Đất nông nghiệp của Việt Nam đang không ngừng biến thành đất kỹ nghệ hoặc gia cư, và vì một sắp đặt không giống ai trong hệ thống xã hội chủ nghĩa thị trường của Việt Nam, các quan chức là thành phần hưởng lợi trong cuộc chuyển đổi này.

Đó là nhận định được ông David Brown, một nhà ngoại giao về hưu từng phục vụ tại Việt Nam và Châu Á, đưa ra trên tạp chí Nikkei Asian Review hôm 5 tháng 5. Quan sát sự việc mới đây ở xã Đồng Tâm, tác giả cho rằng đã đến lúc đảng CSVN nên cho nông dân được chia sẻ lợi nhuận từ việc bán quyền sử dụng mảnh đất mà họ đang canh tác. Tác giả phân tích rằng trong khi giá đất ở ngoại vi các thành phố đang phát triển tăng vọt, thì công bằng xã hội thường xuyên bị phá vỡ, bởi các nhà đầu tư sẵn sàng trả cho các giới chức chính quyền bất cứ số tiền nào để lấy được đất cho các dự án.

Mặc dù những cuộc cải cách trong quá khứ đã xóa bỏ ruộng công, cho phép nông dân mua bán quyền sử dụng đất, họ vẫn chưa được phép thu lợi từ việc bán quyền sử dụng đất. Tác giả ghi nhận rằng cho đến nay, mọi cuộc phản kháng tiến trình thu hồi đất đều chỉ khiến cho nông dân bị “đập vỡ sọ”, mà không đòi được thêm bao nhiêu quyền lợi. Tác giả cũng chỉ ra rằng các lãnh đạo đảng cộng sản ngày càng thấy rõ rằng các cơ quan nhà nước không còn có thể uốn cong mọi câu chuyện, khi công dân có thể kiểm chứng các sự kiện trên mạng Internet.

Trong nhiều năm qua, chế độ cộng sản đánh mất dần tính chính danh, vì giới chức chính quyền ở mọi cấp dễ dàng thỏa hiệp và chia chác với giới giàu. Ông David Brown cho rằng giải pháp hiển nhiên là tước bỏ vai trò của các giới chức địa phương như là trung gian giữa các nhà đầu tư và nông dân. Đây là một điều chắc chắn là khó thực hiện, khi hệ thống quan lại của chế độ đã quen thói ăn chặn.

Huy Lam / SBTN