Hoàng Việt
Ngày 16/09/2024, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký sắc lệnh bổ sung thêm 180.000 binh lính, đưa tổng quân số của quân đội Nga lên 1,5 triệu người. Điều này sẽ giúp Nga trở thành lực lượng quân sự lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (2 triệu lính). Sắc lệnh này sẽ có hiệu lực từ ngày 01/12/2024 và là lần huy động thứ ba kể từ khi Nga phát động cuộc chiến tại Ukraine vào tháng 02/2022.
Bối Cảnh Và Mục Đích Của Việc Tăng Quân Số
Việc gia tăng quân số lần này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng ở biên giới phía tây của Nga với Ukraine, cũng như tình hình bất ổn ở biên giới phía đông. Theo người phát ngôn điện Kremlin Dmitri Peskov, Nga cần bổ sung lực lượng để đối phó với môi trường thù địch ở các khu vực biên giới. Quyết định này được đưa ra trong khi “chiến dịch quân sự đặc biệt” của Nga tại Ukraine đang bị chỉ trích vì tác động đến đời sống của người dân Nga.
Trong đợt tăng quân lần thứ hai vào tháng 12/2023, quân đội Nga đã được tăng lên 2,2 triệu người, trong đó có 1,32 triệu binh sĩ. Theo lời của Tổng thống Putin, có khoảng 700.000 binh sĩ Nga đang tham chiến ở Ukraine. Điều này cho thấy sự thiếu hụt nhân lực có thể là nguyên nhân dẫn đến quyết định tăng quân lần này.
Thách Thức Lớn Từ Chiến Trường Ukraine
Một lý do khác cho việc tăng quân số là Nga không muốn điều quân từ chiến trường miền đông Ukraine sang bảo vệ khu vực Kursk, nơi Ukraine đang tấn công thành công. Các lực lượng Nga tại khu vực miền đông đang chiếm ưu thế và có kế hoạch chiếm thành phố Pokrovsk, một trung tâm hậu cần quan trọng của Ukraine.
Theo tình báo Mỹ, Nga đã mất khoảng 315.000 binh lính kể từ khi bắt đầu cuộc chiến ở Ukraine. Ngoài tổn thất này, lực lượng quân sự Nga cũng đang bị phân tán ở nhiều quốc gia thuộc Liên Xô cũ, bao gồm Armenia, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tadjikistan, cũng như ở các khu vực xung đột khác như Syria và một số nước châu Phi. Do đó, Nga buộc phải tìm cách bổ sung quân số thông qua việc tuyển mộ lính nghĩa vụ và lính tình nguyện.
“Nền Kinh Tế Tử Thần” – Chế Độ Đãi Ngộ Hậu Hĩnh
Để thu hút thêm nhân lực, chính phủ Nga đã hứa hẹn các khoản tiền thưởng lớn cho những người tình nguyện. Theo trang Radio France, một người lính tình nguyện có thể kiếm được 5,2 triệu rúp (tương đương 52.000 euro) trong năm đầu tiên, mức thu nhập mà người lao động bình thường phải làm việc 10 năm mới có được. Con số này rất hấp dẫn đối với nhiều người, đặc biệt ở các vùng nghèo như Buryatia gần biên giới Mông Cổ, nơi nhiều người bị thu hút bởi khoản tiền thưởng 1 triệu rúp.
Ngoài ra, gia đình của lính tình nguyện nếu họ hy sinh sẽ nhận được 12 triệu rúp (120.000 euro) từ chính phủ. Nhà kinh tế học Vladislav Inozemtsev, người Nga sống lưu vong ở Mỹ, gọi đây là “nền kinh tế tử thần” vì khoản tiền nhận được khi hy sinh nhiều hơn số tiền một người có thể kiếm được trong suốt cuộc đời làm việc.
Từ tháng 07/2023 đến tháng 06/2024, Nga đã chi tổng cộng 30 tỷ euro để trả cho những người tham chiến ở Ukraine, thương binh và gia đình liệt sĩ, chiếm khoảng 1,5% GDP của nước này. Tuy vậy, theo các chuyên gia kinh tế, Nga vẫn có thể tiếp tục chi trả các khoản tiền này trong vài năm tới, đảm bảo tài trợ cho cuộc chiến tại Ukraine.
Thiếu Nhân Lực Cho Cả Quân Đội Lẫn Kinh Tế
Dù chính phủ Nga đưa ra những khoản đãi ngộ hậu hĩnh, quân đội vẫn đối mặt với tình trạng thiếu nhân lực và phải cạnh tranh với nền kinh tế chiến tranh. Nhà nghiên cứu Ivan Kłyszcz tại Trung tâm Quốc phòng và An ninh Quốc tế ở Tallinn (Estonia) cho biết, mức lương cao và điều kiện làm việc tốt hơn trong các ngành công nghiệp chiến lược cũng thu hút người lao động, tạo ra sự cạnh tranh nhân lực giữa quân đội và các lĩnh vực khác.
Giáo sư Mart Kuldkepp từ Đại học College London nhận định, Bộ Quốc phòng Nga phải đối mặt với một tình thế khó xử, khi vừa cần nhân lực cho quân đội vừa phải duy trì nguồn lao động cho nền kinh tế dân sự. Nếu điều nhân lực sang nghĩa vụ quân sự, nền kinh tế Nga có nguy cơ thiếu hụt lao động nghiêm trọng.
Làn Sóng Chảy Máu Chất Xám Và Tình Trạng Dân Số Già
Từ khi Nga phát động chiến tranh tại Ukraine, hàng loạt lao động trẻ có tay nghề cao đã rời bỏ đất nước. Theo nhà nghiên cứu Maria Snegovaya tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), từ 500.000 đến 1 triệu người, phần lớn là người trẻ và có trình độ học vấn cao, đã di cư khỏi Nga. Nếu tính thêm những người thiệt mạng và những người bị bắt đi nghĩa vụ quân sự, nguồn lao động của Nga đã giảm khoảng 1,9 đến 2,8 triệu người.
Ngoài ra, Nga còn đối mặt với tình trạng dân số già, với 41 triệu người không còn khả năng lao động, chiếm khoảng 30% dân số. Tình trạng này làm trầm trọng thêm khủng hoảng lao động trong cả quân đội lẫn nền kinh tế.
Hạn Chế Từ Nguồn Lao Động Nhập Cư
Nga cũng không thể trông cậy nhiều vào lao động nhập cư. Một số quốc gia Nam Á đã khuyến cáo công dân của họ về nguy cơ bị lừa đưa ra chiến trường Ukraine qua các thông báo tuyển dụng làm việc tại Nga. Ngoài ra, các vụ trấn áp khủng bố sau các cuộc tấn công do các nhóm Hồi giáo cực đoan gây ra cũng khiến lao động nhập cư giảm. Ví dụ, số lượng người lao động từ Tadjikistan đến Nga đã giảm 16% trong 6 tháng đầu năm 2024, theo Bộ Lao Động Tadjikistan.
Kết Luận
Trong bối cảnh thiếu hụt binh lính, nền kinh tế bị phân tán và dân số đang già đi, việc tăng thêm quân số để duy trì cuộc chiến tại Ukraine là một thách thức lớn đối với Nga. Mặc dù có các biện pháp đãi ngộ tài chính lớn, việc tuyển mộ nhân lực cho quân đội và cân bằng với nhu cầu lao động trong nền kinh tế dân sự vẫn là một bài toán khó cho chính quyền Vladimir Putin.
