– Cù Tuấn biên dịch phóng sự của SCMP.
Tóm tắt:
* Việt Nam có tỷ lệ phá thai cao thứ hai trên thế giới, theo ước tính của Liên Hợp Quốc, trong đó các bé gái chiếm phần lớn số thai nhi bị phá bỏ.
* Hàng trăm ngàn bào thai đã được chôn cất bởi một người phụ nữ đã cống hiến cả cuộc đời mình để duy trì nghĩa trang nơi các bé được an nghỉ.
Nghĩa trang lớn nhất miền Bắc Việt Nam dành cho thai nhi bị phá thai trải dài hơn 1.000 mét vuông.
Nằm bên cánh đồng lúa ở huyện Sóc Sơn, ngoại ô phía bắc Hà Nội, Nghĩa trang Đồi Cốc là mái ấm cho những con người chưa bao giờ có cơ hội sống.
Du khách đến nghĩa trang này sẽ đi qua bức tường chứa đầy những hộp tiểu đất sét nhỏ trước khi đến một ngôi nhà lạnh lẽo, bỏ hoang. Bên trong có hai tủ đông dung tích 400 lít, chứa khoảng 300 bào thai. Bên ngoài, bạn nhìn thấy những hàng mộ được xếp san sát nhau.
Theo truyền thống Việt Nam, người chết phải được chôn ít nhất ba năm, sau đó xương của họ được khai quật và đặt vào một chiếc tiểu đất nhỏ. Những chiếc tiểu nhỏ này còn được dùng để chôn những đứa trẻ chết yểu.
Tất cả các ngôi mộ trong nghĩa trang đều dành cho việc chôn cất tập thể. Một số ngôi mộ chứa tới 10.000 bào thai.
Kích thước của bào thai quyết định số lượng thai nhi có thể được chôn cùng một lúc. Một ngôi mộ đặc biệt ở trung tâm nghĩa trang chứa tới 30.000 bào thai.
“Mỗi ngày, tôi nhận được khoảng 15-20 bào thai, một số được các sinh viên tình nguyện chuyển đến nghĩa địa, một số được chồng tôi thu thập từ các bệnh viện, phòng khám gần đó”, bà Nguyễn Thị Nhiệm, 64 tuổi, người đã chôn thai nhi ở đây từ 16 năm qua, sau khi chuyển đất của riêng gia đình bà thành nghĩa trang, vừa nói vừa dọn dẹp một khu đất cho việc chôn cất.
“Thật đáng buồn, trong số những bào thai được xác định giới tính được chôn ở đây, cứ 100 thai nhi thì có đến 90 thai nhi là bé gái, còn lại 10 thai nhi là bé trai. Rõ ràng đây là hệ quả của việc lựa chọn giới tính”, bà Nhiệm nói thêm.
Văn hóa Việt Nam vẫn chịu ảnh hưởng của Nho giáo và các cặp vợ chồng vẫn có xu hướng mong có con trai, vốn được coi là giỏi quản lý tài sản gia đình, chăm sóc cha mẹ già và thực hiện các nghi lễ tưởng nhớ tổ tiên.
Tiến sĩ Khuất Thu Hồng, Giám đốc Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội có trụ sở tại Hà Nội, cho biết: “Mặc dù việc phá thai chọn lọc giới tính là bất hợp pháp ở Việt Nam, nhưng nhiều bậc cha mẹ đang tìm mọi cách để đảm bảo họ có con trai, những người được ưa chuộng về mặt văn hóa”. “Ở Việt Nam, thực tế người dân vẫn phải dựa vào con trai để khi về già mới có người chăm sóc”.
Theo Tổng cục Dân số Việt Nam, ước tính đến năm 2034, Việt Nam sẽ có số lượng nam hơn nữ là 1,5 triệu và đến năm 2050 sẽ có thêm 4,3 triệu nam nếu mức độ mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn cao như hiện nay. Số liệu từ Tổng cục Thống kê công bố năm 2022 cho thấy tỷ số giới tính khi sinh là 112,1 bé trai trên 100 bé gái. Năm 2006, tỷ lệ này mới chỉ là 109 bé trai trên 100 bé gái.
“Việt Nam sẽ phải đối mặt với những vấn đề mà Trung Quốc đã gặp phải vì con trai sẽ gặp khó khăn trong việc tìm vợ”, bà Hồng nói. “Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề xã hội hơn, như mại dâm và buôn bán phụ nữ.”
Tạp chí Dân số Thế giới dẫn lời Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) cho biết Việt Nam có tỷ lệ phá thai cao thứ hai trên thế giới. Theo UNFPA, Việt Nam báo cáo khoảng 300.000 ca phá thai mỗi năm, mặc dù số liệu thống kê địa phương cho thấy con số này còn cao hơn nhiều.
Báo Đảng Cộng sản, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Việt Nam, dẫn lời Hiệp hội Kế hoạch hóa Gia đình Việt Nam (VINAFPA) cho biết, có khoảng 1,2 triệu-1,6 triệu ca phá thai được thực hiện mỗi năm.
Bộ Y tế Việt Nam đã chỉ ra việc giáo dục giới tính kém và thiếu khả năng tiếp cận các biện pháp tránh thai là một trong những lý do dẫn đến tỷ lệ phá thai cao ở một số khu vực.
“Giới trẻ ngày nay ngày càng có suy nghĩ cởi mở hơn về tình yêu và tình dục. Họ cho rằng tình yêu đi đôi với tình dục là bằng chứng của tình yêu và sẵn sàng quan hệ tình dục, và chấp nhận phá thai trong trường hợp có thai ngoài ý muốn”, bà Hồng nói.
Nghiên cứu về hành vi của học sinh do Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới thực hiện trong khoảng thời gian 6 năm cho thấy số học sinh quan hệ tình dục trước 14 tuổi đã tăng gấp đôi từ 1,45% năm 2013 lên 3,51% vào năm 2019.
Bác sĩ Nguyễn Thị Yến, người làm việc tại một trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản ở Hà Nội, cho biết: “Tại cơ sở chăm sóc sức khỏe sinh sản của chúng tôi, một số phụ nữ đã kết hôn cho biết việc nuôi và chăm sóc con hiện nay rất tốn kém, khiến người dân thích sinh ít con hơn. Vì vậy, một số cặp vợ chồng, trong trường hợp có thai ngoài ý muốn, sẵn sàng chấp nhận phá thai”.
VINAFPA cho biết tỷ lệ sinh ở Việt Nam đã giảm gần một nửa từ tổng tỷ suất sinh là 3,8 con/phụ nữ năm 1989 xuống còn 2,1 con/phụ nữ vào năm 2021.
“Nhiều phụ nữ bị buộc phải mang thai nhiều lần để sinh con trai. Những người khác phải phá thai nhiều lần để đạt được mục tiêu đó”, bà Hồng nói. “Việc phá thai đã được bình thường hóa nhưng đó không phải là trải nghiệm bình thường đối với phụ nữ. Họ vẫn là người phải gánh chịu những hậu quả về thể chất và tinh thần”.
Với văn hóa ưa thích con trai vẫn tiếp tục và tỷ lệ phá thai ngày càng tăng, Nghĩa trang Đồi Cốc đang được mở rộng mỗi ngày.
“Lúc đầu, nghĩa trang này chỉ rộng 600m2 nhưng theo thời gian, số lượng bào thai chúng tôi thu thập ngày càng tăng nên tôi đã mua thêm 1.200m2 đất để mở rộng nghĩa trang. Hiện tại còn đủ chỗ để chôn thêm các bào thai nhưng sớm muộn nghĩa trang cũng sẽ quá tải”, bà Nhiệm nói.
————
