Hoàng Việt
10 chương trình có thể nằm trong danh sách cắt giảm ‘hiệu quả của chính phủ’
Jacob Bogage
The Washington Post
Cố vấn về hiệu quả của chính phủ Trump là Elon Musk và Vivek Ramaswamy đã cam kết không mang theo đục để cắt giảm chi tiêu của chính phủ, mà là “cưa máy”. Cách tiếp cận cụ thể mà Ramaswamy nghĩ đến có thể đe dọa hàng chục chương trình mà hàng chục triệu người Mỹ dựa vào mỗi ngày.
Ramaswamy đã đưa ra trên mạng xã hội một đề xuất nhằm loại bỏ các chương trình mà Quốc hội tài trợ nhưng đã hết hạn ủy quyền chi tiêu cụ thể. Điều đó có vẻ như là một nguồn tiết kiệm dễ dàng, nhưng nó sẽ cắt giảm các chương trình chăm sóc sức khỏe cho cựu chiến binh, nghiên cứu và phát triển thuốc, điều trị nghiện opioid — thậm chí cả Bộ Ngoại giao.
Các chuyên gia cho biết cách tiếp cận của Tổng thống đắc cử Donald Trump, Musk và “Bộ Hiệu quả của Chính phủ” hay DOGE ngoài chính phủ của Ramaswamy cho thấy sự hiểu lầm cơ bản về Quốc hội và chi tiêu của liên bang.
Bài báo của Jacob Bogage trên The Washington Post làm nổi bật những mối đe dọa tiềm tàng từ kế hoạch của Department of Government Efficiency (DOGE) do Elon Musk và Vivek Ramaswamy đề xuất. Họ tuyên bố sử dụng “một chiếc cưa máy” thay vì “đục” để cắt giảm ngân sách chính phủ, nhằm tái cấu trúc bộ máy chính phủ. Tuy nhiên, bài viết nhấn mạnh rằng kế hoạch này không chỉ mang tính chất đơn giản hóa chi tiêu mà còn phản ánh sự hiểu lầm nghiêm trọng về cách vận hành của Quốc hội và ngân sách liên bang. Dưới đây là một số bình luận về bài báo này.
Kế hoạch không khả thi về mặt pháp lý
- Vai trò của Quốc hội: Ramaswamy đề xuất loại bỏ các chương trình không còn được Quốc hội gia hạn chi tiêu cụ thể. Tuy nhiên, cách tiếp cận này cho thấy sự thiếu hiểu biết về cơ chế lập pháp. Dù một chương trình không được “ủy quyền chi tiêu” cụ thể, nó vẫn có thể tiếp tục hoạt động nếu Quốc hội phê duyệt ngân sách hàng năm. Việc xóa bỏ những chương trình này mà không có sự đồng ý của Quốc hội là vi hiến và có thể bị thách thức trước tòa.
- Tính pháp lý: Kế hoạch này không chỉ gây xung đột với Quốc hội mà còn tạo ra tiền lệ nguy hiểm, làm suy yếu quyền lực của cơ quan lập pháp và đẩy chính phủ vào một trạng thái bất ổn pháp lý.
Ảnh hưởng tiêu cực đến các chương trình xã hội quan trọng
- Các chương trình bị đe dọa: Những chương trình như chăm sóc y tế cho cựu chiến binh, nghiên cứu phát triển thuốc, điều trị nghiện opioid và tài trợ cho Bộ Ngoại giao là xương sống của hệ thống phúc lợi và quản lý nhà nước. Loại bỏ chúng không chỉ ảnh hưởng đến hàng chục triệu người dân mà còn làm suy yếu năng lực của chính phủ trong việc giải quyết các vấn đề quốc gia và quốc tế.
- Mất cân bằng xã hội: Các chương trình này thường hỗ trợ những nhóm dân cư yếu thế nhất trong xã hội. Việc cắt giảm đột ngột sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế và xã hội, từ gia tăng thất nghiệp, tỷ lệ nghiện ngập, đến giảm khả năng đối phó với các thách thức toàn cầu.
Sự mâu thuẫn giữa hiệu quả và chính trị
- Chủ nghĩa dân túy: DOGE và những người đứng đầu như Musk và Ramaswamy đang sử dụng ngôn ngữ dân túy để biện minh cho các kế hoạch của mình, hứa hẹn “tiết kiệm ngân sách” và “giảm thâm hụt.” Tuy nhiên, mục tiêu thực sự dường như không phải là hiệu quả mà là củng cố quyền lực và làm suy yếu các định chế chính phủ.
- Mâu thuẫn lợi ích: Với sự tham gia của Elon Musk, một tỷ phú với lợi ích kinh doanh trực tiếp liên quan đến các hợp đồng chính phủ, việc ông ta thúc đẩy loại bỏ các cơ quan hoặc chương trình có thể tạo ra xung đột lợi ích nghiêm trọng. Điều này đặt ra câu hỏi liệu DOGE có thực sự hoạt động vì lợi ích của người dân hay chỉ để phục vụ các tài phiệt.
Nguy cơ phá hủy cấu trúc chính phủ
- Xóa bỏ sự ổn định: Việc sử dụng “cưa máy” để cắt giảm ngân sách là một cách tiếp cận nguy hiểm. Chính phủ Hoa Kỳ là một hệ thống phức tạp, được xây dựng dựa trên sự cân bằng giữa các quyền lợi xã hội, kinh tế và an ninh. Một cuộc cải tổ không được lên kế hoạch kỹ lưỡng có thể phá hủy các cấu trúc nền tảng này.
- Đe dọa tam quyền phân lập: DOGE không phải là một cơ quan chính phủ chính thức, nhưng lại được trao quyền kiểm soát ngân sách và nhân sự. Điều này không chỉ vi phạm nguyên tắc tam quyền phân lập mà còn làm suy yếu nền dân chủ Mỹ bằng cách trao quá nhiều quyền lực vào tay một số ít cá nhân.
Kết luận: Cảnh báo về sự nguy hiểm
Bài báo của Jacob Bogage là một lời cảnh báo cần thiết về mối đe dọa đối với cách vận hành truyền thống của chính phủ Mỹ. Kế hoạch của DOGE, dù được trình bày dưới danh nghĩa “hiệu quả,” thực chất lại mang nhiều rủi ro, không chỉ với các chương trình xã hội mà còn với toàn bộ nền dân chủ Hoa Kỳ.
Để đối phó, Quốc hội cần chủ động bảo vệ quyền kiểm soát của mình đối với ngân sách liên bang. Người dân Mỹ cũng cần cảnh giác và tham gia vào cuộc thảo luận chính trị để đảm bảo rằng những cải tổ mang tính chất phá hoại này không được thực hiện mà không có sự giám sát chặt chẽ.
