15 tháng 8 2018
- Mỹ Hằng
- BBC News Tiếng Việt
Ý kiến từ một cựu tù nhân chính trị rằng có nhiều lựa chọn cho những người như ông dưới chế độ cộng sản hơn là so với thời họ ở dưới chế độ thực dân.
“Những người tù Cộng sản trong chế độ thực dân không có lựa chọn nào khác ngoài việc ở trong nhà tù. Và đó là sự lựa chọn duy nhất của họ,” luật sư Nguyễn Văn Đài, cựu tù nhân chính trị hiện đang sống tại Đức, nói với BBC trong chương trình Bàn tròn Thứ Năm ngày 9/8.
“Những người tù lương tâm ngày nay thì có rất nhiều lựa chọn: Ở lại hay là ra đi.”
Bàn về tù nhân chính trị VN – Đi hay ở (Phần 1)
“Tuỳ tổ chức, công việc của mình, nếu thấy ra đi đem lại ích lợi cho bản thân, cho tổ chức và có thể đóng góp tốt hơn cho đấu tranh dân chủ thì nên lựa chọn ra đi.”
Trả lời câu hỏi có phải đấu tranh dân chủ là cách để được định cư nước ngoài, luật sư Đài cho hay ông từng có cơ hội đi nhiều nước. Ông từng sống tại Đức một thời gian và hoàn toàn đủ điều kiện trở thành công dân Đức.
“Cho nên việc đấu tranh dân chủ không phải là cách để tôi ra đi mà vì tôi muốn thay đổi chế độ ở Việt Nam,” luật sư Nguyễn Văn Đài nói từ Đức.
“Kể cả lần tù trước cũng vậy. Cứ ba tháng một lần an ninh Việt Nam lại vào hỏi tôi có muốn ra đi hay không thì tôi đều lắc đầu bảo không muốn đi. Nếu đấu tranh để ra đi thì tôi đã ra đi từ rất sớm, chứ không phải chờ tới bây giờ phải chịu rất nhiều khó khăn gian khổ, chịu đánh đập, thương tích nhiều lần.”
Cần thay đổi chính thể độc tài
Ông Trần Huỳnh Duy Thức (ngoài cùng, trái), luật sư Lê Công Định (ngoài cùng, phải), cùng hai nhà đấu tranh dân chủ khác tại một phiên tòa. Hiện chỉ có ông Thức còn trong tù.
Về vấn đề đấu tranh dân chủ ở Việt Nam phải chăng mấu chốt là phải thay đổi đảng cầm quyền, bà Phạm Đoan Trang nói “nhà cầm quyền Việt Nam hiện nay là một chính thể độc tài, và độc tài thì cần phải thay đổi.”
“Trong cuốn Chính Trị Bình Dân, tôi có liệt kê đầy đủ sáu đặc điểm của một chính thể độc tài. Đơn giản là nó không có đa đảng,” bà Trang nói từ Sài Gòn.
“Đa đảng chưa chắc đã phải là dân chủ. Nhưng một đảng chắc chắn là độc tài. Ngoài ra hãy xem cách mà họ điều hành đất nước trong hơn nửa thế kỷ nay. Họ là một lực lượng tuyệt đối không có sự cạnh tranh ở trong nước. Họ đàn áp lực lượng đối lập một cách dữ dội. Không cạnh tranh vậy mà họ làm ăn như thế này đây.”
“Về mặt chính trị họ không vấp phải bất cứ một rào cản đáng kể nào, một sức ép nào nhưng họ để đất nước đến như thế này đây! Tôi nghĩ rằng bất kể người Việt Nam nào có lương tâm và có suy nghĩ thì đều thấy là chính phủ cộng sản đang tồn tại hiện nay phải chấm dứt sự tồn tại của nó. Và vì vậy tôi cũng nói luôn và cũng nói từ lâu rằng đấu tranh để chống độc tài, không chỉ độc tài cộng sản. Đã độc tài là xấu và phải dẹp bỏ. Cộng sản là độc tài nên phải bị dẹp bỏ.”
Luật sư Nguyễn Văn Đài đồng tình với quan điểm của nhà báo tự do Đoan Trang trong vấn đề ‘không có đa đảng thì không có dân chủ”. Ông nói luôn giữ quan điểm này từ xưa và vì vậy “bị an ninh, Bộ Công an Việt Nam rất ghét”.
“Mỗi lần gặp tôi thì họ luôn luôn hỏi “anh đã thay đổi quan điểm chưa?” thì tôi nói là quan điểm này của tôi là chân lý thì làm sao thay đổi được. Tôi còn nhấn mạnh hơn là thay đổi Việt Nam sang môt nền chính trị đa đảng là mệnh lệnh của thời đại, là sự kêu gọi, là sự khát khao của mỗi người Việt Nam.”
Nhà hoạt động Lê Đình Lượng sắp bị đưa ra xét xử. Ông từng bị tấn công hồi 2015 sau khi đi thăm cựu tù nhân lương tâm Trần Minh Nhật.
“Thông qua cuộc hội thoại trên BBC này, tôi kêu gọi người Việt Nam ở trong và ngoài nước hãy nhìn nhận thẳng vào chế độ cộng sản. Đó là một chế độ không tốt. Họ đã có trên nửa thế kỷ cầm quyền ở Việt Nam thì ngày hôm nay, họ không gặp bất cứ rảo càn về chính trị nào, nhưng họ đã đẩy đất nước chúng ta đến mức độ thê thảm. Tất cả tài nguyên đất nước đã bị phá huỷ, môi trường đã bị phá huỷ. Đặc biệt là giá trị đạo đức, là vốn quý nhất của dân tộc Việt Nam đều bị đảo lộn.”
“Chúng ta biết rằng mọi hiện tượng tốt trong xã hội Việt Nam bây giờ rất là hiếm. Khi có hiện tượng một người dân nhặt được của rơi trả lại cho ngừoi bị mất được cả báo giới lăng-xê. Nó trở thành một hiện tượng quá hiếm hoi trong xã hội Việt Nam. Hiện tượng giúp đỡ người đi đường bị tai nạn giao thông nó cũng trở thành một hiện tượng vô cùng hiếm hoi trong xã hội của chúng ta. Người dân phải đóng vai trò là làm chủ đất nước.”
“Như ông Lý Tôn Ngô, một nhà chính trị đầu thế kỷ 20 ở Trung Quốc nói “Dân chủ là gì? Rất đơn giản, dân chủ nhân dân có nghĩa là nhân dân là vua. Vua quyết định lựa chọn nhà lãnh đạo, vua có quyền quyết định đảng cầm quyền.” Đảng cộng sản, Ban Chấp hành Trung ương chỉ là một nhóm có 200 người trong đó có mười mấy uỷ viên của Bộ Chính trị đã cai trị cả đất nước này. Toàn bộ hơn 90 triệu người dân Việt Nam dưới bàn tay cai trị của họ không có quyền gì cả. Nên một lần nữa tôi muốn nhấn mạnh là thay đổi chế độ cổng sản, chuyển đổi sang chế độ dân chủ đa đảng đó là mệnh lệnh của thời đại, là kêu gọi của tất cả thế hệ người Việt Nam hiện nay và cả thế hệ tương lai nữa.”
Sự đồng lòng của người dân
Bàn về sự đồng lòng của người dân trong vấn đề đa nguyên, đa đảng, trong bối cảnh chính trị bị coi là nhạy cảm và chính phủ đàn áp những người bất đồng chính kiến, bà Phạm Đoan Trang nói “đại đa số dân chúng vẫn thờ ơ với chính trị” do nghĩ nó quá “vĩ mô”, là việc của “giới tính hoa”.
Trong khi về cơ bản, nhất là trong những quốc gia như Việt Nam, bà Trang nói chính trị “chỉ là cuộc chơi của những nhóm nhỏ” do Đảng Cộng Sản ‘bày ra’.
“Tôi thấy điều đó rất là rõ. Ví dụ qua bầu cử quốc hội năm 2006, bầu cử đại biểu quốc hội và hội đồng nhân các cấp khoá 14…. Có một số nhà hoạt động hay cá nhân, tổ chức hoạt động về nhân quyền tìm cách sử dụng cuộc bầu cử ấy như môt cơ hội để nâng cao dân trí và hiểu biết của người dân về các quyền của chính trị. Nhưng đến cuối cùng thì nó chỉ là một cuộc cạnh tranh giữa hai nhóm nhỏ. Và nếu như nhóm đối lập có thêm một chút tự do thôi thì tình hình đã khác. Cũng vậy, trong lịch sử Việt Nam, có nhiều vấn đề liên quan đến vận mệnh dân tộc chỉ nằm trong tay một nhóm nhỏ quyết định.”
“Khi nào người dân Việt Nam hiểu được điều đó, họ sẽ không sợ Đảng Cộng Sản và nhà độc tài nữa.”
Bà Trang cũng nói “mọi sự thay đổi trong xã hội, mọi chính biến, mọi cuộc cách mạng đều bắt đầu từ một nhóm nhỏ. Thiểu số có những sức mạnh mà người bình thường, hay xã hội không thể hình dung được”. Bà nhấn mạnh vai trò của ‘thiểu số’ sẽ càng được phát huy sức mạnh trong thời đại của internet và mạng xã hội.
“Điều tôi muốn nhấn mạnh là, chính trị là chuyện của thiểu số ý. Nếu thiểu sổ biết cách tổ chức và quyết tâm thay đổi thì thiểu số có thể làm được điều đó.”
Luật sư Đài thì cho rằng “đừng nhìn vào là hiện nay nhiều người dân thờ ơ với chính trị mà bi quan. Chính trị đúng là trò chơi của những nhóm nhỏ. Nếu những người quan tâm đến chính trị Việt Nam cùng hành động thì ở các câu lạc bộ cafe thứ Bảy, Chủ Nhật, họ ngồi với nhau, bàn tán về các chuyện đang xảy ra trong nước và bàn làm gì để tác động đến sự thay đổi của đất nước. Tôi cho rằng chính quyền hay hệ thống cơ quan an ninh chẳng làm gì được họ nhưng sự bàn tán của họ, cuộc nói chuyện của họ hoàn toàn có thể góp phần vào thay đổi cho nền chính trị Việt Nam.”
Cần hiểu biết để đấu tranh
Bà Phạm Đoan Trang nói muốn đấu tranh dân chủ cần hiểu biết để vượt qua nỗi sợ tù đày
Về vấn đề làm thế nào khắc phục nỗi sợ hãi trong dân để họ mạnh dạn tham gia những vấn đề của đất nước mà không sợ bị tù đày hay Đảng cộng sản đe dọa, luật sư Nguyễn Văn Đài và bà Phạm Đoan Trang cùng chung quan điểm: Cần hiểu biết.
“Trước khi dấn thân vào đấu tranh thì bạn phải xác định rõ điều gì sẽ đến với mình và mình sẵn sàng chấp nhận điều đó. Khi mình chấp nhận cả những điều tốt, xấu thì sẽ không còn sợ hãi nữa, đấy là kinh nghiệm cá nhân của tôi,” ông Đài nói.
“Trước khi tham gia đấu tranh tôi xác định rõ rằng cuộc đấu tranh này không đơn giản, mình có thể gặp rất nhiều khó khăn, có thể bị triệt hại về kinh tế, có thể bị đánh và cao hơn hết là có thể bị tù đày. Nên khi điều đó xảy ra, tôi đã vượt qua được. Tôi khẳng định rằng sự hết sợ hãi không đến ngay lập tức mà phải trải qua quá trình. Tôi rất may mắn vì từ khi tôi làm luật sư thì trong quá trình hành nghề từ khi còn đấu tranh cho tôn giáo, về sau cho dân chủ, an ninh họ chưa bắt tôi ngay mà thẩm vấn hàng tuần, hàng tháng. Sau mỗi một lần, họ giúp cho tôi trưởng thành cà vượt qua sự sợ hãi đấy.”
“Tôi muốn tặng quý vị một câu ở trong Kinh Thánh mà tôi rất tâm huyết: “Sắt làm cho sắt bén nhọn thế nào thì người làm cho người cũng như vậy”. Tức là chính hệ thống an ninh cộng sản sẽ rèn luyện cho chúng ta hết sự sợ hãi và rèn luyện cho chúng ta bản lĩnh để đấu tranh, giải thế chế độ độc tài này.
Bà Phạm Đoan Trang cũng cho rằng “vượt qua sợ hãi là một quá trình chứ không phải trong một khoảnh khắc đột nhiên trở thành dũng cảm”.
Chia sẻ trải nghiệm cá nhân, nhà hoạt động dân chủ nói “nên sợ gì cho bõ một chút”, vì “mỗi người chỉ có một cuộc đời”. Do đó đừng sợ người, hay sợ cộng sản, tù đày.
“[Cộng sản – chỉ là những người khác chính kiến với họ, vì sao phải sợ họ? Sợ tù đày thì về bản chất vẫn là sợ cộng sản… Một điều rất đơn giản mà những người hoạt động khi vào tù, đối diện với công an nên hiểu là bạn sợ họ cũng bắt… Những người cộng sản Việt Nam có một bệnh là bệnh kiêu ngạo cộng sản. Bệnh có từ thời Lê-nin đã chỉ ra. Khi họ nghĩ là họ đang mạnh thì có lạy, có van xin, có nhận tội, làm đủ cách theo ý họ, họ vẫn bắt, vẫn hành hạ bạn như thường cho nên chẳng việc gì phải sợ hay ngại họ cả. Cùng lắm thì đi tù nhưng kể cả thế bạn cũng phải làm sao cho họ thấy họ không thắng bạn được vì bạn không sợ họ…”
“Ngoài ra một điều rất quan trọng là nếu muốn vượt qua nỗi sợ, muốn đấu tranh dân chủ bạn phải có hiểu biết. Ít nhất thì bạn phải hiểu tâm lý của công an, hiểu hệ thống chính trị hiện nay, hiểu về cách cai trị, hiểu thế nào là độc tài, thế nào là dân chủ tự do và hiểu tâm lý người Việt Nam… Khi nào bạn hiểu biết hơn tôi nghĩ là bạn sẽ vượt qua được nỗi sợ vì nhiều khi chúng ta sợ công an, sợ nhà độc tài cũng giống như nỗi sợ ma quỷ, luôn mơ hồ. Họ biết điều đó nên họ giữ họ ở trạng thái luôn mơ hồ. Chúng ta không biết những người Đảng viên Cộng sản cao cấp giờ này đang làm gì, nghiên cứu gì, gặp gỡ ai. Họ luôn giữ một tư thế bí hiểm và công việc của họ thần thánh lắm nên chúng ta sợ. Nhưng nếu chúng ta học để hiểu biết hơn, thậm chí là hiểu biết hơn họ thì chúng ta sẽ vượt qua được nỗi sợ dễ dàng.”
