Tôi có lệnh mang hết đồ đạc theo ra khỏi phòng. Người cán bộ dẫn giải đưa tôi đến khoảng sân nhỏ giữa phòng hồ sơ và khu giam bảo đứng chờ.
Đây là nơi tù nhân giam cứu hay gặp nhau nhất, người đi xử về, người đi xử hay đi cung, đi chuyển chỗ khác đều chờ ở đây ít phút.
Tôi nhìn thấy thằng bạn ở Lý Thường Kiệt đi xử về, tay và chân nó đều bị xích. Ngạc nhiên tôi hỏi.
– Án thế nào.
Nó nhìn xa xăm buông thõng.
– Tử hình.
Hồi cấp ba tôi học trường Trần Phú ở Hai Bà Trưng, thằng kia thuộc dạng đầu gấu quanh đó hay bắt nạt học sinh trong trường. Nó bị án giết người. Nó và người yêu đi chơi, gặp người bán chó. Nó hỏi mua thế nào mà hai bên chửi nhau, nó rút dao chém con chó mấy nhát, chủ chó xông vào nó chém luôn. Cả chó và chủ đều chết. Toà xác định tính hung đồ nên loại trừ nó ra khỏi xã hội.
Tôi ra khỏi phòng hồ sơ, chuẩn bị lên cái xe ô tô thùng thì nhìn thấy anh chị tôi. Bây giờ họ mới có sổ vào gửi quà. Người cán bộ dẫn giải bảo tôi đi về quận xử luôn trưa nay, nhà tôi đi xe máy về đó mà đợi.
Toà án quận ở cạnh cái khách sạn Solaria trên phố Báo Khánh bây giờ, phiên toà ở tầng 2 có chủ toạ và hai thẩm phán, viện kiểm sát. Vì tôi một mình một vụ nên họ xử loáng cái xong.
– 45 tháng tù và 2 năm quản chế địa phương.
Tôi hỏi người thư ký toà 2 năm quản chế là cứ ở nhà không được đi đâu à ? Anh thư ký toà nói là toà tuyên vậy thôi , chứ đi làm nọ kia công an phường người ta chẳng cấm đâu.
Tôi gặp anh chị, nhận quà và xe đưa tôi về nhà giam quận.
Ông Bình trực ở quận, ông hỏi án tù tôi rồi bảo vào phòng cất đồ, ra ngoài quét dọn vệ sinh , chia cơm như trước kia. Anh Thọ vẫn còn ở quận, anh bảo tội mày kể ra xử thế cũng nặng. Nếu nhà mày mà chạy đúng cửa có khi chỉ 18 tháng.
Biết vậy nhưng nhà tôi lúc đó không ai có tiền để mà lo chạy cả.
Chiều tôi vẫn khiêng rác cùng anh Thọ ra phố Nhà Chung đổ, đổ rác xong anh vẫn la cà đánh đề. Tôi đứng chơ vơ vỉa hè nhìn người qua lại, nghĩ cũng lạ lùng tôi và những người đi đường này nhìn giống nhau, nhưng tôi đang là tù nhân mang bản án 45 tháng tù.
Hàng sáng quản giáo mở cửa lúc 8 giờ 30 cho tôi và anh Thọ ra. Anh Thọ chẳng làm gì chỉ đi lang thang các cửa buồng chuyện trò, thỉnh thoảng anh lấy cho buồng này ít nước sôi, cho tí lửa. Anh chỉ làm mỗi việc kiểm tra quà cáp gia đình họ gửi vào.
Còn tôi phải quét sân khu giam, lau dọn phòng cán bộ quản giáo. Đợi đến giờ cơm thì chia cơm canh. Thấy tôi làm chăm, cán bộ điều tra hay các phòng khác họ bảo tôi làm xong thì đến phòng họ dọn và quét cả sân của quận, quét ra cả tận ngoài đường mà chẳng ai sợ tôi bỏ trốn.
Bà công an làm danh chỉ bạ đến lấy vân tay và nhận dạng tù nhân. Bà thấy tôi đứng xem hỏi tôi viết chữ có đẹp không ? Tôi gật đầu, bà bảo tôi viết thử, bà nhìn khen chữ đẹp quá, mày chắc học giỏi.
Bà lăn tay tù, nhìn mặt họ bà đọc cho tôi viết.
– Nốt rồi cách mắt trái 1,5 cm, dái tai chúc, sống mũi gẫy…
Tôi làm giúp bà đến hôm thứ ba thì bà mải buôn chuyện, tù nhân cứ đứng chờ. Tôi tự ý nhìn nhận dạng tù nhân rồi ghi vào giấy, cầm tay tù lăn lấy dấu. Bà quay lại thấy tôi làm xong cho 2 người, bà đối chiếu xem lại và chẳng nói gì. Từ đó bà ý đến chỉ ngồi buôn chuyện với quản giáo trực, còn tôi thì làm hết việc lấy danh chỉ bạ. Có hôm bà đưa giấy và đồ lăn tay cho tôi, bảo tôi làm cho mấy người mới vào, bà đi có việc tí quay lại.
Tôi xem sổ sách có những ai mới vào, gọi tên họ ra làm. Quản giáo bảo.
– Mày giờ như cán bộ.
Nhưng ở quận thời gian không được lâu, ông Bình giữ tôi lại tối đa trong quyền của ông ấy. Hôm ấy có cán bộ điều tra, bà danh chỉ bạ ngồi nói chuyện, ông Bình bảo mai thằng này đi trại.
Ông nói và hất hàm về phía tôi.
Bà danh chỉ bạ nói.
– Hay xin cho nó ở đây, thằng này sáng dạ, chăm, được việc.
Ông Bình nói.
– Nó án dài thế, xin sao được.
Cán bộ điều tra nói.
– Ông cứ đề xuất, tôi nói thêm cho.
Bà danh chỉ bạ nói.
-Cứ thử đề xuất xin nó đi, tôi đề xuất cùng.
Ông Bình lắc đầu.
– Tôi cũng muốn, nhưng dài thế xin không được đâu.
Tất nhiên ông Bình không thể nào xin được, còn mấy tháng thì người ta châm chước, tính ra lúc đó tôi còn đến hơn 43 tháng thì luật nào cho giữ ở quận.
Chiều hôm ấy ông Bình cho tôi gặp anh trai, tôi bảo anh cho 100 nghìn. Anh tôi đưa 2 tờ 50 nghìn.
Sáng trước khi lên xe ô tô chuyển quay lại Hoả Lò mới, tôi lấy ít hạt bánh trưng dính mỗi cổ tay một tờ 50 nghìn rồi phủ tay áo sơ mi dài xuống che.
Cơm canh bê vào, ông Bình bảo tôi chia cơm xong, ăn cơm rồi đi.
Cơm ở quận khá ngon, gạo trắng, rau xanh sạch, thịt rang thơm. Bữa nào cũng thế, có lần tôi khen cơm đây ngon gấp vạn lần cơm ở Hoả Lò. Ông quản giáo bảo bếp ở đây nấu cho cán bộ ăn, chúng mày được ăn ké, chỉ có thịt ít hơn thôi chứ mọi cái đều chung với cán bộ quận cả.
Mỗi mình tôi một xe ô tô từ Hoàn Kiếm lên Từ Liêm. Tôi không bị khoá tay vì ông dẫn giải là ông quản giáo cấp phó của ông Bình, khi xe đỗ lại ở sân trước cổng trại Hoả Lò mới, ông mới lấy còng sống 8 ra bảo tôi đưa tay cho ông khoá để dẫn vào bàn giao.
Bàn giao xong, ông mở khoá rồi nói.
– May mắn, chấp hành tốt nhé.
Vẫn Tính Xồm ngồi ở phòng hồ sơ, lẽ ra tôi tiền án tiền sự lần đầu, tôi phải được vào phòng tiền án tiền sự lần đầu. Nhưng Tính Xồm nó bán tôi cho quản giáo phòng nhiều tiền án, tiền sự. Nó nhìn hồ sơ thấy tôi trẻ, phạm tôi buôn bán, nhà lại ở phố cổ nên nó nghĩ nhà tôi có tiền, nó viết giấy đưa tôi vào phòng nhiều tiền án, tiền sự. Tức tôi phải ở được phòng đã có án xử ở bên khu chẵn.
Tôi bây giờ là dạng có án, không phải dạng giam cứu chờ xử hay điều tra.
Tính Xồm phân tôi sang bên lẻ, nơi có những kẻ án dài, phạm tội nhiều lần. Tên quản giáo buồng 1-3 nhìn tôi hài lòng, như nhìn con cừu. Nó không biết nhà tôi chẳng còn gì, anh chị tôi lo ăn từng bữa.
Tôi phải cám ơn ông Bình một lần nữa, đến giờ phút sắp không trong vòng tay ông ấy, ông không can thiệp được nữa, ông cho tôi gặp anh tôi và để anh tôi đưa tôi 100 nghìn trước mặt ông. Điều ấy là vi phạm, nhưng ông lờ đi để tôi có 100 nghìn mang theo hộ thân. Anh tôi bảo cứ lên đấy sẽ có người lo.
Đến phòng cán bộ dãy 1-3. Cán bộ bắt cởi quần áo để khám xét. Tôi cởi quần trước, rồi mới cởi áo, lúc trút cái áo ra khỏi tay là tôi xoay cổ tay lại và giơ hai tay trên cao. Phía cổ tay dán tiền xoay về phía tôi.
Tôi được đưa vào phòng đầy những kẻ xăm trổ, dữ tợn nhìn tôi hau haú. Tên trưởng buồng bắt tôi ngồi xổm để hỏi han, đằng sau là hai thằng to lớn cầm cái khăn dài. Tôi hiểu là chúng sắp tròng khăn vào cổ để tôi không kêu la, rồi đánh đập. Tôi bảo luôn.
– Em có tiền.
Tên trưởng buồng giật mình, hắn ngạc nhiên hỏi.
– Sao mày mang được tiền vào, tiền đâu ?
Tôi lấy hai bên tay ra hai tờ 50 nghìn đưa hắn. Hắn cầm nói.
– Thằng này được, cho ngồi ưu tiên 1.
Chúng mua một túi nylon rượu từ hội bếp hết 50 nghìn, 50 nghìn chúng mua thuốc phiện. Tối đó chúng chích và uống rượu rất vẻ sung sướng mãn nguyện. Chúng gọi tôi lên cho điếu thuốc lào, vừa ngon ngọt, vừa đe doạ. Ý chúng bảo khi đi gặp gia đình phải mang vào cho chúng 300 nghìn, nếu không thì nhừ đòn.
Tôi thầm mong gia đình tôi đừng gặp tôi lúc này, và mong người mà anh tôi nói lo cho tôi sẽ đến.
Khoảng 5 hôm, tôi thấy có người công an đi qua phòng tôi, tay cầm tờ giấy đi đến phòng quản giáo, tôi nhìn ông ấy thấy quen.
-3790 Q
Tiếng quát của trực chính ( tức tù tự giác bên ngoài, thường là những tay anh chị số má giang hồ ) ngoài cửa.
Tôi bật dậy kêu có, trực chính hỏi tên tuổi, án phạt rồi bảo.
-Lấy hết đồ, chuyển buồng.
Tôi lấy đồ, nhìn mặt bọn đấu gấu buồng đang nhìn tôi tiếc rẻ.
Tôi ra cửa, người công an kia cầm tờ giấy nhìn tôi cười và bảo.
– Đi theo tôi.
Tôi đi theo ông ta, qua cái dãy buồng 1-3 đến chỗ tiếp nối khu lẻ và chẵn, ông hỏi tôi.
– Có biết bà Quý Hàng Gai không ?
Tôi gật đầu trả lời.
– Bà ý là bạn từ thời con gái của mẹ cháu.
Ông cán bộ cười hiền hoà, rồi đưa tôi về phòng tiền án tiền sự đầu. Trực chính ở đây là anh Đạt nhà ở Ngã Tư Sở. Anh Đạt hỏi tôi nhà cửa, tội danh và thấy lý lịch ngon, kiểu như thấy cừu mà hội bên kia thể hiện. Anh là kẻ nhiều tiền án, nhờ lo lót được sang khu này làm trực chính. Ông cán bộ vào phòng quản giáo ghi tên tôi rồi quay ra, anh Đạt bảo.
– Thầy cho thằng em này về phòng em, em quen biết nó ngoài kia.
Mỗi một buồng giam có 4 phòng, ví dụ buồng 1-3 là có 8 phòng. Mỗi phòng giam từ 30 đến 50 tù nhân. Mỗi phòng có trưởng phòng, có trật tự, bộ đội. Trực chính là cấp cao hơn 8 trưởng phòng, tức là trưởng buồng.
Ông cán bộ kia quát.
– Mày vớ vẩn, nó người nhà tao, tao vừa xin nó bên lẻ về.
Ông đưa tôi vào phòng cuối cùng tính từ lối đi vào, đó là phòng 6D.
Phòng cuối cùng bao giờ cũng đặc biệt hơn phòng khác, nó xa phòng cán bộ và ở góc cuối trại. Có thể nó là phòng tiêu diệt, nơi khắc nghiệt nhất và cũng có thể là nơi dễ chịu nhất. Vì ở góc cuối ít bị quan sát. Cán bộ trong trại đi lại cũng không qua mặt phòng, hơn nữa là trong phòng làm gì đã thấy cán bộ đi từ xa.
Ông quản giáo buồng 6-8 mở cửa phòng 6D, ông quát.
– Kỳ đâu.
Một tù nhân trắng trẻo, tầm 37 tuổi chạy ra. Ông bảo.
– Cho thằng này nằm cạnh mày. Không cho nó làm gì hết cả.
Anh Kỳ dẫn tôi vào phòng và chỉ chỗ tôi nằm cạnh anh.
Anh là trưởng buồng, nằm cạnh anh phải là người đứng thứ hai trong buồng. Đây là buồng án kinh tế, tiền án đầu hoặc tiền nhiều. Nằm cạnh anh là tôi được ăn uống cùng anh Kỳ. Cái lệnh không cho tôi làm gì hết sau tôi mới hiểu là tôi không phải đánh ai, không phải hăm doạ, bắt nạt ai, không phải trấn lột quà cáp.
Anh Kỳ người Sóc Sơn, anh bị án giết người xử 17 năm. Anh là trưởng công an xã, dân bắt được thằng trộm, anh hô
– đánh chết mẹ nó đi
Dân đánh chết thật, thế là anh đầu vụ đi tù 17 năm.