Những gì Trump hứa sẽ làm vào ‘ngày đầu tiên’ làm tổng thống

Trump đã đưa ra 41 lời hứa rõ ràng trong ngày đầu tiên nhậm chức, bao gồm trục xuất hàng loạt và cấm phụ nữ chuyển giới tham gia thể thao.

Eric Lau / The Washington Post
Xuất bản ngày 21 tháng 9 năm 2024 lúc 6:00 sáng EDT

Donald Trump có một danh sách dài các hành động hành pháp mà ông cho biết sẽ thực hiện vào ngày đầu tiên nếu trở lại Nhà Trắng. Các hành động này bao gồm: bắt đầu trục xuất hàng loạt, xóa bỏ các ưu đãi cho xe điện, và cấm phụ nữ chuyển giới tham gia thể thao nữ.

Theo phân tích của Washington Post về các bài phát biểu của Trump từ khi khởi động chiến dịch vào tháng 11 năm 2022 đến tháng 9 năm 2024, ông đã đưa ra 41 lời hứa cụ thể về những gì ông sẽ làm “vào ngày đầu tiên” và nhắc đến những lời hứa này hơn 200 lần trong quá trình vận động tranh cử.

Các ứng cử viên tổng thống thường nói về kế hoạch ngày đầu tiên tại Nhà Trắng, nhưng Trump đặc biệt chú trọng vào lối nói này khi phát biểu trước công chúng. Các đề xuất của ông thường mở rộng quyền hạn của Tổng thống vượt quá những gì các tổng thống trước — kể cả chính ông — đã thực hiện.

Nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng phần lớn những lời hứa của Trump vượt ngoài thẩm quyền của tổng thống theo Hiến pháp. Ngay cả một số lời hứa có thể thực hiện được cũng sẽ gặp phải những thách thức về pháp lý và hậu cần, khiến chúng gần như không thể hoàn thành trong thời gian ngắn.

Tuy nhiên, Trump đã từng cố gắng vượt qua các giới hạn này trước đây và có thể sẽ thử lại trong nhiệm kỳ thứ hai. Cuối năm ngoái, khi được yêu cầu cam kết không lạm quyền nếu tái đắc cử, Trump tuyên bố ông sẽ không trở thành một nhà độc tài “ngoại trừ vào ngày đầu tiên”, với lời hứa đóng cửa biên giới phía Nam và mở rộng khai thác dầu.

Steve Vladeck, chuyên gia về luật hiến pháp tại Trung tâm Luật của Đại học Georgetown và người chỉ trích việc sử dụng quyền hành pháp của Trump, nhận xét: “Nhiều điều Trump hứa hẹn vào ngày đầu tiên là bất hợp pháp hoặc phi thực tế, nhưng thậm chí những điều bất hợp pháp cũng có thể tạm thời có hiệu lực, và ông ấy thực sự có thể thay đổi luật pháp theo hướng có lợi cho mình.”

Trump từng đưa ra nhiều lời hứa trong chiến dịch tranh cử năm 2016. Vào ngày đầu tiên tại Nhà Trắng, ông ký một sắc lệnh mang tính biểu tượng bắt đầu quá trình bãi bỏ Đạo luật Chăm sóc Giá cả Phải chăng và ra lệnh tạm ngừng tất cả quy định chính phủ đang chờ xử lý cho đến khi được chính quyền mới xem xét. Ông cũng hủy bỏ kế hoạch giảm phí cho một số khoản vay thế chấp liên bang và sau đó đưa ra các chính sách quyết liệt hơn như hạn chế nhập cảnh từ các quốc gia có đông người Hồi giáo.

Karoline Leavitt, phát ngôn viên chiến dịch tranh cử của Trump, tuyên bố rằng Trump “đã thực hiện lời hứa trong nhiệm kỳ đầu tiên là xây dựng bức tường, phục hồi nền kinh tế và lấy lại sự tôn trọng cho nước Mỹ trên trường quốc tế — và ông ấy cũng sẽ làm điều tương tự trong nhiệm kỳ thứ hai.”

Phó Tổng thống Kamala Harris, ứng cử viên đảng Dân chủ, lại ít đề cập đến các kế hoạch cho ngày đầu tiên nếu trở thành tổng thống. Trong một số lần, bà nhấn mạnh sẽ ưu tiên chính sách kinh tế, tập trung hạ giá tiêu dùng và củng cố tầng lớp trung lưu.

Trump tiếp tục dựa vào luận điệu chống nhập cư trong chiến dịch năm nay, giống như năm 2016. Phân tích của The Post cho thấy ông đã đưa ra nhiều lời hứa liên quan đến chủ đề này hơn bất kỳ chủ đề nào khác cho ngày đầu tiên.

Hai lời hứa mà ông nhắc đến thường xuyên nhất — “bắt đầu chiến dịch trục xuất lớn nhất lịch sử Hoa Kỳ” và “xóa bỏ mọi chính sách biên giới mở của chính quyền Biden” — báo hiệu một lập trường cứng rắn với nhập cư nhưng không nêu rõ các bước cụ thể sẽ thực hiện tại Nhà Trắng.

Theo Hiến pháp và luật nhập cư liên bang, tổng thống có quyền lực rộng trong việc định hình chính sách nhập cư, nên việc Trump đưa ra các lời hứa lớn về vấn đề này không phải là điều ngạc nhiên, nhất là khi xét đến tầm quan trọng của nó với cử tri.

Tuy nhiên, các tổng thống phải tuân thủ các biện pháp bảo vệ theo hiến pháp, như quy trình hợp pháp khi ban hành chính sách nhập cư. Lời hứa trục xuất quy mô lớn sẽ gặp thách thức pháp lý và các rào cản hậu cần khiến việc thực hiện ngay lập tức là không khả thi, và các nhà phê bình đã lên án kế hoạch này là vô nhân đạo.

Một lời hứa khác của Trump về nhập cư là chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh — một nguyên tắc cơ bản của quốc tịch Hoa Kỳ được Tu chính án thứ 14 bảo vệ. Các chuyên gia đều đồng ý rằng điều này sẽ đòi hỏi một tu chính án hiến pháp, cần có sự chấp thuận của Quốc hội và phê chuẩn từ ba phần tư các tiểu bang.

Ngay cả khi Trump cố gắng xóa bỏ quyền công dân theo nơi sinh của một số nhóm nhất định bằng hành động hành pháp — chẳng hạn như chỉ đạo các tiểu bang ngừng cấp giấy khai sinh — thì khả năng cao là tòa án sẽ lập tức can thiệp, Omar Jadwat, giám đốc Dự án Quyền của Người nhập cư thuộc ACLU, cho biết.

“Có nhiều cách thử khác nhau,” Jadwat nói, “nhưng thật khó tưởng tượng rằng bất kỳ tòa án nào lại cho phép xảy ra một điều vi hiến trắng trợn như vậy.”

Trump có thẩm quyền lớn hơn khi nói đến việc bãi bỏ các hành động hành pháp về nhập cư, chẳng hạn như các biện pháp bảo vệ của Biden đối với vợ/chồng nhập cư không có giấy tờ của công dân Hoa Kỳ. Tuy nhiên, ngay cả ở đây, các quyết định của ông cũng phải tuân thủ luật hành chính liên bang, vốn yêu cầu các thủ tục nhất định để thay đổi các quy định của chính phủ.

Trump đã từng gặp phải trở ngại tương tự trước đây. Ông đã hai lần cố gắng hủy bỏ chương trình của chính quyền Obama nhằm bảo vệ những người nhập cư không có giấy tờ đến Mỹ khi còn nhỏ, nhưng cả hai lần đều bị Tòa án Tối cao ngăn chặn.

Trong năm 2023, khi cuộc tranh luận trên toàn quốc về chủng tộc và giới tính trở nên gay gắt, Trump đã thêm vào các bài phát biểu của mình hai cam kết rõ ràng liên quan đến giáo dục.

Trump đã tuyên bố ít nhất 45 lần rằng ông sẽ cắt giảm tài trợ liên bang cho các trường học cho phép thảo luận về chủng tộc, giới tính, hoặc khuynh hướng tình dục mà ông phản đối. Tương tự, ông cũng đã nói 37 lần rằng sẽ cắt giảm tài trợ cho các trường có yêu cầu tiêm vắc-xin hoặc đeo khẩu trang. Trump phản đối các yêu cầu về sức khỏe cộng đồng này trong đại dịch và vẫn giữ nguyên lập trường đó dù nhiều trường học đã nới lỏng hoặc bãi bỏ các quy định này.

Tuy nhiên, cả hai cam kết trên đều nằm ngoài khả năng của Trump vì ông sẽ cần sự chấp thuận của Quốc hội để cắt giảm tài trợ. Luật hiện hành không quy định các điều kiện này đối với tài trợ giáo dục liên bang.

Trump cũng đã hứa 31 lần rằng sẽ bãi bỏ cái mà ông gọi là “lệnh bắt buộc về xe điện” của Biden. Mặc dù Biden chưa ban hành bất kỳ “lệnh” nào cụ thể liên quan đến xe điện, thuật ngữ này đã trở thành từ thông dụng giữa các đảng viên Cộng hòa, thường ám chỉ tiêu chuẩn khí thải và các ưu đãi do chính quyền Biden đề xuất — một số đã được Quốc hội thông qua — để khuyến khích sản xuất xe điện.

Trump cũng đã tuyên bố chín lần rằng ông sẽ “hủy bỏ Thỏa thuận Xanh Mới.” Thuật ngữ “Thỏa thuận Xanh Mới” bắt nguồn từ một nghị quyết về biến đổi khí hậu năm 2019 do các nghị sĩ Đảng Dân chủ đề xuất. Từ đó đến nay, các đảng viên Cộng hòa đã sử dụng thuật ngữ này để chỉ những phần của Đạo luật Giảm lạm phát và các chính sách môi trường khác mà họ không đồng tình.

Các chính sách này không thể bị Trump bãi bỏ đơn phương vào ngày đầu tiên vì chúng liên quan đến luật được Quốc hội thông qua hoặc các quy định có thể dẫn đến kiện tụng nếu Trump cố gắng hủy bỏ chúng.

Ngoài lời đe dọa cắt giảm tài trợ cho các trường học vì các cuộc thảo luận về bản dạng giới, Trump cũng đã cam kết sẽ đưa ra các chính sách tác động trực tiếp đến cuộc sống cá nhân của người Mỹ chuyển giới.

Lời hứa ông lặp lại nhiều nhất trong lĩnh vực này là cấm phụ nữ chuyển giới tham gia các môn thể thao nữ — một cam kết mà ông đã nhắc đến 18 lần. Ông cũng đã đề xuất lệnh cấm phẫu thuật chuyển đổi giới tính cho trẻ vị thành niên trên toàn quốc, mà ông gọi là “cắt xẻo tình dục trẻ em.” Trump có thể cố gắng ban hành các chính sách này thông qua hành động hành pháp, nhưng, như các lời hứa khác, đây không phải là những chính sách mà tổng thống có thể thực hiện đơn phương và có thể sẽ gặp phải thách thức pháp lý ngay lập tức.

Các cam kết khác của Trump cho ngày đầu tiên bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau và hầu hết chỉ được đề cập ngắn gọn trong các bài phát biểu.

Ông cam kết sẽ hủy bỏ ba sắc lệnh hành pháp của Biden vào ngày đầu tiên: một sắc lệnh về phát triển trí tuệ nhân tạo, một sắc lệnh mở rộng kiểm tra lý lịch đối với người mua súng, và một sắc lệnh thúc đẩy sự đa dạng, công bằng và hòa nhập trong lực lượng lao động liên bang. Trong trường hợp này, Trump có thể thực hiện một số thay đổi ngay lập tức vì các tổng thống không bị ràng buộc bởi các sắc lệnh hành pháp của người tiền nhiệm, nên ông có thể bắt đầu hủy bỏ những sắc lệnh này một cách nhanh chóng.

Vladeck, chuyên gia luật từ Đại học Georgetown, cho biết: “Đây là một trong những điều dễ dàng nhất mà một tổng thống có thể làm vào ngày đầu tiên. Trái cây ở tầm thấp chính là việc hủy bỏ các sắc lệnh hành pháp.”

Trump cũng đã đưa ra hơn một chục cam kết khác liên quan đến các vấn đề của cựu chiến binh và các vụ truy tố của Bộ Tư pháp. Ông đã có ít nhất bảy lần cam kết nới lỏng các quy định thương mại trong ngành đánh bắt cá và ba lần nhắc đến việc xóa thuế tiền boa — một cam kết mà cả Trump và Harris đều đã đưa ra trong chiến dịch.

The Post đã tạo ra một cơ sở dữ liệu từ các bài phát biểu của Trump kể từ khi ông khởi động chiến dịch vào ngày 15 tháng 11 năm 2022 đến ngày 10 tháng 9 năm 2024 từ lịch sử phát trực tiếp trên Rumble của ông. The Post đã trích xuất mọi lời hứa mà ông đề cập về “ngày đầu tiên” hoặc “ngày đầu” và xác định các chủ đề chính cùng những cam kết cụ thể, nếu có. Để lập cơ sở dữ liệu các cam kết riêng biệt, chỉ những lời hứa dành cho ngày đầu tiên trong nhiệm kỳ tiềm năng năm 2025 của Trump mới được tính đến.