Trịnh Hải
2/3/2022
Trải nghiệm của tôi về nước Nga có nhiều khác biệt so với những gì tác giả Nguyễn Đình Đăng viết trong bài “Đừng lẫn lộn người dân Nga, đất nước Nga với chế độ của những người cai trị họ”, ngày 1/3/22.
Những năm gần đây, tôi phải qua Nga làm việc nhiều lần nhưng đều ngắn hạn. Tôi có nhiều bạn Nga và họ có rất nhiều cảm tình với tôi. Những lần gặp nhau nói chuyện, họ thường tâm sự với tôi như những người bạn thân thiết lâu ngày không gặp… Bài viết sau đây là tóm tắt những gì tôi biết được về nước Nga qua tâm sự của những người bạn Nga của tôi.
Sự thật thì đại đa số dân Nga chán ghét nền kinh tế thị trường tự do hiện nay. Chưa bao giờ trong cuộc đời, họ lại thấy tương lai mù mịt đến thế. Nền kinh tế thị trường giúp một số ít người có năng khiếu tìm được việc làm thích hợp với mức lương khá và có đời sống ổn định nhưng hầu hết những người dân còn lại đều sống lây lất qua ngày, với khoảng 2000 rubles (20 USD) một tháng.
Ngay cả những người có năng khiếu và đang có việc làm vững chắc cũng lo âu vì hầu hết các công ty (ngọai quốc) đều không có tiêu chuẩn hưu trí. Nước Nga thời xưa chỉ làm được nồi áp suất hay “bàn là Liên Xô”, thì ngày nay họ cũng vẫn chỉ có thế.
Một lần đi siêu thị, tôi mua một đôi dép nylon sản xuất ở Nga, định là để xài bên đó rồi sẽ đem về Mỹ làm kỷ niệm. Thế nhưng, dù chỉ đi rất nhẹ nhàng trong khách sạn, chỉ sau hai tuần là rách đến mức không thể dùng được nữa.
Một kỹ sư người Nga than phiền với tôi rằng, ngày xưa dưới thời Soviet, người dân sống trong an tâm. Những người dù không có năng khiếu nhưng cũng có việc làm và nhận mức lương ngang ngửa với người có tay nghề giỏi. Khi về hưu họ biết chắc sẽ được hưởng những trợ cấp gì, và có thể nói, mọi thứ trong tương lai của họ đều nằm trong dự tính. Thế nhưng, tất cả những thứ đó nay đều tan biến sau khi chế độ cộng sản sụp đổ.
Với số tài nguyên thiên nhiên trời cho, mức sống dân Nga đã được nâng cao rất nhiều so với thời Soviet. Đường phố bên Moscow đặc nghẹt xe cộ, nhưng tìm đỏ mắt người ta mới thấy được một chiếc xe Lada chạy trên đường.
Hỏi ra mới biết, loại xe đó rất tệ nên rất ít người xài. Kiểu xe Lada ngày xưa vuông vức từng được bao nhiêu người dân Soviet (và đám du sinh Việt Nam) ấp ủ sao có được một chiếc, thật ra là được sản xuất theo bản quyền của xe Fiat 124, một loại xe dở chưa từng thấy trên thế giới.
Hầu hết các loại xe chạy trên đường phố Nga ngày nay đều nhập từ châu Âu và Nhật, trong đó không ít xe ăn cắp, được tuồn qua Nga. Nếu thế giới cấm vận Nga lâu dài, thì chỉ một thời gian nữa, đường phố bên Nga chắc chỉ còn lại toàn xe Lada.
Cũng giống như Bắc Hàn ngày nay, dưới thời Soviet họ tập trung tất cả tiền bạc và nhân lực vào việc chế tạo vũ khí trong khi đời sống vật chất của người dân vô cùng thiếu thốn. Tiêu chuẩn nhà ở của người dân là những căn hộ ở chung cư cao tầng, thường chỉ khoảng 45 mét vuông (484 square feet) với một phòng ngủ. Những người có chức tước thì được ở những căn khá hơn, với hai phòng ngủ, độ chừng 65 mét vuông (700 square feet).
Những người có một ít của cải, ngày nay họ đều ra ngoại ô mua những căn nhà riêng biệt, rộng rãi hơn, với mảnh vườn nhỏ. Cuối tuần, họ rồng rắn ra khỏi thành phố để về căn nhà ước mơ của họ. Nếu so sánh với tiêu chuẩn sống hiện tại của người Nga so với Việt Nam, thì họ vẫn còn thua rất xa.
Các thành phố ở Nga ngày này được cai quản bởi một hệ thống mafia dầy đặc và chúng chia vùng ra để trị. Các cơ sở thương mại đều phải chung chi để được yên thân buôn bán. Cảnh sát bên Nga thì cũng tệ hại không khác đám mafia bên đó.
Một đồng nghiệp của tôi vừa rời khách sạn, đang đi bộ đến sở làm thì bị ba tên cảnh sát mặc đồng phục, trên một chiếc xe có huy hiệu cảnh sát tắp đến, chặn anh ta lại hỏi giấy tờ. Khi người này rút ví ra, chúng đòi lấy ví để xem trong đó có những gì. Sau đó chúng trả lại ví cho anh ta, tuy rất đàng hoàng nhưng khi đến sở làm thì anh ta phát hiện tất cả số tiền trong ví đã không cánh mà bay. Chuyện xảy ra thật khó tin cho người ngoại quốc, nhưng với dân Nga thì chỉ nghe thoáng qua là họ biết kết cuộc như thế nào.
Điều đáng nói nhất là đại đa số dân Nga ngày nay còn nhiều luyến tiếc về một Liên bang Soviet hùng tráng thuở nào. Họ oán trách Gorbachev đã đẩy nước Nga xuống vực thẳm. Đời sống người dân Nga ngày nay bị đảo lộn và xã hội trở nên loạn lạc chưa từng thấy. Khi Putin lên làm tổng thống, đa số dân Nga đều tin rằng, Putin sẽ đưa nước Nga lại vị thế của một Liên bang Soviet ngày nào.
Để hiểu được tâm tư đó, chúng ta hãy tưởng tượng Trump đắc cử tổng thống thêm bốn năm nữa và với chính sách “Nước Mỹ trên hết”, Trump cắt mọi viện trợ cho các nước trên thế giới và rút hết quân đội ở Đức, Afghanistan, Nhật, Nam Hàn… về, để lại sân chơi cho Nga và Tàu muốn thao túng thế giới ra sao thì ra. Hậu quả là, sau một thời gian, có thể nước Mỹ sẽ bị đặt dưới sự sai khiến của Nga – Tàu. Nếu như sau đó có một vị tổng thống Mỹ nào đó có khả năng đưa nước Mỹ trở lại một cường quốc như trước, thì toàn dân Mỹ ắt sẽ hết mình ủng hộ. Đó là cảm giác của người Nga đối với Putin ngày nay.
Đừng bảo rằng việc nước Nga đưa quân sang chiếm Ukraine là tham vọng của riêng Putin. Đa số dân Nga chính là động lực để Putin làm những gì ông ta đang làm. Bài học cấm vận kinh tế của thế giới áp đặt lên Nga, tuy gây nhiều bất ổn cho các nước, nhưng nó vô cùng cần thiết để người dân Nga hiểu được nước Nga sau 70 năm cộng sản, họ cũng chỉ ngang hàng với các nước thuộc “thế giới thứ ba”.
Nếu họ ngoan ngoãn và bớt đi ngông cuồng, thế giới sẽ giúp và nâng cao đời sống họ cho bằng được các nước châu Âu khác. Đơn giản chỉ có thế thôi!
