn bé ông ấy đã làm nghề bơm vá xe đạp quanh Hồ Gươm. Ai mà xe non hơi vào bơm thế nào cũng thành vá, vá một miếng sẽ thành ba miếng. Ông bơm xe nhưng miệng xì hơi rất khéo, kêu bị thủng săm. Trong chậu nước hay trong tay ông có mẩu giấy thép nhọn, thích xiên thủng bao lỗ cũng được tuỳ theo mặt khách.
Lúc trước ở bên lẻ, tôi gặp chồng của H, hai thằng hỏi thăm nhau được vài câu.
H nó đưa tôi ít quà, bảo gửi hộ anh T phòng 6B.
Tôi ngạc nhiên chửi.
-Ơ đm chồng mày bên lẻ , mày không hỏi nó lại gửi quà cho thằng khác à?
Nó cười nhấm nháy.
– Thôi thân ai ấy lo, giúp tôi đi.
Tôi mang quà nó cho anh T phòng 6B, anh ấy nhận vui lắm. Hôm chủ nhật anh ấy gọi tôi lại cửa phòng, bảo tôi mang hộ cái thư cho cái H, anh ấy đưa cái thư kèm 50 nghìn tiền công. Tôi bảo anh đưa thêm gói bánh hay cái gì nữa, chứ đi tay không ngại, anh đưa tôi luôn hộp ruốc và bánh xà phòng.
Tôi cầm hộp ruốc và bánh xà phòng xin anh Điều quản chủ nhật.
– Thầy cho em sang bên nữ, em cho con hàng xóm ít quà.
Anh Điều gật đầu.
Tôi đi thong thả ở lối giữa sang bên nữ, lối ấy chỉ có cán bộ đi chứ chẳng tù nào một mình đi như vậy. Nhưng tôi phục vụ ông Dũng Đội hay đi lại nên các quản quanh đó họ biết mặt nên chẳng sao. Tôi đến phòng quản giáo nữ, chào và lễ phép.
– Cô cho cháu gửi ít quà cho cái H hàng xóm nhà cháu.
Quản nữ cũng gật đầu, tôi đến phòng cái H, đưa nó cái thư và quà.
Tù không được phép đi lại sang buồng khác, nhất là buồng nữ càng cấm. Ngày chủ nhật vắng lặng, tôi đi thong thả giữa khu tù, băng qua khoảng sân rộng ở giữa. Các phòng xung quanh nhìn tôi ngạc nhiên, nghĩ tôi phải tầm có trưởng ban giám thị đỡ mới ‘ bon’ được ngênh ngang như thế.
Mọi khi thư từ sang buồng nữ, đều do bọn bếp chạy mang, chúng vờ kéo cơm rồi vất trộm thư vào phòng. Đằng này cái H được nhận thư rất chi đàng hoàng, được gọi hẳn tên ra cửa nhận thư và nhận quà.
Lần đầu tiên tôi mới thấy phòng nữ, nhiều người đánh phấn son rất xinh, họ thấy cái H nhận quà và đang nói chuyện với tôi, họ hét.
– H ơi, giới thiệu tao đi.
Tôi đi về, ngang qua K 2-4 trong xà lim có người gọi tên. Cái ô cửa xà lim bé nên khó nhìn, tôi lại gần hoá ra thằng Lưỡng Lùn ở Phúc Tân. Hỏi sao nó vào K, nó bảo đánh nhau trên buồng, nó hỏi có bật lửa không. Tôi cho nó cái bật lửa mình đang dùng.
Nhiều tù làm chân chạy ngoài như trực chính, cơm canh, vệ sinh phải đóng rất nhiều tiền. Họ sơ sểnh một tí là bị kỷ luật, nhốt lại vào buồng nếu quản giáo phát hiện, bị đi cùm nếu ban phát hiện. Việc mang gì cho phòng khác bị nhìn thấy cũng thành tội, đừng nói chuyện đi tít tắp từ dãy này sang dãy kia để đưa đồ.
Trong tù giam cứu, mỗi bước chân đi mà không phải là đi cung, đi xử, gặp gia đình, mỗi bước chân ấy đều được tính bằng tiền hay quan hệ được gọi là có ” điều kiện”, nếu tính bằng máu thì gọi là có ” số má”
Kể cả ở trong phòng, đứng dậy đi vài bước loanh quanh trong phòng đều cũng vậy.
Có đến vài nghìn người trong trại giam này đang phải ngồi bó gối, họ thèm khát được duỗi chân ra , được đứng dậy đi vài bước mà không được.
Đi trong ca trực của quản Điều nữa thì đúng là đặc biệt.
Nhưng những ngày làm tù được vào dạng điều kiện bậc nhất của tôi trong trại giam cứu không được lâu, tôi phải đi trại cải tạo để có thời gian lao động, làm căn cứ giảm án.
Phải có được 1 phần 3 mức án và tối thiểu 6 tháng lao động tốt thì mới được xét giảm.
Tôi bị bắt tháng 10 năm 1994 án 45 tháng, đến Tết năm 1995 sẽ được 1 phần 3 mức án. Tôi phải đi trại tầm tháng 5 thì mới đủ tiêu chuẩn lao động. Ở buồng giam cứu dù lao động cũng không được tính.
Ông B nghe tôi nói và xếp tôi đi trại vào tháng 5.
Ngày đi trại, tôi chuẩn bị đồ, xếp vào hàng những tù nhân đi trại. Ông Dũng Đội nhìn thấy gọi ra hỏi.
– Mày đi trại à?
Tôi vâng, ông bảo.
– Mày muốn ở đây không , tao cho mày ở lại.
Tôi bảo đi để có xét giảm, ông nói.
– Tao cho mày vào quân số bếp, nhưng vẫn ở buồng của mày như bây giờ, làm việc như bây giờ.
Tôi nói.
– Cháu xuống trại thoáng hơn a.
Ông Dũng Đội lắc đầu bỏ đi. Tôi hiểu ông ấy nghĩ tôi dại, bởi nếu ở lại mà được như thế, tôi có cuộc sống điều kiện rất tốt trong trại Hoả Lò.
Tôi đi vì muốn mắt mình nhìn thấy xa hơn, rộng hơn. Suốt ngày quanh quẩn trong khu chẵn, nhìn những chiều rảnh, các tay anh chị số má ngoài xã hội ngồi sau song sắt dõi mắt nhìn ra ngoài, tôi thấy gò bó và ngột ngạt kinh khủng. Cuộc sống không phải chỉ có ăn uống đầy đủ, cuộc sống cần được bước chân đi nhiều hơn, được nhìn thấy nhiều hơn, cho dù phía trước là gian nan.
Mỗi lần chuyển đi là một lần làm lại từ đầu, là những trận đòn, là đói, là bị hành hạ. Tôi hình dung những khó khăn mà những người đi trước đã kể khi đến trại cải tạo.
Tôi thầm nhủ, tôi sẽ chịu đựng được.
Tôi không phải đi trại xa, xe tù chở vài chục người từ Cầu Diễn đến Thường Tín, tôi được vào trại Văn Hoà, tức trại giam số 2 của công an Hà Nội bây giờ.
Chúng tôi phải học nội quy 15 ngày của trại, sau đó được phân đi các đội.
15 ngày ấy là những ngày khiếp đảm nhất trong cuộc đời cải tạo của tù nhân.
Hai ngày đầu, cán bộ giáo dục mỗi ngày chỉ nói một giờ về nội quy của trại , tiêu chuẩn cải tạo.
Chúng tôi nằm trên sàn gỗ, thấy ngứa tôi gãi, đêm lại càng ngứa. Sáng tôi giở khe ván sàn, nhìn thấy những con rệp đang nằm, lần đầu tiên tôi thấy con rệp.
Sáng ngày thứ ba, tù thi đua vào nói.
– Bọn mới nghe đây, mỗi thằng gặp gia đình mang vào cây 3 số và 150 nhìn nghe chưa.
Mỗi trại có một tốp tù gọi là thi đua, trật tự. Đó là những tay anh chị có thế lực trong trại. Thời xa xưa những tay thi đua toàn là những anh chị đầu gấu nhất , thời của tôi là giao thời pha trộn giữa máu và tiền, quan hệ để tạo nên vị trí trong tù.
Hôm ấy trong đám tù mới chúng tôi có 5 người đi gặp gia đình.
Chiều đến trước giờ cán bộ trực trại điểm buồng, tù thi đua 4 người vào khu chúng tôi, mở cửa lùa chúng tôi ra sân ngồi, họ quát.
– Những thằng hôm nay gặp gia đình đâu, lên đây.
5 người gặp gia đình đi lên trước mặt chúng tôi, thi đua bắt họ ngồi xuống.
Một người họ chỉ mặt bảo cho đứng xem. Còn lại 4 người bị 4 thi đua bắt ngồi, họ kẹp đầu người ta vào đầu gối, rồi cầm ổ khoá sắt to bằng nắm tay giã vào lưng.
Họ giã từng nhát mạnh chắc nịch, không vội vã, không ồn ào.
Thịch, thịch.
Những âm thanh ghê rợn của ổ khoá sắt nện xuống lưng người mới vào. Như một nghi lễ trang nghiêm của giáo phái nào đó. Một đám đông chứng kiến sự tra tấn tàn bạo, ghê rợn. Dường như ai cũng nín thở.
Khi họ ngừng nện, buông chân kẹp đầu người mới, hai người mới đổ vật nằm lịm đi, một người máu tứa ra miệng. Hai người khoẻ hơn được lệnh lết về chỗ.
Bọn thi đua sai mâý người mới khiêng hai người lịm kia vào buồng.
Lát sau cán bộ trực trại đến điểm số tù, thi đua báo cáo có hai người ốm nằm bên trong. Cán bộ nhếch mép không nói gì, còn hai người bị đánh lết về chỗ kia lúc vào buồng có người dìu, cán bộ trực trại nhìn nói to.
– Chấp hành cho tốt nghe chưa?
Một người bị đánh mà còn đi được nằm cạnh tôi, cậu ấy đêm đau không nằm được, tôi xoa dầu gió cho cậu, những cục khoá nện vào lưng cậu nổi lên như quả bàng tím bầm. Cậu nói.
– Em đã đưa tiền và cây thuốc cho thi đua ngoài phòng khách, không hiểu sao họ vẫn đánh em.
15 ngày chúng tôi không được tắm, trời tháng 5 nóng bức. Rận, rệp và muỗi đốt. Ăn chỉ có cơm và muối, người tôi có những nốt ghẻ. Có người chia sẻ cho tôi lọ thuốc Zép, loaị thuốc bôi vào vết ghẻ.
Bọn đàn em, gọi là ong ve, chim chích của thi đua vào lục soát đồ. Chúng thấy ai có quần áo tốt là thu với những câu chửi.
-Đm chúng mày chưa đến tuổi mặc đồ này nghe chưa, chúng mày là những con chó thôi.
Kể cả người lớn tuổi chúng cũng chửi tất, dường như những tù mới là kẻ thù của chúng , là chỗ để chúng trút uất hận riêng tư.
Khi ra đội sản xuất, tôi chẳng còn gì , chỉ có túi vải và một bộ quần áo với một cái quần đùi cũ.
Tôi ra đội 16, sát sông Hồng, hình như là tên xã Hồng Vân thì phải, ông Lập làm quản giáo. Đội 16 làm gạch.
Có một căn nhà cấp 4, mái xi măng cho chúng tôi ở, nằm sát nhau, chật đến mức chỉ nằm nghiêng. Nóng không thở được. Còn kinh khủng hơn ở quận.
Cơm có rau và thịt, mỗi thằng được hai miếng thịt ba chỉ to bằng bao diêm, dày khoảng 2 mlm. Tôi hỏi thằng bênh cạnh đã ở lâu bữa nào cũng có thịt à. Nó bảo ăn đi rồi mai lấy sức nôn ra không được.
Từ sáng sớm tinh mơ, chúng tôi dậy và được lùa xuống sông vệ sinh đánh răng rửa mặt. Chỗ ấy nước sông rất sâu, kiểu như vực, có lối đi xuống được khoét thành con dốc. Tôi bơi ra mấy mét để vẫy vùng sau nửa tháng không được tắm. Tên đội trưởng chửi.
– Đm thằng kia, bơi ngay vào.
Hai công an canh gác đeo súng AK đứng trên bờ, khi tôi lên, họ bảo.
– Thằng này dân phố cổ mà nhìn có vẻ bơi giỏi nhỉ, định trốn không?
Tôi thoáng nghĩ, sao họ biết rõ tôi nhỉ. Tôi hiểu ra và thở dài.
Ông Lập mua tôi từ trại về. Những dạng tù đầu, nhà phố cổ thường được các quản giáo mua về từ cán bộ nhân sự, kiểu như ông Tính Xồm ở Hoả Lò, ở trại Văn Hoà là ông Hưng làm phụ trách phân tù đi các đội. Lúc ở Hoả Lò tôi đã từng nghe quản giáo nói chuyện với nhau về việc mua mấy thằng ngon ngon.
Những tù bị mua thế sẽ bị vào vòng gọi là ‘ quay’. Tức sẽ bị hành hạ để gia đình phải bỏ tiền.
Tên đội trưởng nhìn tôi cười nham hiểm, tôi hình dung hắn đang tính toán sẽ hành hạ tôi như nào.
