– Cù Tuấn biên dịch từ Washington Post.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã giành được sự tin tưởng của các chính phủ phương Tây bằng cách từ chối sử dụng vũ khí mà họ cung cấp cho các cuộc tấn công bên trong nước Nga và ưu tiên nhắm mục tiêu vào quân Nga bên trong biên giới Ukraine.
Nhưng khi thảo luận trong nội bộ, lãnh đạo Ukraine đã đề xuất đi theo một hướng táo bạo hơn – chiếm các làng mạc của Nga để giành lợi thế trước Matxcơva, đánh bom một đường ống vận chuyển dầu của Nga đến một thành viên NATO là Hungary, và bí mật lập kế hoạch cho các tên lửa tầm xa tấn công mục tiêu bên trong biên giới của Nga, theo các tài liệu mật tình báo của Mỹ mô tả chi tiết các liên lạc nội bộ của ông với các phụ tá hàng đầu và các nhà lãnh đạo quân sự Ukraine.
Các tài liệu này, vốn chưa được tiết lộ trước đây là một phần của vụ rò rỉ rộng rãi hơn các tài liệu mật của Mỹ được lưu hành trên nền tảng nhắn tin Discord và được The Washington Post thu được. Tài liệu cho thấy Zelensky là một nhà lãnh đạo với bản năng hiếu chiến trái ngược hoàn toàn với hình ảnh trước công chúng của ông như là một chính khách điềm tĩnh và khắc kỷ đã trưởng thành từ việc đối đầu với cuộc chiến tàn bạo của Nga. Thông tin chi tiết được thu thập thông qua các liên lạc kỹ thuật số bị giải mã, cung cấp một cái nhìn hiếm hoi về các cuộc thảo luận của Zelensky với các phụ tá giữa các cuộc tấn công tên lửa, các cuộc tấn công cơ sở hạ tầng và tội ác chiến tranh của Nga.
Lầu Năm Góc, nơi các nhà lãnh đạo quân sự cấp cao của Mỹ được thông báo về các vấn đề được nêu trong các tài liệu bị rò rỉ, đã không tranh cãi về tính xác thực của các tài liệu này.
Một số trường hợp cho thấy Zelensky đang kiềm chế tham vọng của cấp dưới; trong một số người khác, Zelensky là người đề xuất các hành động quân sự mạo hiểm.
Trong một cuộc họp vào cuối tháng 1, Zelensky đã đề nghị Ukraine “tiến hành các cuộc tấn công ở Nga” trong khi di chuyển lực lượng bộ binh Ukraine vào lãnh thổ của kẻ thù để “chiếm các thành phố biên giới chưa xác định của Nga”, theo một tài liệu có nhãn “tuyệt mật”. Tài liệu này cho biết mục tiêu sẽ là “tạo đòn bẩy cho Kiev trong các cuộc đàm phán với Matxcơva”.
Trong một cuộc gặp riêng vào cuối tháng 2 với tướng Valery Zaluzhny, chỉ huy quân sự hàng đầu của Ukraine, Zelensky “bày tỏ lo ngại” rằng “Ukraine không có tên lửa tầm xa có khả năng vươn tới các điểm triển khai quân Nga ở Nga cũng như không có bất kỳ thứ gì có thể tấn công họ”. Zelensky sau đó “đề nghị Ukraine tấn công các địa điểm triển khai không xác định ở Rostov”, một khu vực ở phía tây nước Nga, bằng cách sử dụng máy bay không người lái thay vì tên lửa, theo một tài liệu mật khác.
Trong cuộc gặp vào giữa tháng 2 với Phó Thủ tướng Yuliya Svrydenko, Zelensky đề nghị Ukraine “làm nổ tung” đường ống dẫn dầu Druzhba do Liên Xô xây dựng cung cấp dầu cho Hungary. “Zelenskyy nhấn mạnh rằng… Ukraine nên cho nổ tung các đường ống và phá hủy ngành công nghiệp của [Thủ tướng] Viktor Orban của Hungary, vốn chủ yếu dựa vào dầu mỏ của Nga,” tài liệu ghi rõ.
Khi kể chi tiết về cuộc trò chuyện này, các quan chức tình báo thừa nhận rằng Zelensky đang “bày tỏ cơn thịnh nộ đối với Hungary và do đó có thể đưa ra những lời đe dọa cường điệu và vô nghĩa”, một lời thanh minh không hợp lý khi mà Zelensky đã từng đề xuất các hành động quân sự táo bạo. Mặc dù Hungary trên danh nghĩa là một phần của liên minh phương Tây, nhưng Orban được nhiều người coi là nhà lãnh đạo thân thiện với điện Kremlin nhất ở châu Âu.
Khi được hỏi liệu ông có đề xuất chiếm đóng các vùng của Nga hay không, Zelensky, trong một cuộc phỏng vấn với The Post ở Kyiv, đã bác bỏ những tuyên bố của tình báo Mỹ là “ảo tưởng”, nhưng bảo vệ quyền sử dụng các chiến thuật độc đáo của mình để bảo vệ đất nước Ukraine.
“Ukraine có mọi quyền để tự bảo vệ mình và chúng tôi đang làm điều đó. Ukraine không chiếm đóng bất cứ quốc gia nào, mà ngược lại”, Zelensky nói. “Khi có quá nhiều người chết và có những ngôi mộ tập thể và người dân của chúng tôi bị tra tấn, tôi chắc chắn rằng chúng tôi phải sử dụng bất kỳ thủ đoạn nào.”
Việc sử dụng tên lửa tầm xa để tấn công vào bên trong nước Nga là một chủ đề đặc biệt nhạy cảm đối với Nhà Trắng, vốn từ lâu đã lo ngại rằng cuộc xung đột Ukraine có thể leo thang ngoài tầm kiểm soát và dẫn đến một cuộc đối đầu thảm khốc giữa Mỹ và Nga – các cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới.
Mặc dù Washington đã cung cấp cho Zelensky vũ khí tiên tiến trị giá hàng tỷ đô la, nhưng Tổng thống Biden đã liên tục từ chối yêu cầu của nhà lãnh đạo Ukraine về ATACMS tầm xa, viết tắt của Hệ thống tên lửa chiến thuật quân đội, có khả năng tấn công các mục tiêu cách xa tới 185 dặm. Kể từ khi bắt đầu chiến tranh, Biden đã nói rằng Mỹ “không khuyến khích hoặc tạo điều kiện cho Ukraine tấn công ra ngoài biên giới của mình”.
Khi được hỏi về thông tin tình báo cho thấy ông đã cân nhắc việc sử dụng tên lửa tầm xa để tấn công Nga, Zelensky nói rằng đó không phải là điều Ukraine muốn làm. Ông nói: “Không ai ở đất nước chúng tôi ra lệnh tiến hành các cuộc tấn công hoặc pháo kích vào lãnh thổ Nga.”
Không rõ liệu Mỹ có chia sẻ nội dung về âm mưu của Zelensky với các quốc gia đồng minh hay không, nhưng tổng thống Ukraine tiếp tục nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của các chính phủ phương Tây, những nước đã cung cấp cho ông một loạt vũ khí ngày càng tinh vi phức tạp.
Tuần trước, Anh trở thành quốc gia phương Tây đầu tiên cung cấp tên lửa tầm xa cho Ukraine. Storm Shadow, một hệ thống tên lửa hành trình có khả năng tàng hình, có tầm bắn 155 dặm, vượt xa tầm bắn 50 dặm của các bệ phóng HIMARS do Mỹ cung cấp.
Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace cho biết hôm thứ Sáu 13/5 rằng tên lửa sẽ mang lại cho Ukraine “cơ hội tốt nhất” để tự vệ và sẽ chỉ được sử dụng “trong lãnh thổ có chủ quyền của Ukraine”. Một phát ngôn viên của Đại sứ quán Anh tại Washington từ chối bình luận về việc liệu những nhận xét bị rò rỉ của Zelensky có thể khiến London tạm dừng quyết định của mình hay không.
Chính quyền Biden cho biết các bình luận bị nghe trộm của Zelensky không phải là nguyên nhân khiến chính quyền Mỹ giữ lại ATACMS.
“Ukraine đã nhiều lần cam kết sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp một cách có trách nhiệm và chiến lược khi cần thiết để chống lại sự xâm lược của Nga, và chúng tôi tin rằng mọi việc sẽ tiếp tục đúng như vậy,” một quan chức quốc phòng Mỹ cho biết, và cũng như những người khác được phỏng vấn cho báo cáo này, với điều kiện ẩn danh để thảo luận về một chủ đề nhạy cảm.
Kể từ năm ngoái, Zelensky đã hứa rằng Ukraine sẽ không bao giờ sử dụng vũ khí của Mỹ để tấn công bên trong nước Nga, một cam kết mà Nhà Trắng cho biết ông đã thực hiện.
“Tổng thống Zelensky đã giữ lời hứa với Tổng thống Biden và chúng tôi không tin rằng điều đó sẽ thay đổi,” một quan chức chính quyền cấp cao cho biết.
Tướng Mark A. Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, nói với Defense One vào tháng 3 rằng một lý do cho việc không cung cấp tên lửa tầm xa là Mỹ có “tương đối ít ATACMS” và phải để dành nhu cầu phòng thủ của mình.
Tuy nhiên, Zelensky cho biết ông tin rằng Mỹ không gửi vũ khí vì họ không tin tưởng Kiev.
“Tôi nghĩ họ sợ rằng chúng tôi có thể sử dụng chúng trên lãnh thổ của Nga,” Zelensky nói với phóng viên Washington Post. “Nhưng tôi sẽ luôn nói với các đối tác của mình… ‘Chúng tôi có một mục tiêu ưu tiên mà chúng tôi đang chi tiêu cho các gói đạn dược mà chúng tôi nhận được, và chúng tôi tập trung cho việc giải phóng các lãnh thổ của Ukraine,’” ông nói.
Mặc dù không có dấu hiệu nào cho thấy Ukraine đã sử dụng tên lửa của phương Tây để tấn công vào lãnh thổ Nga, nhưng đối với việc sử dụng máy bay không người lái có vũ trang của Kiev thì là một câu chuyện khác.
Các vụ nổ do máy bay không người lái gây ra đã trở thành chuyện thường xuyên ở Nga, bao gồm cả ở Rostov, nơi một máy bay không người lái đã đâm vào một nhà máy lọc dầu trong tháng này. Các quan chức Ukraine thường bày tỏ thái độ mập mờ về các vụ việc này, ám chỉ rằng họ là người thực hiện mà không trực tiếp nhận trách nhiệm về nó.
Hai cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào tháng 12 vào căn cứ không quân Engels của Nga ở Saratov, cách biên giới Ukraine hơn 370 dặm, cho thấy “rằng chúng tôi có khả năng vươn xa hơn nhiều km so với những gì họ có thể mong đợi”, Oleksiy Danilov, Bộ trưởng An ninh và Quốc phòng Ukraine. Hội đồng, cho biết trong một cuộc phỏng vấn đầu năm nay.
Nga trong tháng này đã cáo buộc Ukraine dàn dựng một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhằm sát hại Tổng thống Vladimir Putin tại Điện Kremlin. Các video lan truyền trên mạng xã hội và được The Washington Post xác minh cho thấy hai máy bay không người lái lao thẳng về phía Điện Kremlin vào khoảng 2:30 sáng giờ địa phương. Cáo buộc đã bị các quan chức Ukraine, bao gồm cả Zelensky, bác bỏ mạnh mẽ.
Không phải tất cả các tài liệu mật đều cho thấy Zelensky đang thúc đẩy hành động quyết liệt hơn.
Một tài liệu mô tả một kế hoạch do cơ quan tình báo quân đội Ukraine phát triển vào năm ngoái nhằm tiến hành các cuộc tấn công bí mật vào lực lượng Nga ở Syria với sự giúp đỡ bí mật của người Kurd. Kế hoạch chi tiết sẽ mở ra một chiến trường mới cách Ukraine hàng nghìn dặm, nhưng vào tháng 12, Zelensky đã chỉ đạo các trợ lý của mình “ngừng lập kế hoạch cho các hoạt động chống lại quân Nga ở Syria”, tài liệu viết, mà không giải thích lý do tại sao kế hoạch trên lại bị hủy bỏ.
Zelensky, trong cuộc phỏng vấn gần đây, cho biết ông có quyền tìm hiểu hàng loạt các lựa chọn quân sự.
“Tôi có rất nhiều tướng cùng làm việc với tôi,” Zelensky nói. “và đây chỉ là những cuộc trò chuyện cá nhân của tôi thôi.”
Ông nói thêm: “Cuộc chiến cơ bản là về việc [Nga] chiếm đóng Ukraine. Ukraine phải chiến thắng.”
https://www.washingtonpost.com/world/2023/05/13/zelensky-ukraine-war-leaked-documents/
