Học viết tin qua sự kiện Nguyễn Công Khế bị bắt

Mai Bá Kiếm

17-1-2024

Sáng nay, lướt tin hai cựu Tổng biên tập báo Thanh Niên bị bắt trên các báo online tìm xem tin nào hấp dẫn hơn, vì sự kiện báo chí này đều xuất phát từ một nguồn tin (trung tướng Tô Ân Xô) với cùng một nội dung.

Sáu yếu tố cấu thành tin báo chí gồm: 5W+H (Who: Ai? – What: Cái gì? – Where: Ở đâu? – When: Khi nào? – Why: Tại sao? – Và, 1 How: Thế nào?). Do nội dung giống nhau, vậy các báo đưa yếu tố nào lên trước để tăng sự hấp dẫn?

Tất cả báo đều đưa yếu tố Who ở trên tựa bài, vì Nguyễn Công Khế là người quá nổi tiếng (celebrity), như các báo đã đưa ông Lại Thanh Đức đắc cử trong tựa “bầu cử Tổng thống Đài Loan”, như đưa Ngọc Trinh làm tân ngữ trong tựa “Ngọc Trinh bị truy tố theo khung hình phạt từ 2-7 năm tù”. Nhiều báo chỉ đăng tên Nguyễn Công Khế, không cần chua “nguyên Tổng biên tập báo Thanh Niên” độc giả vẫn biết!

Riêng báo Thanh Niên muốn giữ thể diện của mình, đã không đưa yếu tố Who vào tựa và chapeau, mà chỉ đưa yếu tố What: Khởi tố vụ án liên quan khu đất 151 – 155 Bến Vân Đồn – “Tối 16/1, Bộ Công an thông tin kết quả điều tra vụ án ‘Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí’ liên quan đến dự án triển khai tại khu đất tại 151-155 Bến vân Đồn, Q.4, TP.HCM“.

Thanh Niên chỉ đưa yếu tố Who (Nguyễn Công Khế và Nguyễn Quang Thông) xuống dưới thân bài, khác với các báo. Thậm chí ở cuối bài, Thanh Niên kết thúc bằng thông tin độc quyền, mà các báo không có: “Thời gian qua, Báo Thanh Niên đã nghiêm túc thực hiện theo yêu cầu của Cơ quan An ninh điều tra liên quan đến dự án trên“.

Có hai tờ báo đăng tin ban đầu không đủ nội dung của sáu yếu Tố 5W+1H phải viết tin thứ hai bổ sung: Lúc 19g20, Công An Nhân Dân đăng tin “Khởi tố, bắt tạm giam cựu Tổng Biên tập Báo Thanh niên Nguyễn Công Khế“, nhưng quên yếu tố Why (dù là báo của Bộ) nên lúc 20g48, CAND viết thêm tin: “Vì sao ông Nguyễn Công Khế và Nguyễn Quang Thông bị bắt?“.

Tương tự, đầu tiên SGGP đưa tin: “Bắt ông Nguyễn Công Khế và ông Nguyễn Quang Thông“, cũng quên đưa yếu tố Why. Một tiếng sau, SGGP đưa tin tiếp: “Ông Nguyễn Công Khế bị bắt vì khu đất số 151 – 155 Bến Vân Đồn“.

Các nhà báo hiện hành đều tốt nghiệp khoa báo chí, rành sáu câu “5W+1H” nhưng thua nhà báo lão làng Lê Phú Khải (82 tuổi) đã khắc họa chân dung thật của Nguyễn Công Khế (trong sách Lời Ai Điếu) tỉ mỉ hơn kết luận điều tra, đủ các yếu tố: Who, What, Where, When, Why, How, mà còn thêm các thành tố Whose (Khế người của ai), Whom (ai chịu hành động của Khế), Which (cái nào bị dính)… Thậm chí, Facebooker “Hiếu gió” không học báo chí vẫn thông tin về Khế dư các yếu tố cấu thành bài báo!