VÌ SAO NHIỀU DÂN BIỂU VÀ NGHỊ SĨ CỘNG HÒA RŨ ÁO RA ĐI?

Khai Nguyen cùng với Song Chi 

Rối loạn và phân hóa nội bộ, công việc lập pháp bỏ bê, và chủ nghĩa cực đoan trong đảng Cộng Hòa khiến một số thành viên bỏ cuộc. 

Nguyễn Quốc Khải

26-3-2024

THƯỢNG VIỆN

Thượng Nghị Sĩ Lisa Murkowski (Cộng Hòa, Alaska) kinh ngạc trước khả năng ra tranh cử của cựu Tổng Thống Donald Trump và đường lối của đảng của bà, vừa tuyên bố với CNN trong một cuộc phỏng vấn truyền hình phổ biến trên cách đây hai ngày rằng bà sẽ không loại trừ việc rời khỏi Đảng Cộng Hòa.

Là một đảng viên Cộng Hòa kỳ cựu ở Alaska và là một trong bảy đảng viên Cộng Hòa đã bỏ phiếu kết tội Trump trong phiên tòa luận tội lần thứ hai sau hậu quả của ngày 6-1-2021, Murkowski nói rằng bà đã xong việc với cựu tổng thống và nói rằng bà “tuyệt đối” sẽ không bỏ phiếu cho ông ấy.

Murkowski nói với CNN: “Tôi ước mong rằng với tư cách là đảng viên Cộng Hòa, chúng tôi có… một ứng cử viên mà tôi có thể ủng hộ. Tôi chắc chắn không thể đứng sau Donald Trump.”

Việc Đảng Cộng Hòa chuyển hướng sang Trump đã khiến Murkowski phải cân nhắc về tương lai của bà trong đảng. Tuy nhiên trong cuộc phỏng vấn, bà không nói rõ liệu có tiếp tục là đảng viên Cộng Hòa hay không. Khi được hỏi liệu bà có trở thành một người độc lập hay không, Murkowski nói: “Tôi nghĩ tôi có tư tưởng rất độc lập. Tôi chỉ tiếc là đảng của chúng tôi dường như đang trở thành đảng của Donald Trump.”

Ở Thượng Viện, Thượng nghị sĩ Mitt Romney (Cộng Hòa, Utah), đảng viên Cộng Hòa duy nhất bỏ phiếu kết tội Trump trong cả hai phiên tòa luận tội, cũng là một sự nghỉ hưu đáng chú ý của phe Cộng Hòa, người đã công khai chỉ trích cựu tổng thống và ảnh hưởng của ông đối với đảng.

Romney nói với Rachel Scott của ABC News: “Hãy nhìn xem, phe của tôi trong đảng bàn về chính sách và về những vấn đề sẽ tạo nên sự khác biệt đối với cuộc sống của người dân Mỹ. Cánh của Trump trong đảng nói về đủ loại oán giận và trả thù và xem xét lại cuộc bầu cử năm 2020.”

“Sự chia rẽ ngày càng tăng giữa Đảng Dân Chủ và Đảng Cộng Hòa đang làm tê liệt Quốc Hội và làm trầm trọng thêm các vấn đề của đất nước chúng ta,” Thượng Nghị Sĩ Joe Manchin (Dân Chủ, West Virginia), 76 tuổi, nói trong một video tuyên bố giải nghệ vào cuối năm vừa qua. Manchin chỉ trích cả Dân Chủ lẫn Cộng Hòa “Đặt chính trị lên trên ý chí của người dân.” 

HẠ VIỆN

Chắc chắn Murkoski là nhân vật mới nhất tuyên bố sẽ có thể rời bỏ Đảng Cộng Hòa, nhưng sẽ không phải là người sau cùng. Trước đó hai ngày Dân Biểu Mike Gallagner (Cộng Hòa, Wisconsin), Chủ Tịch Ủy Ban đặc trách về Đảng Cộng Sản Trung Quốc của Hạ Viện, đã tuyên bố sẽ rút lui vào 19-4-2024, thay vì ở lại đến hết nhiệm kỳ vào tháng 1, 2025. 

Ông Gallagher tuyên bố sẽ không tái tranh cử vào tháng 2 sau khi phải đối mặt với những lời chỉ trích vì đã thúc đẩy đảng của mình bỏ phiếu chống lại việc luận tội Bộ Trưởng An Ninh Nội Địa Alejandro Mayorkas. Với cuộc luận tội, Gallagher cho biết Đảng Cộng Hòa đang thiết lập “một tiền lệ mới nguy hiểm sẽ được sử dụng để chống lại các chính quyền Đảng Cộng Hòa trong tương lai.”

Ngoài Gallagner, trong tháng 2, 2024 còn có hai dân biểu Cộng Hòa nắm giữ hai chức chủ tịch ủy ban trong lớp tuổi 40 và 50 là DB Cathy McMorris Rodgers (Cộng Hòa, Washington) và DB Mark Green (Cộng Hòa, Tennessee) cũng đã quyết định từ chức. 

Có lẽ nhân vật nghỉ hưu bất ngờ nhất là Cathy McMorris Rodgers, người đã giữ các chức vụ lãnh đạo trước khi làm nên lịch sử với tư cách là nữ chủ tịch đầu tiên của Ủy ban Năng Lượng và Thương mại vào năm 2021. Theo quy định của Đảng Cộng Hòa tại Hạ viện,  không ai được giữ chức vụ chủ tịch hoặc thành viên cao cấp quá sáu năm liên tiếp. Cathy McMorris Rodgers, 54 tuổi, vẫn còn hai năm đủ tư cách lãnh đạo, cơ quan có thẩm quyền đối với một loạt vấn đề từ năng lượng và môi trường đến chăm sóc sức khỏe và internet.

Chưa hết, hai nhân vật quyền lực khác, Chủ Tịch Dịch vụ Tài chính Patrick McHenry (Cộng Hòa, North Carolina) và Chủ Tịch Chuẩn Chi Ngân Sách Kay Granger (Cộng Hòa, Texas), trước đó đã tuyên bố họ sẽ rời Quốc Hội. Cả McHenry và Granger đều phải đối mặt với giới hạn nhiệm kỳ chủ tịch. 

DB Ken Buck (Cộng Hòa, Colorado), một thành viên của Freedom Caucus, người đã tố cáo phe cánh hữu trong đảng Cộng Hòa về việc luận tội vô căn cứ, là một nhân vật trong chuỗi các thành viên Cộng Hòa tìm lối thoát.

Năm ngoái ông Buck đã tuyên bố nghỉ hưu, nhưng ông ta đã làm Quốc Hội ngạc nhiên – bao gồm ban lãnh đạo Đảng Cộng Hòa tại Hạ Viện – khi ông tuyên bố vào ngày 22-3-2024 rằng ông cũng sẽ ra đi sớm vào giữa tháng Ba. 

Buck tham gia cùng cựu Chủ Tịch Hạ Viện Kevin McCarthy (Cộng Hòa, California) trong làn sóng các viên chức cao cấp từ chức trong những tháng gần đây khi có nhiều đảng viên Đảng Cộng Hòa theo chủ nghĩa truyền thống bỏ đi trong bối cảnh rối loạn trong nội bộ đảng và chủ nghĩa cực đoan.

DB Buck nói với CNN: “Đây là năm tồi tệ nhất trong chín năm ba tháng tôi mà tôi tham gia Quốc Hội, và tôi đã nói chuyện với các thành viên cũ, đó là điều tồi tệ nhất trong 40, 50 năm tại Quốc Hội.” 

Buck nằm trong số những người coi chủ nghĩa cực đoan của Đảng Cộng Hòa là một lý do cụ thể cho việc nghỉ hưu của ông. “Quá nhiều nhà lãnh đạo Đảng Cộng Hòa đang nói dối nước Mỹ, tuyên bố rằng cuộc bầu cử năm 2020 đã bị đánh cắp, mô tả ngày 6/1 là một chuyến tham quan điện Capitol không có người hướng dẫn, và khẳng định rằng các vụ truy tố tiếp theo là vũ khí hóa công lý của chúng ta hệ thống,” Buck nói trong một video thông báo quyết định nghỉ hưu của mình.

Dân biểu Debbie Lesko (Cộng Hòa, Arizona) sẽ không tái tranh cử ở khu vực Phoenix của bà vào năm 2024, bà tuyên bố vào tháng 10 năm vừa qua: “Tôi đã quyết định không tái tranh cử vào năm 2024. Tôi muốn dành nhiều thời gian hơn cho chồng tôi, người mẹ 94 tuổi của tôi, ba đứa con và năm đứa cháu của tôi”.

Lesko, một nhà lập pháp nhiệm kỳ thứ ba, cho rằng việc phải xa gia đình ba tuần trong mỗi tháng là một trong những yếu tố dẫn đến quyết định nghỉ hưu của bà.

Bà cũng ghi nhận sự không khoan nhượng ở Washington: “Hiện tại, Washington, D.C. đã tan vỡ; thật khó để làm được việc gì. Xin hãy biết rằng tôi sẽ tiếp tục công việc của mình để cải thiện Quốc Hội và giúp đỡ các cử tri của tôi cũng như người dân Mỹ. Tất cả chúng ta phải nỗ lực hướng tới mục tiêu đó.”

CỘNG HÒA CÓ NGUY CƠ MẤT ĐA SỐ Ở HẠ VIỆN

Vào cuối tháng 4, Cộng Hòa sẽ chỉ còn giữ 217 ghế ở Hạ Viện so với 213 ghế trong tay Dân Chủ. Cơ cấu hiện tại của Hạ viện khiến Đảng Cộng Hòa gần như không còn chỗ dựa để giải quyết những sự vắng mặt không thể tránh khỏi do bệnh tật, du lịch chậm trễ, đám cưới, đám tang và những sự kiện không lường trước được có thể khiến các thành viên của họ không thể bỏ phiếu.

Vào tháng tới Dân Chủ rất có thể sẽ chiếm một chiếc ghế trước đây chiếm bởi DB Brian Higgins (Cộng Hòa, New York) người đã rời Quốc Hội để trở thành giám đốc của Trung tâm Biểu Diễn Nghệ Thuật Shea.

Cho tới nay, tổng cộng có khoảng 20 dân biểu và nghị sĩ Cộng Hòa tuyên bố từ chức hoặc không tái tranh cử trong năm 2024. Con số này thường xuyên thay đổi. 

Các nhà lập pháp đã chán ngấy Quốc Hội thứ 118, mặc dù mới đi được hơn nửa chặng đường. Hạ Viện hiện tại bắt đầu bằng cuộc tranh cãi kéo dài 15 vòng để bầu chủ tịch. Năm đầu kết thúc với việc Đảng Cộng Hòa ở New York trục xuất thành công George Santos (Cộng Hòa, New York), và với việc đảng Cộng Hòa bỏ phiếu tiến hành cuộc điều tra luận tội Tổng thống Joe Biden, một chuyện ruồi bu. Giữa hai thời điểm là những cuộc tranh chấp về trần nợ và việc chính phủ đóng cửa. Sau khi McCarthy đưa ra một cuộc bỏ phiếu để cứu đất nước khỏi tình trạng đóng cửa, Dân Biểu Matt Gaetz (Cộng Hòa, Florida) đã lãnh đạo một nhóm gồm 8 dân biểu cực hữu lật đổ ông ta khỏi quyền lực, gây ra một cuộc chiến toàn diện từ những đảng viên Cộng Hòa đầy tham vọng để kế nhiệm ông ta. Sau cùng, một dân biểu ít được biết đến Mike Johnson (Cộng Hòa, Louisiana), đã giành chiến thắng nhưng phải đối mặt với nhiều vấn đề tương tự như người tiền nhiệm của ông.

Làn sóng Cộng Hòa nghỉ hưu hay từ chức diễn ra giữa những phiên họp quốc hội hỗn loạn nhất trong ký ức gần đây và sau một năm đấu đá nội bộ khó chịu của Cộng Hòa đã buộc phải loại bỏ McCarthy. Các đồng nghiệp của Đảng Cộng Hòa cho biết sự thất vọng ngày càng gia tăng trước tình trạng tê liệt và rối loạn tại Hạ Viện trong khi công việc lập pháp bỏ bê, đang khiến các nhân vật giàu kinh nghiệm ở Capitol Hill không còn muốn ở lại. 

Với việc Đảng Cộng Hòa hiện nay chỉ chiếm đa số vài chiếc ghế, Đảng Cộng Hòa có nguy cơ trở thành phe thiểu số ở Hạ Viện vào năm tới. Rủi ro này có thể làm tình trạng mất chất xám nghiêm trọng hơn. Davis Wasserman của Cook Political Report nói với Axios vào tháng 11, 2023 rằng số người của Đảng Cộng Hòa về hưu trong những tháng tới sẽ nhiều hơn. 

THAM KHẢO

(1) Annie Karni, “As More Members Leave, House G.O.P. Will Be Able to Spare Just 1 Vote,” New York Times, March 22, 2024.

(2) Manu Raju, “Lisa Murkowski, done with Donald Trump, won’t rule out leaving G.O.P.,” CNN, March 24, 2024.

(3) Caitlin Yilek, “Wisconsin Rep Mike Gallagher to resign early, leaving razor-thin G.O.P. majority,” C.B.S. News, March 22, 2024. 

(4) Deirdre Walsh, “Sen. Joe Manchin announces he won’t seek reelection in 2024,” NPR, October 10, 2023.

(5) Scott Wong, Kyle Stewart, and Rebecca Kaplan, “Republican dysfunction drives a wave of House retirements,” N.B.C. News, February 21, 2024.

(6) Li Zhou, “Why so many members of Congress are calling it quits,” V.O.X., March 13, 2024.