Nhân chuyện cô hoa hậu thú nhận không thích đọc sách, mình cũng như cô thôi, chỉ đọc được sách mỏng, sách dày là vái. Đã thế lại hay đọc nhảy cóc mà văn hay ở chi tiết, nhảy cóc còn gì là hay.
Vài lần gặp cụ Tô Hoài, biết mình hay đọc lướt, cụ khuyên, cái văn hóa đọc nó khó lắm. Mình phải kiên trì anh bạn trẻ à.
Cụ kể, “Dế Mèn” đọc bất kỳ lúc nào, thấy báo là đọc, đọc rồi, đọc lại. Có khi đọc cả cái quảng cáo bên dưới. Lúc hút thuốc, thấy dòng chữ li ti cũng đọc, xem cả đơn thuốc. Vào nhà vệ sinh cũng cầm tờ báo. Đọc mọi nơi, mọi chỗ. Có đọc mới viết được, không đọc, coi như đời mất đi một nửa sự thú vị.
Nghe tai nọ sang tai kia, mình bây giờ vẫn đọc nhảy cóc, nhưng riêng truyện của Tô Hoài, thì đọc từ đầu đến cuối, vì các chi tiết gần gũi với cuộc đời nhà quê của mình.
Hồi chuyển nhà từ Đồng Xa về Trích Sài (2000) mình vứt một đống sách cũ dễ đến hàng tạ mang từ Ba Lan về (1977), anh Kiều dạy ĐHSP nhìn cảnh đó than, trí thức mà vứt sách là hết thuốc chữa.
Về nhà mới có bạn Tây đến chơi, thấy nhà đẹp nhưng hỏi khéo, nhà mình không có tủ sách à? Thế là hì hụi mua cái tủ, lên Tràng Thi thấy sách dày, bìa cứng là mua xếp kín tủ mà chả có thời gian đọc, sỹ là chính.
Hưu bên Mỹ và về VN, hành trang mang theo là mấy thùng sách mà phần đông do cánh HN khi sang mua đọc trên máy bay rồi tặng anh Cua vì hành lý lúc về nặng quá cân do hàng Potomac Mills.
Buồn cười năm ngoái Huy Đức tới nhà Trích Sài chơi, bỗng y nhớ ra cái gì đó và hỏi tủ sách nhà có cuốn BTC không? Mình lôi ra hai cuốn y ký tặng bên DC, may thế chứ. Chắc hắn thử mình thôi.
Đọc “Đèn cù” và nghĩ, giá hôm nào được gặp tác giả. Thế là có lần vào Sài Gòn được gặp ông tại quán ăn ở ngôi nhà cũ của họa sỹ Lưu Công Nhân nổi tiếng về tranh nude. Nghe nói ngôi nhà này do bà vợ của họa sỹ kinh doanh buôn bán mà mua được, chẳng liên quan đến tranh vẽ của người chồng.
Cụ Trần Đĩnh đến, vừa chào hỏi, cụ chỉ ngay góc phòng ăn, đây là chỗ từng là nhà vệ sinh của họa sỹ Lưu Công Nhân. Cụ còn bảo, chỗ này còn có giá sách để họa sỹ vừa thực hiện một trong “tứ khoái” vừa xem sách.
Hồi họa sỹ ở Khâm Thiên (Hà Nội), nhà vệ sinh tập thể, phải xếp hàng dài với nắm giấy báo trên tay đợi đến lượt để vào một nơi mà chỉ có thể nôn ọe. Khi vào Sài Gòn, cố họa sỹ thấy cái WC sạch bóng, thơm lừng, rất lạ.
Ai tới cụ cũng khoe, thay vì tiếp khách, họa sỹ lôi tuột vào WC kèm thư viện, của tớ đó, thích không, thơm không.
Hồi ở Sofia (Bulgaria) những năm 1986-1988, mình rất thích đọc tiếng Anh. Làm Cộng tác viên KH nên được tiền cấp ở nhà riêng.
Ông bà chủ có tủ sách trong phòng khách nên mình toàn đọc chùa, đủ loại từ tiếng Anh đến tiếng Nga, thậm chí cả tiếng Bulgaria.
Có chuyện vui viết bằng thứ tiếng Anh đơn giản (dành cho người đang học ngoại ngữ) về một người gác cổng trường, sau trở thành tỷ phú đô la. Không hiểu chuyện này bịa hay thật.
Số là ông ta đã làm trong trường đó mấy chục năm và sắp về hưu. Một người cần mẫn, luôn đúng giờ, tính tình hòa đồng nên cả trường ai cũng quí, dù ông không hề biết chữ.
Cho đến một hôm, ông hiệu trưởng mới được thay về, tuyên bố cải tổ hệ thống quản lý. Có thêm mục, ai đến văn phòng hay ra về đều phải ký vào sổ trực.
Sau một tháng thì bác gác cổng trường bị hiệu trưởng gọi lên chất vấn “Tại sao tôi đã qui định là ai cũng phải ký sổ mà ông không làm”. Bác đành thú nhận “Dạ thưa ngài, tôi không biết chữ”.
Người hiệu trưởng tỏ vẻ không hài lòng, ở một nơi trồng người không thể có nhân viên mù chữ. Thế là ông mất việc với một cục tiền nhỏ đền bù.
Về nơi ở trong mùa đông lạnh lẽo, lòng buồn vô hạn, không biết đi đâu về đâu. Lang thang mãi, cảm thấy đói và muốn tìm ăn hot dog (bánh mỳ kẹp thịt nóng) quen thuộc mà ông hay mua cạnh trường cũ.
Nhận ra cả vùng ông ở không có một quán bán thứ bình dân này. Và ý nghĩ kinh doanh hot dog nảy ra từ đó. Ông bỏ tiền sắm cái xe đạp, hai thùng đựng bánh có ủ nóng và đi quanh vùng rao bán. Không ngờ sau ngày đầu tiên ông đã kiếm mấy chục đô la tiền lãi.
Thế rồi kinh doanh mở rộng, thêm chiếc xe kéo, mua ô tô cũ đi xa hơn, lãi nhiều lên. Thuê cửa hàng, vay ngân hàng, mở đại lý và cuối cùng có cả một máy bay vẽ biểu tượng hot dog mang tên ông.
Tin về người bán hot dog giầu có đến tai các nhà băng. Một ông chủ tìm gặp và yêu cầu đầu tư. Ông hot dog không ngần ngại nói “Tôi sẵn sàng chung vốn 500 triệu đô la”.
Sợ mình nghe nhầm và để cho chắc chắn, tay chủ nhà băng đưa tờ hợp đồng soạn sẵn và đề nghị ký. Ông này thú thật “Tôi có thể điểm chỉ vì tôi không biết chữ”.
Ông chủ bỏ cặp kính xuống bàn, sững sờ “Tôi không thể hiểu nổi. Ông không biết chữ mà còn làm ra lắm tiền thế. Điều gì sẽ xảy ra nếu ông được học hành đến nơi đến chốn”.
Người bán hot dog tỷ phú thản nhiên “Nếu biết chữ thì tôi đang gác cổng trường”.
Chúc các cụ đọc vui và nhớ mua sách “Nước Mỹ từ A đến Z” đọc cho giỏi hơn hoa hậu.
