Những vụ bắt giữ và khởi tố tuỳ tiện những người bảo vệ nhân quyền gia tăng nhanh chóng ở Việt Nam trong năm 2020, trong khi số lượng tù nhân lương tâm lên đến mức kỷ lục với ít nhất 173 người đang bị giam giữ, cao nhất kể từ khi Ân Xá Quốc Tế bắt đầu thực hiện các báo cáo về những con số này vào năm 1996.
Báo cáo nhân quyền mới công bố hôm 6/4 của tổ chức Ân Xá Quốc Tế nhận định, năm 2020 là một năm những nhà hoạt động dân chủ, các nhà báo và nhà xuất bản độc lập ở Việt Nam liên tục phải đối mặt với những sách nhiễu, tấn công, khởi tố tuỳ tiện, tra tấn và đối xử tàn tệ khi bị công an bắt giữ.
Theo báo cáo, trước Đại hội 13 Đảng Cộng sản Việt Nam diễn ra vào cuối tháng 1 đầu tháng 2 năm 2021, chính quyền Việt Nam đã thực hiện một cuộc đàn áp lớn nhắm vào những người dám đưa ra ý kiến trái chiều dù dưới bất kỳ hình thức nào.
Giới chức Việt Nam trong năm 2020 đã tiến hành đàn áp rộng đối với quyền tự do bày tỏ ý kiến của người dân, đặc biệt nhắm vào những cá nhân đưa ý kiến của mình lên mạng. Báo cáo của Ân Xá Quốc Tế nhận định: “Đã có một sự gia tăng trong kiểm duyệt trên mạng, bên cạnh việc gia tăng đáng kể các vụ bắt bớ, giam giữ và kết án tuỳ tiện những cá nhân liên quan đến việc họ thực hiện quyền tự do bày tỏ ý kiến của mình trên mạng và bên ngoài mạng. Các nhà báo, người viết là đối tượng bị nhắm tới với một loạt các vụ bắt bớ và khởi tố nhắm vào Nhà Xuất Bản Tự Do và Hội Nhà Báo Độc Lập. Hai người thuộc Nhà Xuất Bản Độc lập đã bị công an tra tấn khi bị giam giữ ở thành phố Hồ Chí Minh”.
Dưới sức ép của Chính phủ Việt Nam, Facebook trong năm 2020 cũng đã gia tăng việc kiểm duyệt các nội dung trên mạng bị cho là không có lợi cho chính quyền.
Báo cáo cho biết: “Các nhà hoạt động và bảo vệ nhân quyền đã báo động về tình trạng hạn chế nội dung mà họ phải đối mặt với cả Facebook và YouTube theo yêu cầu của giới chức, bao gồm việc chặn theo địa lý các nội dung nhạy cảm, chặn hồ sơ, treo tài khoản. Các biện pháp này đánh dấu sự xuống dốc đáng kể trong không gian tự do bày tỏ ý kiến tại Việt Nam”.
Theo Ân Xá Quốc Tế, trong số 173 tù nhân lương tâm bị giam giữ ở Việt Nam tính đến tháng 12 năm 2020, 72 người bị giam giữ vì đã bày tỏ ý kiến của mình trên mạng. Trong số 30 người bị bắt giữ trong năm 2020, 24 người (chiếm 80% số người mới bị bắt giữ) bị bắt vì bày tỏ ý kiến của mình trên mạng. Phần lớn họ bị cáo buộc tội vi phạm Điều 331 về lợi dụng các quyền tự do dân chủ và Điều 117 về tuyên truyền chống Nhà nước của Bộ Luật Hình sự 2015.
Báo cáo mới của Ân Xá Quốc Tế cũng nói đến tình trạng giam giữ tồi tệ trong nhà tù đối với những tù nhân lương tâm. Gia đình những tù nhân lương tâm thường xuyên phản ánh tình trạng thân nhân bị phân biệt đối xử trong tù, bị tra tấn. Báo cáo đã nêu tên một số tù nhân lương tâm bị phân biệt đối xử điển hình trong năm 2020 bao gồm Nguyễn Văn Hoá, Nguyễn Văn Túc, Huỳnh Trương Ca, Lê Đình Lượng, Nguyễn Ngọc Anh.
Theo Ân Xá Quốc Tế, trong năm 2020, các toà án ở Việt Nam tiếp tục tuyên các án tử hình. Tuy nhiên, thông tin về việc thi hành án tử hình được coi là bí mật tại Việt Nam.
Vào tháng 12/2020, Việt Nam đã bỏ phiếu trắng tại Liên Hiệp Quốc liên quan đến việc hoãn thi hành án tử hình.
