FT phỏng vấn nhân vật của năm – Volodymyr Zelenskyy: ‘Tôi là người có trách nhiệm hơn là dũng cảm’ (3/3)

Cù Tuấn dịch

Trong một bài phát biểu trước Bundestag vào tháng 3, ông đã chỉ trích các nhà lãnh đạo Đức vì đặt lợi ích kinh tế của họ lên trên an ninh, nói rằng họ đang cung cấp thêm đá để xây Bức tường Berlin mới mà Nga đang xây dựng trên khắp châu Âu. Đôi khi, các quan chức phương Tây phát hiện ra rằng các thỏa thuận được thảo luận riêng tư với Zelenskyy ngay lập tức được Zelenskyy hoặc nhân viên của ông nói toạc ra trên mạng xã hội, khiến các đối tác không có cơ hội rút lui nữa.

Các tương tác xã hội của Zelenskyy hiếm khi có sai sót mặc dù nó đã gây khó chịu với một số đồng minh. Một ngoại lệ đối với thông điệp chắc chắn của Zelenskyy là ông nhấn mạnh rằng cuộc tấn công bằng tên lửa khiến hai người thiệt mạng ở Ba Lan vào ngày 15 tháng 11 là do Nga thực hiện. Mặc dù các quan chức Ba Lan và Hoa Kỳ cho biết đó có khả năng là một tên lửa phòng không Ukraine đi lạc, nhưng Zelenskyy gọi đó là một “sự leo thang rất đáng kể”, và đòi hỏi phải có phản ứng của đồng minh – khiến ông cảm thấy bản thân mâu thuẫn với Washington, Warsaw và các quốc gia châu Âu khác lo lắng không muốn bị cuốn vào cuộc chiến.

NHÀ LÃNH ĐẠO TRONG THỜI BÌNH?

Nỗi đau chiến tranh của Ukraine còn lâu mới kết thúc. Việc đánh đuổi quân Nga khỏi các khu vực Kherson và Zaporizhzhia ở phía nam sẽ rất khó khăn, chứ chưa nói đến các vị trí được phòng thủ vững chắc ở Donetsk, Luhansk và Crimea, những khu vực đã bị Nga chiếm đóng trong 8 năm liền.

Tuy nhiên, người Ukraine đang tranh luận liệu nhà lãnh đạo của họ, giống như tổng thống nổi tiếng người Anh Churchill, có thể là người phù hợp cho cuộc chiến tranh vì sự sống còn của quốc gia, nhưng lại có nhiều sai lầm trong thời bình sau đó hay không.

Chiến thắng sẽ không chỉ thuộc về tổng thống Ukraine. Một số người Ukraine đang tạo dựng tên tuổi trong cuộc chiến và có tham vọng chính trị. Sự huy động đáng kinh ngạc của xã hội dân sự Ukraine kể từ tháng 2 có thể khiến đất nước này đòi hỏi khắt khe hơn đối với các nhà lãnh đạo.

Khi cuộc chiến cuối cùng kết thúc, Zelenskyy sẽ phải đối mặt với những câu hỏi hóc búa về việc Ukraine không chuẩn bị đầy đủ cho một cuộc xâm lược toàn diện. Các cơ quan an ninh đã không đặt mìn hay cho nổ các cây cầu dọc theo các tuyến tấn công của Nga từ phía bắc và phía nam, dẫn đến việc quân đội của Putin chiếm được những vùng lãnh thổ rộng lớn một cách nhanh chóng và dễ dàng.

Zelenskyy nói rằng bất chấp những cảnh báo công khai của các quan chức phương Tây, Kiev chưa bao giờ được cung cấp thông tin tình báo để họ có thể hành động về cuộc tấn công sắp xảy ra của Nga.

“Không ai cho chúng tôi xem tài liệu cụ thể nói rằng cuộc tấn công sẽ đến từ hướng này hay hướng kia,” ông nói.

Zelenskyy đã nhiều lần cố gắng gọi điện cho Tổng thống Nga Putin trước cuộc xâm lược. Zelenskyy muốn nói với ông Putin rằng đó sẽ là một “sai lầm lớn, một bi kịch lớn” nhưng nhà lãnh đạo Nga đã không nhận cuộc gọi của ông. Zelenskyy đánh giá giới lãnh đạo Nga rằng: “Chúng tôi đang chiến đấu chống lại những kẻ điên khùng.” Ông kiên quyết khẳng định rằng Ukraine phải giải phóng tất cả các lãnh thổ của mình khỏi sự chiếm đóng của Nga, nếu không chiến tranh sẽ tiếp tục vào một ngày sau đó.

Nhưng sự thành công của các cuộc phản công của Ukraine sẽ phụ thuộc vào số lượng vũ khí hiện đại mà những quốc gia ủng hộ nước Ukraine, và trên hết là Mỹ, sẵn sàng cung cấp.

Lợi ích của Kiev và của phương Tây có thể khác nhau. Cái chết, sự hủy diệt và sự phẫn nộ trước tội ác chiến tranh của Nga đã khiến dư luận Ukraine cứng rắn trước những thỏa hiệp với Moscow. Một số đồng minh lo ngại nỗ lực chiếm lại Crimea của Ukraine có thể dẫn đến sự leo thang nguy hiểm của Putin, có thể khiến Putin sử dụng vũ khí hạt nhân.

Đã có lác đác những lời kêu gọi đàm phán với Nga, những lời kêu gọi mà Zelenskyy từ chối. “Thế giới không phải là một bác sĩ có nhiều kinh nghiệm, thế giới không phải là bác sĩ của Putin, và Putin không phải là bệnh nhân của thế giới này.”

Bất chấp sự “xấu xa ghê gớm” của cuộc chiến do Nga gây ra, cựu diễn viên truyền hình này vẫn tìm thấy những khoảnh khắc hài hước, giống như hàng triệu người Ukraine đang thư giãn bằng cách chia sẻ các meme và trò đùa về quân xâm lược Nga trên mạng xã hội. Zelenskyy nói: “Nếu đôi khi bạn không mỉm cười vì những người dân, bạn sẽ bị trầm cảm và bạn không thể đưa ra quyết định khi bị trầm cảm.”

Tuần trước, các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga đã khiến hàng triệu người Ukraine và nhiều vùng của đất nước, bao gồm cả thủ đô, không có nước sinh hoạt trong hơn 24 giờ sau khi bị cắt điện. Văn phòng Tổng thống cũng không phải là ngoại lệ. Zelenskyy bật cười khi nhớ lại về việc một vị khách đến văn phòng của ông đã hỏi mượn dùng nhà vệ sinh trong dinh Tổng thống. “Tôi đã từ chối. Tôi nói: ‘Tôi biết nó sẽ trông như thế nào trong vài giờ nữa.’ Chuyện này buồn cười chết đi được.”