Joaquin Nguyễn Hòa
11-2-2021
Thứ Tư ngày 10/2/2021, phiên tòa Thượng viện Hoa Kỳ bước sang ngày thứ hai trong vụ luận tội cựu tổng thống Donald Trump với tội trạng kích động bạo loạn, dẫn đến cuộc tấn công vào điện Capitol, quốc hội Hoa Kỳ ngày 6/1/2021.
Vụ tấn công này đã làm 5 người thiệt mạng và hai viên cảnh sát tự tử sau đó. Có khoảng 140 cảnh sát Capitol bị thương, trong đó có 15 người nhập viện. Ngoài ra còn có 56 cảnh sát DC bị thương.
Có chín dân biểu của đảng Dân chủ đóng vai trò công tố viên, buộc tội ông Trump, gồm: Dân biểu Jamie Raskin (bang Maryland), Diana DeGette (Colorado), David Cicilline (Rhode Island), Joaquin Castro (Texas), Eric Swalwell (California), Ted Lieu (California), Stacey Plaskett (Virgin Islands), Joe Neguse (Colorado), Madeleine Dean (Pennsylvania).
Ngày 9/2/2021 là ngày đầu của phiên tòa Thượng viện, có 100 Thượng nghị sĩ đã bỏ phiếu về việc mở phiên tòa Thượng viện để xử một cựu tổng thống có hợp hiến hay không, trong đó có 56/100 Thượng nghị sĩ bỏ phiếu thuận.
Ngày thứ hai của phiên tòa, các công tố viên đã đưa ra những lý lẽ buộc tội của mình, kèm theo nhiều video, bài viết, trích dẫn để minh họa. Nhiều video và bài viết lấy từ báo chí, cũng như từ những kẻ bạo loạn đăng tải trên mạng xã hội trước đây, về cảnh hỗn loạn bên trong và bên ngoài điện Capitol, nhưng cũng có những video chưa từng công bố, được lấy ra từ các camera an ninh của điện Capitol.
Trong các video bằng chứng này, người ta thấy cảnh Thượng nghị sĩ Mitt Romney (Cộng hòa, Utah) vô tình đi về phía những kẻ bạo loạn, đã được một viên cảnh sát kéo tay ông đi về hướng ngược lại để đi trốn, chỉ tích tắc trước khi nhóm bạo loạn tràn vào. Một cảnh khác là cảnh Phó Tổng thống Pence cùng gia đình được nhân viên an ninh dẫn đường tẩu thoát.
Các công tố viên đặc biệt nhấn mạnh vai trò kích động bạo lực của ông Trump, với câu nói nổi tiếng của ông trước đám đông, trước khi xúi giục họ tấn công Capitol: “Nếu các bạn không chiến đấu hết mình, thì các bạn sẽ không bao giờ lấy lại được đất nước. Các bạn hãy đến điện Capitol”.
Buổi luận tội trong ngày thứ hai với những lời buộc tội của các công tố viên đảng Dân chủ được xem là rất ấn tượng, gây ảnh hưởng lên các thượng nghị sĩ Cộng hòa. Ngoài 6 người cho rằng, phiên tòa này là hợp hiến hôm trước, ông John Thune (bang South Dakota) nói rằng, những bằng chứng luận tội của phía Dân chủ rất “rất hấp dẫn” và rằng ông không loại trừ việc bỏ phiếu để kết tội cựu ông Trump.
Một trong sáu Thượng nghị sĩ Cộng hòa đồng ý về tính hợp hiến của phiên tòa là bà Lisa Murkowski (bang Alaska) nói rằng: “Không thể tưởng tượng rằng Trump có thể tái đắc cử”.
Tuy nhiên việc thuyết phục các Thượng nghị sĩ Cộng hòa đồng ý với bản luận tội vẫn không có gì chắc chắn, vì cần tới 17 vị Cộng hòa ngã theo 50 vị Dân chủ để đạt được túc số 2/3 đồng ý rằng Trump có tội. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham còn quả quyết rằng, sau ngày thứ hai của phiên tòa này, các vị thượng nghị sĩ Cộng hòa dự định tuyên bố trắng án cho ông Trump sẽ tăng lên.
Sau khi cuộc bạo động nổ ra, trong nội bộ phe Dân chủ đã có tranh luận rằng, nên hay không nên mở phiên tòa, vì với tỷ lệ 50/50 trong Thượng viện, rất khó thuyết phục các Thượng nghị sĩ Cộng hòa vượt làn ranh đảng phái để buộc tội ông Trump.
Tuy nhiên Hạ viện do đảng Dân chủ nắm đa số đã quyết định luận tội, với sự ủng hộ của 10 dân biểu Cộng hòa vượt làn ranh đảng phái. Một lý do họ đưa ra là, nếu không luận tội ông Trump, sẽ tạo thành một tiền lệ, gọi là tiền lệ tháng Giêng, khi một tổng thống sắp mãn nhiệm sẽ tha hồ quậy phá mà không bị trừng trị.
Về mặt chính trị, người ta nói rằng có khá đông các Dân biểu và Thượng nghị sĩ Cộng hòa biết rằng ông Trump làm bậy, nhưng họ sợ rằng, nếu họ ra mặt ủng hộ việc buộc tội ông Trump sẽ làm mất lòng những cử tri cuồng nhiệt của ông Trump trong địa phương của họ.
Nhưng điều này lại là một canh bạc không chắc chắn, vì số người bỏ đảng Cộng hòa sau cuộc bạo loạn đã tăng lên nhanh chóng. Theo số liệu của báo The Hillvừa công bố, chỉ trong tháng Giêng, tức trong ba tuần sau bạo loạn, có khoảng 140.000 người bỏ đảng Cộng hòa. Con số này dựa trên số liệu công bố của 25 tiểu bang.
Số người bỏ đảng Cộng hòa sau phiên tòa luận tội này sẽ còn tăng nhiều hơn nữa. Trong suốt tuần lễ luận tội này, hàng chục triệu người Mỹ sẽ có dịp xem lại, nghe lại những lời kích động bạo loạn của ông Trump, những cáo buộc vu vơ chuyện gian lận bầu cử, dù không có bằng chứng gì cả, đồng thời họ cũng xem lại cảnh đám đông hung hãn tấn công vào tượng đài của nền dân chủ Mỹ xây dựng hơn 200 năm nay. Họ sẽ suy nghĩ về chuyện liệu có nên bỏ phiếu cho đảng Cộng hòa nữa hay không, dù Trump có trắng án hay được tha bổng.
