BBC
Diễn biến mới nhất xoay quanh tranh chấp đất đai kéo dài gần 20 năm qua của người dân khu Thủ Thiêm là buổi tiếp dân hôm 18/10 của ban lãnh đạo TP Hồ Chí Minh và Trung ương.
Đây là buổi tiếp dân thứ hai kể từ khi UBND thành phố công bố kết luận thanh tra chính phủ về những sai phạm trong quá trình xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm hồi tháng 9.
Cuộc đối thoại trong buổi tiếp dân nói trên tạo điểm nhấn trên truyền thông Việt Nam vì lời xin lỗi của Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thành Phong.
“Thay mặt lãnh đạo TP trong các thời kỳ, tận đáy lòng mình tôi chân thành xin lỗi người dân Thủ Thiêm vì những sai phạm trong thời gian qua khi thực hiện quy hoạch Thủ Thiêm,”
“Tôi rất xin lỗi!” Ông Phong nói.
Theo báo Zing, lãnh đạo TP “trân trọng lắng nghe, tiếp thu ý kiến người dân” đồng thời đề ra lộ trình giải quyết khúc mắc xoay quanh tranh chấp đất đai kéo dài gần 20 năm tại Thủ Thiêm.
Vậy buổi tiếp dân thứ hai nói trên có giải quyết phần nào khúc mắc cho những người dân đang đi khiếu nại không?
BBC Tiếng Việt phỏng vấn một số dân oan có mặt tại buổi tiếp tân này để tìm hiểu.
Lãnh đạo TP HCM Có sự dàn dựng?
Tiếp xúc với BBC qua điện thoại hôm 19/10, ông Lê Văn Lung, được biết là đại diện cho một nhóm dân oan khiếu kiện hơn mười mấy năm qua, cũng là người có mặt tại buổi tiếp dân, cho biết buổi tiếp dân có những diễn biến rất khác với những gì báo chí đưa tin.
Cáo buộc rằng chính quyền TP HCM đã ‘dàn dựng những người dân được mời đến tham dự, ông Lung cho BBC biết rằng dù hàng trăm người dân oan đã kéo đến Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị Quận 2 từ sáng sớm 18/10, chỉ có 30 người dân đại diện cho 30 hộ được tham gia buổi tiếp dân.
Ngoài số người dân ít ỏi được cho vào, điều làm ông Lung “vô cùng bất ngờ” là trong 30 người này, chỉ có 5 người, trong đó có bản thân ông, thực sự là những người dân còn đang khiếu kiện. 25 người còn lại là những người đã nhận tiền bồi thường, lấy nền, lấy nhà đi ở chỗ khác từ lâu.
“Tôi rất không hiểu vì sao họ lại mời những người dân đã nhận tiền rồi, đã đi từ lâu rồi, không hề khiếu nại nữa về làm gì. Có người đang ngủ thì được mời lên. Trong khi có khoảng 115 hộ dân oan bức xúc bấy lâu nay thì họ không thèm dòm ngó tới.” Ông Lung đặt câu hỏi.
Theo ông Lung, 25 người đại diện kia được mời tới buổi tiếp dân thuộc khoảng 300 hộ từng sinh sống trong khu vực 4,3ha nhưng đã bị cưỡng chế và buộc phải nhận tiền, lấy nền, rời đi từ nhiều năm trước.
Bản Kết luận Kiểm tra (KLKT) của Thanh Tra chính phủ cho rằng khu đất bị thu hồi sai quy hoạch là khu 4,3ha thuộc khu phố 1, Phường Bình An, nhưng theo ông Lung, khu dân cư bị ảnh hưởng do thu hồi sai quy hoạch là 60ha – tức gần gấp 14 lần, và ở trên địa bàn 5 khu phố, thuộc ba phường Bình An, An Khánh, Bình Khánh.
Ông Lung cho biết là số đất thu hồi sai quy hoạch là 60ha được viết rõ trong đơn kiến nghị người dân gửi cho TBT Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.
Trong 60ha đất này, có khoảng 3000 hộ từng sinh sống bị ảnh hưởng, và giờ chỉ còn khoảng 115 hộ vẫn đang khiếu nại ranh quy hoạch, nhưng trong đó, chỉ có 9 hộ nằm trong khu 4,3ha.
Vì vậy, theo ông Lung, việc mời phần lớn những người dân đã di cư khỏi khu 4,3ha và diễn vở kịch “đền bù thêm cho những người đã bị thu hồi ngoài ranh quy hoạch” là để chứng tỏ lãnh đạo TP HCM “rất công minh, rất sáng suốt”.
“Dòm vô thì thấy rất là thiện tâm, rất là công minh nhưng đằng sau đó thì thật sự rất tàn nhẫn,” ông Lung nói.
“Họ nghĩ những người kia với tâm lý đã nhận tiền rồi thì đưa thêm 5-10 triệu nữa họ cũng mừng. Rồi lấy ý kiến số đông thì khi đó thì 5 người tụi tôi sao đọ lại 25 người bọn họ.”
“Rồi họ lên báo, nói rằng chính quyền đã rất công minh. Người đã đi còn gọi trở về bồi thường thêm, rất là lo cho dân. Họ dùng cái đó là lấp đi bốn khu phố còn lại.”
“Nhưng không ngờ cho họ, kế hoạch của họ đã phá sản,” ông Lung nói.
‘Vỡ trận’
Ông Lung kể, tại buổi tiếp dân, nhóm người dân đã đi di cư kia bất ngờ nói rằng họ không muốn nhận thêm tiền, mà thậm chí sẽ trả lại tiền cho chính quyền để được quay về chỗ cũ.
“Xui cho chính quyền là những người trở về họ lại có ý kiến. Họ nói họ sẽ trả lại tiền. Đã xác định họ ngoài ranh thì họ trả tiền bồi thường hồi xưa cho nhà nước, họ về lấy lại đất, nhà nước bồi thường lại nhà cho họ.”
“Vì như theo lời ông Nhân nói ‘nếu ngoài ranh thật thì không phải di dời’,” ông Lung dẫn lại lời của Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Thiện Nhân nói hồi tháng Sáu.
Bà Lê Thị Thu Hương, một người dân oan nói hôm 18/10 theo dõi diễn biến vụ việc qua màn hình điện thoại mà anh trai bà, một người dân được dự buổi tiếp dân quay trực tiếp lại.
“Khi 5-6 hộ trong những hộ đã nhận tiền đi rồi, đòi trả tiền quay về thì [lãnh đạo] họ quá bất ngờ, họ mới phải lên tiếng xin lỗi dân đó chứ. Mà xin lỗi gì mà cúi gầm mặt đọc văn bản vậy thì đâu có chân thành!” bà Hương nói.
“Đây là chiến thắng đầu tiên của người dân. Chính quyền thua rồi!” bà Hương nói.
Dân oan Thủ Thiêm muốn gì?
Trước tiên là yêu cầu thanh tra lại, ông Lung nói. Bản KLKT với nhiều người dân là “sai hoàn toàn, và rất mâu thuẫn”.
Ông Lung nói người dân muốn thanh tra chính phủ phải tiếp xúc làm việc với bà con để đưa ra chứng cứ, bản đồ liên quan đến khu vực trong và ngoài quy hoạch.
Trong khi KLKT cho rằng mảnh đất ngoài quy hoạch chỉ là 4,3ha ở khu phố 1, P. Bình An, thì người dân cho rằng khu đất bị thu hồi ngoài quy hoạch thực sự gồm khu dân cư 60ha ở 5 khu phố, trên 3 phường,
Với 9 hộ trong khu 4,3ha đã được chính quyền thừa nhận là ngoài ranh, ông Lung nói những hộ này muốn ổn định, không di dời.
Còn gần một trăm hộ còn lại không được thừa nhận, ông Lung nói ông sẽ tiếp tục đấu tranh đòi quyền lợi cho họ. Quyền lợi như thế nào? Tùy thuộc vào sự thỏa thuận và đề nghị bồi thường từ phía chính quyền.
‘Chủ tịch đã tiếp thu ý kiến người dân’
Tại buổi tiếp dân hôm 18/10, lãnh đạo TP cam kết sẽ thực hiện theo lộ trình vạch ra bởi KLKT. Tức trước 30/11, lãnh đạo thành phố sẽ phải xây dựng chính sách bồi thường thiệt hại, hỗ trợ, tái định cư với các hộ trong phần 4,3ha.
Và đồng thời tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý vi phạm với các tổ chức, cá nhân liên quan.
Đến sáng 20/10, người dân lại tiếp tục chất vấn, nói rằng diện tích thu hồi sai quy hoạch lớn hơn 4,3ha, thì Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân nói rằng Chủ tịch UBND TP đã tiếp thu ý kiến người dân vào hôm 18/10 rồi.
“Vấn đề Thủ Thiêm là một quá trình mà TP phải cùng với dân làm rõ. Nếu còn có vấn đề thì tiếp tục làm rõ ra. Nhưng trước mắt là giải quyết khu 4,3ha đã được Thanh tra Chính phủ kết luận nằm ngoài ranh,” báo Tuổi Trẻ thuật lại.