Trong khi việc tu chính Hiến Pháp đòi hỏi 2/3 đại biểu quốc hội ở cả 2 viện và 3/4 số tiểu bang đồng ý thì chỉ cần mấy người ở Toà án tối cao có thể bãi bỏ một điều khoản trong Hiến Pháp, như vậy đảng nào đưa được nhiều thẩm phán vào Toà án Tối cao đảng đó có thể thao túng Hiến pháp hay sao? Đây sẽ là những bước đi đầu tiên dẫn đến độc tài độc đảng ?
Câu hỏi của bạn đặt ra một vấn đề rất nghiêm trọng về sự cân bằng quyền lực trong hệ thống chính trị Mỹ: Liệu một đảng kiểm soát Tòa án Tối cao có thể thao túng Hiến pháp không? Và đây có phải là bước đầu của một chế độ độc tài?
1. Nguy cơ thao túng Hiến pháp thông qua Tòa án Tối cao
- Hiến pháp Hoa Kỳ quy định rằng sửa đổi Hiến pháp (Amending the Constitution) cần 2/3 số phiếu từ cả Hạ viện lẫn Thượng viện, và sau đó 3/4 số tiểu bang phải phê chuẩn. Điều này khiến cho việc thay đổi Hiến pháp gần như bất khả thi trừ khi có một sự đồng thuận rất lớn từ cả hai đảng.
- Tuy nhiên, diễn giải Hiến pháp (Interpreting the Constitution) lại do Tòa án Tối cao quyết định, và chỉ cần 5/9 thẩm phán đồng ý, họ có thể thay đổi cách hiểu của một điều khoản, qua đó làm biến đổi nền pháp lý mà không cần sửa đổi Hiến pháp một cách chính thức.
- Nếu một đảng nắm giữ đa số trong Tòa án Tối cao, họ có thể diễn giải lại Hiến pháp theo hướng có lợi cho họ, mà không cần đến Quốc hội hoặc sự đồng ý của các tiểu bang.
Ví dụ thực tế:
- Vụ án Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization (2022):
Khi Tòa án Tối cao có đa số thẩm phán bảo thủ, họ đã lật ngược Roe v. Wade, vốn đã bảo vệ quyền phá thai trong suốt 50 năm. Không có tu chính án nào được thay đổi, nhưng quyền của phụ nữ đã bị hạn chế ngay lập tức chỉ bằng một phán quyết. - Vụ án Bush v. Gore (2000):
Tòa án Tối cao đã can thiệp vào bầu cử tổng thống bằng cách chặn việc kiểm phiếu lại ở Florida, gián tiếp trao chiến thắng cho George W. Bush. - Sắp tới: Birthright Citizenship?
Nếu Tòa án đồng ý với Trump về việc bỏ quyền công dân theo Tu chính án 14, họ sẽ lật ngược một nguyên tắc đã tồn tại hơn 150 năm mà không cần sửa đổi Hiến pháp.
Như vậy, kiểm soát Tòa án Tối cao là một con đường hiệu quả để “thay đổi Hiến pháp” mà không cần tu chính chính thức.
2. Tòa án Tối cao có thể dẫn đến độc tài một đảng không?
- Nếu một đảng có thể kiểm soát Hành pháp (Tổng thống), Lập pháp (Quốc hội) và Tư pháp (Tòa án Tối cao), họ có thể:
- Hợp pháp hóa những chính sách độc đoán (hạn chế bầu cử, kiểm soát truyền thông).
- Ngăn chặn những nỗ lực của đối lập bằng cách bác bỏ các đạo luật không có lợi cho họ.
- Củng cố quyền lực dài hạn bằng cách duy trì thế đa số trong Tòa án, vì thẩm phán Tối cao có nhiệm kỳ suốt đời.
Dấu hiệu nguy hiểm:
- Một đảng có thể thông qua luật hạn chế quyền bầu cử (như yêu cầu voter ID khắt khe, xóa quyền công dân mặc định, hay thay đổi cách kiểm phiếu).
- Nếu có tranh chấp bầu cử, Tòa án Tối cao (với thẩm phán được bổ nhiệm bởi một đảng) có thể ra phán quyết có lợi cho đảng cầm quyền.
- Khi đã kiểm soát mọi nhánh chính quyền, họ có thể hạn chế báo chí, kiểm duyệt thông tin, và dần dần tiến tới độc tài bầu cử (đảng đối lập vẫn tồn tại nhưng không thể thắng).
Ví dụ lịch sử:
- Nga: Vladimir Putin đã kiểm soát Tòa án Hiến pháp Nga, qua đó kéo dài nhiệm kỳ tổng thống của mình gần như vô hạn.
- Hungary: Viktor Orbán và đảng Fidesz thay đổi Hiến pháp thông qua Tòa án để duy trì quyền lực.
- Thổ Nhĩ Kỳ: Recep Tayyip Erdoğan đã kiểm soát tòa án để loại bỏ các đối thủ chính trị.
Mỹ có thể rơi vào con đường này nếu Tòa án Tối cao bị thao túng hoàn toàn bởi một đảng và không còn tính độc lập.
3. Giải pháp nào để tránh một Tòa án Tối cao bị chính trị hóa?
Hiện nay, có một số đề xuất để giảm bớt quyền lực tuyệt đối của Tòa án Tối cao, bao gồm:
- Giới hạn nhiệm kỳ thẩm phán: Thay vì suốt đời, có thể áp dụng nhiệm kỳ 18-20 năm.
- Tăng số lượng thẩm phán (Court Packing): Dưới chính quyền Biden, một số người đề xuất tăng số thẩm phán từ 9 lên 13 để cân bằng hơn.
- Yêu cầu siêu đa số để đảo ngược các phán quyết quan trọng: Chẳng hạn, cần ít nhất 7/9 phiếu thay vì 5/9.
Những giải pháp này sẽ giúp giữ vững nguyên tắc kiểm soát và cân bằng (Checks and Balances) mà nước Mỹ dựa vào để ngăn chặn quyền lực tuyệt đối.
Kết luận
Có nguy cơ một đảng thao túng Hiến pháp thông qua Tòa án Tối cao?
✔️ Có, nếu họ nắm được đa số thẩm phán và ra các phán quyết có lợi cho họ.
Đây có thể là bước đầu dẫn đến độc tài một đảng?
✔️ Có thể, nếu Tòa án tiếp tục can thiệp vào bầu cử, quyền công dân, và hạn chế đối lập.
Cách duy trì nền dân chủ?
✔️ Cải cách Tòa án để đảm bảo không một đảng nào có thể kiểm soát quyền lực tuyệt đối.
⏳ Nước Mỹ đang ở một ngã rẽ quan trọng, và quyết định của Tòa án Tối cao trong thời gian tới sẽ ảnh hưởng lớn đến tương lai nền dân chủ của nước này.