15-8-2012
Hôm nay đọc một bài viết cũ trên mạng về đám tang cụ Trần Độ, tôi chợt nhớ đến cuộc gặp gỡ với cô con dâu út của cụ cách đây hơn tháng. Chúng tôi quen nhau thật tình cờ, qua một lá thư của Khánh Trâm gửi Bùi Hằng trên blog Xuân Diện. Hóa ra chúng tôi bằng tuổi nhau. Hai con “chuột” chênh nhau có vài tháng, cùng thuộc diện “cởi mở”, lại khá đồng quan điểm nên rất dễ làm quen với nhau.
Mấy tháng trước, Khánh Trâm nói có việc ra Hà Nội, muốn hẹn gặp tôi và Xuân Diện. Tôi nửa mừng nửa tò mò, không biết cô con dâu của vị tướng lừng danh ấy như thế nào. Tôi vốn tự ti, rất sợ kiểu thấy sang bắt quàng làm họ.
Trước hôm chúng tôi hẹn gặp nhau thì trong điện thoại của tôi có một tin nhắn từ một số lạ, hỏi thăm về cuộc gặp gỡ của chúng tôi. Thái độ của người nhắn không có ý gì với tôi, nhưng lại tỏ ra thiếu thiện cảm về việc Khánh Trâm đem phát hành một cuốn sách gì đó…Tôi rất ngạc nhiên vì có người lạ lại biết và quan tâm đến việc chúng tôi hẹn gặp nhau, biết việc Khánh Trâm đang làm trong khi chính tôi lại không biết gì. Tôi có hỏi lại Khánh Trâm chuyện đó là sao? Nếu không tiện gặp thì thôi cũng được.
Khánh Trâm cũng thấy bất ngờ, nhưng quả quyết rằng cô ấy chẳng làm điều gì khuất tất nên chẳng có gì phải sợ cả. Tôi rất vui khi nghe thấy cô ấy nói vậy. Nhưng không muốn bị quấy rầy một cách bất đắc dĩ, tôi hẹn Khánh Trâm lúc nào đi sẽ báo địa điểm sau. Hi hi! Tự dưng tôi bỗng thấy hồi hộp như mình đang làm một điều gì đó bí mật lắm.
Đúng là tôi không phải dân hay la cà quán xá nên quá ngô nghê, cái địa điểm mà tôi thông báo với Khánh Trâm đã thay đổi từ cái đời tám hoánh nào rồi. May mà tôi đến sớm hơn một chút, thấy Xuân Diện đang nhăn nhó đứng đợi bên cạnh một cái cửa hàng lạ hoắc thay vì cái quán cafe cũ, tôi nhắn cho Khánh Trâm địa điểm mới rồi cả hai chị em tôi phóng vội xe ra đó. Đến gần quán mới thì Xuân Diện chỉ một người ngồi sau chiếc xe máy phía trước bảo: áo vàng kia rồi!
Chả là khi thấy tôi báo thay đổi địa điểm, Khánh Trâm nhắn cô ấy mặc áo mầu vàng để còn dễ nhận diện. Tôi thử gọi:
– Khánh Trâm?
Quả nhiên là đúng. Hóa ra chồng Khánh Trâm đèo cô ấy đến. Chỉ một mình Khánh Trâm vào quán với chúng tôi. Cả ba chúng tôi cười rinh rích với nhau khi đã yên vị trong quán, bảo cứ như đi hoạt động cách mệnh vậy. Mặc dù đây là lần đầu gặp nhau, nhưng chúng tôi cảm thấy rất thoải mái và thân thiện.
Khánh Trâm đưa tặng cho Xuân Diện và tôi mỗi người một bộ sách gồm ba cuốn, do nhà xuất bản hội nhà văn in các tác phẩm của cụ Trần Độ, lúc đó tôi mới hiểu cái ý của người nhắn tin lạ mặt kia. Ồ! Thế mà cứ tưởng cái gì nghiêm trọng lắm, cứ như đây là một tài liệu mật không bằng. Khánh Trâm giải thích, tất cả những bài viết trong bộ sách này đều đã được xuất bản trước đó trên các sách báo “nhà nước”, Giờ gia đình chỉ tập hợp lại và in thành một tuyển tập riêng, có vậy thôi.
Chúng tôi ngồi trò chuyện không dứt, cảm thấy khá hợp nhau về mọi quan điểm sống. Thực ra tôi biết rất ít về cụ Trần Độ, chỉ được nghe danh cụ là một vị tướng rất tài giỏi. Những truyện xảy ra trong đám tang cụ ngày ấy tôi cũng chỉ biết mang máng, vì ngày đó tôi vẫn còn hết sức u mê. chả biết tý gì về mạng “lề dân” cả. Giờ đọc lại bài viết về đám tang của cụ thấy xúc động vô cùng, khi tưởng tượng ra những tràng vỗ tay như sấm rền của những con người dũng cảm đầy nghĩa khí, đã không hề run sợ trước sự đe dọa ngấm ngầm hay công khai của nhà cầm quyền từ hàng chục năm trước đây để đến viếng cụ Trần Độ.
Nói vậy lại nhớ những hôm trước, khi xem cái clip mấy kẻ lạ mặt ngang nhiên đến lôi xềnh xệch những người đang ngồi thiền ở vườn hoa Lê Nin, một người than: sợ người đi bộ chưa đủ, bây giờ lại sợ cả những người ngồi im nữa thì hết thuốc chữa rồi. Tôi nghĩ nào đã hết, còn sợ cả người đã mất kia kìa. Suốt từ hôm nghe tin những người đến dự đám tang bà Đặng Thị Kim Liêng tự thiêu ở Bạc Liêu bị ngăn cản, đe dọa, tôi cứ phẫn nộ mãi mà không thể lý giải nổi.
Nghĩa tử là nghĩa tận, chỉ có những kẻ táng tận lương tâm mới ngăn cản chuyện người ta sống theo đạo lý đó.
____
Mời đọc lại: Bài viết của GS Tương Lai về tướng Trần Độ: NGHĨ VỀ HIỆN TƯỢNG TRẦN ĐỘ (BS). – Hà Sĩ Phu – Hồi tưởng nhân kỷ niệm 11 năm ngày mất của lão tướng Trần Độ: Hùng binh nhất trượng… (BoxitVN). – Tướng Trần Độ ‘trung thành với dân’ (BBC).
