The Washington Post – David Ignatius, ngày 7 tháng 11 năm 2024 lúc 4:31 chiều EST
Tổng thống đắc cử Donald Trump đã đúng về một điều: Có quá nhiều cuộc chiến đang diễn ra trên thế giới và cần các biện pháp ngoại giao mạnh mẽ và sáng tạo để giải quyết chúng.
Nhiệm kỳ tổng thống sắp tới của Trump mang đến nhiều nguy cơ nghiêm trọng cho nước Mỹ và thế giới. Nhưng như ông đã nói trong chiến dịch tranh cử, đây là một thế giới đầy nguy hiểm. Vì vậy, khi quá trình chuyển giao sang một chính quyền mới bắt đầu, chúng ta nên xem xét những gì ông đã nói về giải quyết xung đột và suy nghĩ về cách các chính sách của ông có thể được thực hiện mà không gây tổn hại đến Hoa Kỳ hay các đồng minh.
Hãy cùng tua lại đoạn băng: Trump đã nhiều lần bày tỏ lo ngại trong suốt chiến dịch rằng “toàn bộ thế giới đang bùng nổ,” như ông đã nói trong một cuộc mít tinh vào tháng 9 tại Flint, Michigan. Với tất cả sự khoa trương của mình, Trump đã tự giới thiệu mình là một ứng cử viên phản chiến, người sẽ hợp tác với bạn bè — Tổng thống Nga Vladimir Putin và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu — để nhanh chóng chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và Gaza.
“Đó là một cuộc chiến chờ được giải quyết,” Trump nói về xung đột ở Ukraine trong cuộc tranh luận vào tháng 9 với Phó Tổng thống Kamala Harris. “Tôi sẽ giải quyết vấn đề này trước khi tôi trở thành tổng thống. … Tôi sẽ nói chuyện với người này, tôi sẽ nói chuyện với người kia, tôi sẽ tập hợp họ lại. … Đàm phán một thỏa thuận. Vì chúng ta phải ngăn chặn sự hủy diệt của những sinh mạng này. … Đừng tự lừa mình … chúng ta đang đùa giỡn với Thế chiến thứ III.”
Khi được hỏi liệu ông có liên lạc với Putin kể từ khi rời nhiệm sở vào năm 2021, Trump không ngại nói: “Tôi sẽ nói rằng nếu tôi đã nói chuyện, đó là điều thông minh. … Đó là điều tốt, không phải điều xấu, đối với một quốc gia.”
Trump cũng nhấn mạnh rằng cuộc chiến ở Gaza phải chấm dứt. Vào tháng 4, ông nói với cựu đồng nghiệp của tôi là Hugh Hewitt: “Hãy kết thúc mọi chuyện và trở lại hòa bình, ngừng giết chóc.” Trong cuộc tranh luận vào tháng 9, ông khẳng định: “Tôi sẽ giải quyết vấn đề này nhanh chóng.” Báo chí Israel cho biết Trump đã nói rõ với Netanyahu vào mùa hè năm ngoái rằng ông muốn chiến tranh kết thúc vào Ngày nhậm chức.
Có nhiều lý do để cảnh giác với sự nhiệt tình của Trump khi đàm phán với các nhà độc tài và bạn bè chính trị. Trong chiến dịch tranh cử, Đảng Dân chủ đã chế giễu Trump vì các phát ngôn của ông. Harris đã đáp trả trong cuộc tranh luận: “Ông tôn thờ những kẻ mạnh thay vì quan tâm đến nền dân chủ.”
Nhưng giờ đây, hãy tin lời Trump. Ông có thể nhanh chóng chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và Gaza mà không gây tổn hại đến lợi ích của Hoa Kỳ bằng cách nào?
Đàm phán một giải pháp công bằng ở Ukraine là thử thách khó khăn nhất. Chính quyền Biden không chấp nhận các cuộc đàm phán, khẳng định rằng chỉ có Ukraine mới có thể quyết định các điều khoản hòa bình. Nhưng kể từ khi cuộc tấn công của Kyiv bị đình trệ vào năm ngoái, người dân Ukraine hiểu rằng thời điểm cho điều đó đang đến gần.
Trong nhiều tháng, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã tìm cách đàm phán từ thế mạnh với Putin. Đó là lý do tại sao ông yêu cầu Mỹ cho phép sử dụng ATACMS tầm xa để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. Đó cũng là lý do tại sao quân đội Ukraine tấn công khu vực Kursk của Nga. “Kế hoạch chiến thắng” của Zelensky là cơ sở cho các cuộc đàm phán.
Giờ đây, có vẻ như Trump sẽ nhấn mạnh vào đàm phán. Sẽ là thảm họa nếu ông ép Ukraine nhượng bộ để đảm bảo hòa bình nhanh chóng. Nhưng nếu muốn tỏ ra mạnh mẽ — và không muốn bị coi là chịu ảnh hưởng của Putin — Trump cần yêu cầu an ninh cho Ukraine để quốc gia này có thể phát triển sau bất kỳ thỏa thuận nào. Hàn Quốc, Tây Đức, Phần Lan và Áo đều đã đạt thỏa hiệp với các nước láng giềng hiếu chiến và vẫn phát triển thịnh vượng. Mục tiêu của Trump phải là đảm bảo một tương lai an toàn cho Ukraine với tư cách thành viên EU.
Nếu Trump muốn thử một điều sáng tạo, ông có thể lôi kéo Trung Quốc tham gia. Zelensky rất muốn có Trung Quốc để cân bằng ảnh hưởng của Nga. Chính quyền Biden đã nói về điều này nhưng chưa có nhiều tiến triển. “Nếu Trump có thể lôi kéo Chủ tịch Tập Cận Bình tham gia kiến tạo hòa bình ở Ukraine, cả hai nên cùng chia sẻ Giải Nobel Hòa bình,” Giáo sư Graham Allison tại Trường Harvard Kennedy nhận định.
Lời kêu gọi đàm phán chấm dứt chiến tranh ở Ukraine của Trump không khác nhiều so với lời của Tướng Mark A. Milley, cựu chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân và là mục tiêu bị Trump chỉ trích thường xuyên. Vào tháng 11 năm 2022, Milley đã khiến Nhà Trắng bất ngờ khi tuyên bố: “Khi có cơ hội đàm phán, khi có thể đạt được hòa bình, hãy nắm bắt cơ hội đó.”
Giải quyết các cuộc chiến của Israel ở Gaza, Lebanon và Iran sẽ dễ dàng hơn nhiều. Netanyahu phần lớn đã đạt được mục tiêu. Hamas bị tổn thất quân sự nặng nề. Hezbollah đã suy yếu ở miền nam Lebanon. Và Iran không thể trả đũa thành công, nhờ một phần vào sức mạnh quân sự của Mỹ.
Các lãnh đạo quân sự Israel biết rằng đã đến lúc chấm dứt chiến tranh. Các lãnh đạo Lực lượng Phòng vệ Israel đã thông báo với Washington tuần này rằng họ đã đạt được mục tiêu ở Gaza và Lebanon. Netanyahu có thể muốn để đồng minh Trump nhận công, nhưng các xung đột này sẽ sớm kết thúc — vì IDF yêu cầu như vậy.
Bài kiểm tra đối với Trump sẽ là liệu ông có thể tổ chức Saudi Arabia và UAE giúp xây dựng một kỷ nguyên an ninh và ổn định mới cho người Palestine hay không. Nếu không phải là kẻ ngốc, ông sẽ coi đây là cơ hội lớn trong nhiệm kỳ của mình.
Lý do cuối cùng để khuyến khích Trump trở thành người gìn giữ hòa bình là vì ông đã lâu thể hiện lo ngại sâu sắc về nguy cơ chiến tranh hạt nhân. Allison, đồng tác giả cuốn sách kinh điển về cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962, Essence of Decision, đã tổng hợp các bình luận chống hạt nhân của Trump:
“Vấn đề lớn nhất thế giới phải đối mặt là vũ khí hạt nhân,” Trump nói trong cuộc tranh luận năm 2016 với Hillary Clinton. “Vũ khí hạt nhân là vấn đề lớn nhất chúng ta đối mặt,” ông nhắc lại tại một sự kiện năm ngoái. Trong cuộc tranh luận với Harris, ông cảnh báo mạnh mẽ: “Chúng ta sẽ rơi vào Thế chiến III. Và đó sẽ là cuộc chiến khác biệt với bất kỳ cuộc chiến nào vì có vũ khí hạt nhân.”
Nhiều khía cạnh trong nhiệm kỳ của Trump có thể gây thiệt hại cho Mỹ — và những công dân tốt cần cảnh giác. Nhưng phần lớn công chúng ủng hộ Trump vì họ tin ông là một lãnh đạo mạnh mẽ có thể tạo ra hòa bình. Về điểm đó, ông xứng đáng được ủng hộ — và cũng nên bị yêu cầu bảo vệ lợi ích của Hoa Kỳ trong bất kỳ cuộc đàm phán nào sắp tới.
