Translated from FiveThirtyEight’s article “Republicans Won Almost Every Election Where Redistricting Was At Stake”
Nathaniel Rakich và Elena Mejía, ngày 18 tháng 11, 2020
Ông Joe Biden có thể đã giành được phiếu đến Nhà Trắng, nhưng thật sự Đảng Cộng Hòa đã gặp nhiều thuận lợi hơn trong cuộc đua này. Trên thực tế, sự chiến thắng của Đảng Cộng Hòa trong các cuộc bầu cử ở cấp tiểu bang có thể có lợi lâu dài sau khi ông Biden rời nhiệm kỳ của mình, nhờ ảnh hưởng trên quá trình tái phân chia địa hạt (redistricting) vào năm tới.
Mỗi 10 năm sau cuộc điều tra dân số, bản đồ của các địa hạt quốc hội và cơ quan lập pháp tiểu bang được vẽ lại để tính toán những thay đổi về dân số. Điều này có nghĩa là bất kỳ người nào vẽ bản đồ sẽ có quyền thiên vị cho đảng của họ một cách tối đa – đây là một chiến thuật được gọi là gerrymandering (sự sắp đặt bản đồ địa hạt để phe mình thêm ghế một cách không công bằng). Cuộc bầu cử năm 2020 là cơ hội cuối cùng để cử tri có thể cân nhắc xem ai sẽ vẽ những bản đồ đó. Trong cuộc bầu cử, cả hai đảng đều có cơ hội thu thập nhiều khu vực quốc hội hơn bên kia, nhưng kết quả cuối cùng đã Đảng Cộng Hòa đã thu nhiều lợi thế hơn. Như bản đồ bên dưới cho thấy, Đảng Cộng Hòa được kiểm soát việc tái phân chia 188 chiếc ghế quốc hội – hay 43% toàn bộ Hạ viện. Ngược lại, Đảng Dân Chủ sẽ kiểm soát việc tại phân chia của tối đa là 73 chiếc ghế, tương đương với 17%.
Đảng Cộng Hòa đã thắng gần như tất cả các cuộc đua then chốt để tái phân chia lại khu vực (redistricting). Biểu đồ cho thấy đảng nào kiểm soát quá trình tái phân chia ở mỗi tiểu bang sau cuộc bầu cử năm 2020, sử dụng số ghế dự kiến mà các tiểu bang sẽ có vào năm 2021.
Làm thế nào mà Đảng Cộng Hòa đã thực hiện được điều này? Chính là bằng cách thắng được hầu hết các cuộc bầu cử năm 2020, trong đó quyền kiểm soát việc tái phân chia những khu vực cần thiết:
- Đảng Cộng Hòa đã giữ quyền kiểm soát quá trình tái phân chia khu vực ở tiểu bang Texas bằng cách nắm giữ số ghế Hạ viện. Theo Dịch vụ Dữ liệu Bầu cử ước tính Texas sẽ có 39 ghế quốc hội trong thập kỷ tới, đây được cho là chiến thắng lớn nhất của Đảng Cộng Hòa trong cuộc bầu cử năm 2020.
- Đảng Cộng Hòa cũng đã thành công giữ được cơ quan lập pháp của tiểu bang Pennsylvania khỏi Đảng Dân Chủ, mặc dù họ vẫn cần chia sẻ quyền tái phân chia cho 17 khu vực quốc hội dự kiến của bang, vì Thống đốc thuộc Đảng Dân Chủ Tom Wolf vẫn có quyền phủ quyết.
- Đảng Cộng Hòa đã lấy được đa số trong cả hai bộ phận cơ quan lập pháp tiểu bang Bắc Carolina, cho phép họ tự vẽ lại cả 14 khu vực quốc hội dự kiến.
- Tu chính án 1 đã được thông qua ở Virginia, tước đi quyền của Đảng Dân Chủ để vẽ 11 khu vực quốc hội và đầu tư công việc vào một ủy ban lưỡng đảng bao gồm cả công dân và nhà lập pháp.
- Tại tiểu bang Missouri (nơi có 8 khu vực quốc hội), Thống đốc Mike Parson đã được bầu vào nhiệm kỳ thứ hai, giữ quyền kiểm soát việc tái phân chia trong tay Đảng Cộng Hòa.
- Một bất ngờ khác, Đảng Cộng Hòa đã tiếp tục nắm giữ đa số tại Thượng viện của tiểu bang Minnesota, do đó đảm bảo rằng Đảng Dân Chủ sẽ không có khả năng kiểm soát 7 khu vực quốc hội dự kiến của bang. Hai đảng sẽ chia sẻ trách nhiệm phân chia lại khu vực ở đó.
- Đảng Cộng Hòa đã giữ quyền kiểm soát Hạ viện tại tiểu bang Iowa, với 4 khu vực quốc hội.
- Đảng Cộng Hòa đã duy trì được phần đa số lớn của họ trong Cơ quan lập pháp tiểu bang Kansas, cho phép họ thông qua bản đồ quốc hội mới (được đến 4 địa hạt) so với quyền phủ quyết của Thống đốc thuộc Đảng Dân chủ Laura Kelly.
- Sau cùng, Đảng Cộng Hòa đã bất ngờ thay đổi kết quả bầu cử của cả Thượng viện tiểu bang và Hạ viện tiểu bang ở New Hampshire (được đến 2 địa hạt quốc hội), nắm toàn quyền kiểm soát cả chính quyền tiểu bang và quá trình tái phân chia địa hạt.
Bang duy nhất mà đảng viên Cộng hòa có thể vẫn chưa nhận được kết quả như mong muốn là New York. Vẫn chưa rõ ai sẽ quản lý quá trình tái phân chia địa hạt ở đây vì bang này vẫn chưa đếm xong phiếu bầu vắng mặt. Nếu đảng viên Dân chủ giành được vị trí đại đa số lớn trong Thượng viện của bang, họ sẽ có khả năng phủ quyết với 26 khu vực quốc hội được dự kiến. Đảng viên dân chủ đang tiến rất gần tới kết quả cần có, nhưng ta sẽ không thể biết chắc chắn được cho tới tận vài tuần nữa.
Dù kết quả ở New York có ra sao, toàn cảnh tái phân chia địa hạt vẫn giữ nguyên: GOP tiếp tục nắm giữ vị trí thuận lợi như quá trình tái phân chia trước đó, với đảng viên Cộng hòa nắm giữ quyền phân chia 55% khu vực quốc hội, và đảng viên Dân chủ chỉ còn 10% sau làn sóng GOP năm 2010. Do đó, trong thập kỷ này, bản đồ Hạ viện đang nghiêng mạnh về đảng Cộng hòa hơn bất cứ thời điểm nào kể từ những năm 1970 (và dù đã thua số phiếu phổ thông toàn bang1, đảng Cộng hòa vẫn giành được hàng loạt cấp của các cơ quan lập pháp tiểu bang). Tình hình hiện tại cho thấy ta có thể sẽ sống với những bản đồ có lợi cho đảng Cộng hòa trong 10 năm tới nữa. Đảng viên Dân chủ đã có thể thắng trong Hạ viện và một vài cơ quan lập pháp tiểu bang vào năm 2018 cụ thể là nhờ sự thay đổi trong thói quen bỏ phiếu của người dân vùng ngoại ô, nhưng đảng viên Cộng hòa tại nhiều bang giờ sẽ có cơ hội vẽ lại nhiều ranh giới phân chia địa hạt để bù đắp lại.
Dù vậy, bản đồ Hạ viên nhìn chung vẫn có thể sẽ bớt thiên vị trong những năm 2020 hơn những năm 2010. Đúng rằng đảng viên Cộng hòa sẽ vẽ lại nhiều khu vực quốc hội hơn đảng viên Dân chủ, số lượng khu vực họ vẽ lại vẫn sẽ ít hơn năm 2011. Ngoài ra, những uỷ ban độc lập hoặc cả hai đảng sẽ chia nhau quyền lực3 để vẽ lại ít nhất 167 quận2, hoặc 38% Hạ viện. Con số này đã tăng từ 145 (tức 33%) từ năm 2011, một phần vì những bang như Colorado, Michigan, và Virginia đã thông qua những biện pháp bỏ phiếu liên quan đến tái phân chia địa hạt trong những năm gần đây. Sự cải tổ này sẽ giúp giảm số lượng những ghế Hạ viện do gian lận phân chia địa hạt từ cả hai đảng nói chung.
Hơn nữa, một số quá trình tái phân chia địa hạt vẫn do một đảng quản lý — như Ohio hay Utah — hiện đã thực thi những luật lệ mới để khuyến khích nhiều bản đồ trung lập hơn. Vậy rốt cuộc, ta sẽ phải chờ xem quá trình tái phân chia địa hạt vốn thường hỗn loạn sẽ ra sao tại mỗi bang — và bạn hãy an tâm rằng đây sẽ là một chủ đề trọng tâm của FiveThirtyEight trong năm 2021.
Người dịch (Lược dịch/Phỏng dịch): Que Do, Ren Dinh
Biên tập: L. Tạ
