Luật sư Nguyễn Văn Đài là một nhân vật bất đồng chính kiến. Ông từng bảo vệ nhiều vụ án nhân quyền và tôn giáo như vụ xử Mục sư Nguyễn Hồng Quang và nhà truyền đạo Phạm Ngọc Thạch năm 2004.^[2] Ông Đài năm 2007 đã bị xử tù 4 năm về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam”, thời gian quản chế 4 năm, từ ngày 16.12.2015 ông lại bị bắt giam về cùng tội trên.

Tuy đang bị Việt Nam khởi tố, tạm giam, ông Đài được tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier trao giải Nhân quyền 2017 của Hiệp hội Thẩm phán Đức vào ngày 5 tháng 4 năm 2017. ^[1]

Tiểu sử

Nguyễn Văn Đài sinh năm 1970 tại Thôn Yên Vĩnh, xã Dạ Trạch, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên, trong một gia đình công chức.

Sau khi tốt nghiệp phổ thông trung học, không đỗ Đại học, Nguyễn Văn Đài đã đi học Trung học Kỹ thuật điện ở Sóc Sơn – Hà Nội.

Ông từng làm việc tại Cộng hòa Dân chủ Đức trong một thời gian. Sau khi bức tường Berlin sụp đổ, ông trở về Việt Nam năm 1990 và theo học tại Đại học Luật Hà Nội.^[3]

Năm 1995, tốt nghiệp đại học, ông làm việc cho một số văn phòng luật sư. Tuy nhiên, khởi đầu ông không là thành viên của Đoàn Luật sư Hà Nội^[4].

Đến năm 1999, ông xin làm thành viên đoàn luật sư tỉnh Vĩnh Phúc, năm 2002 thì chuyển về Đoàn Luật sư Hà Nội. Năm 1997, ông tự ứng cử đại biểu cho Quốc hội Việt Nam khóa XI nhưng không trúng cử.

Năm 2003, ông thành lập và làm giám đốc Công ty TNHH Dịch thuật và Tư vấn Việt Luật; đồng thời là Trưởng Văn phòng Luật sư Thiên Ân, có trụ sở tại số 10 Đoàn Trần Nghiệp, Hà Nội.

Hoạt động

Tháng 4 năm 2004, ông cùng với 11 luật sư thành lập nhóm “Luật sư Vì Công lý”, nhưng sau đó 11 luật sư này đều rút tên vì sợ bị thu giấy phép hành nghề.^[5]

Luật sư Nguyễn Văn Đài từng bảo vệ nhiều vụ án nhân quyền và tôn giáo như vụ xử Mục sư Nguyễn Hồng Quang và nhà truyền đạo Phạm Ngọc Thạch năm 2004.^[2]

Ngoài ra ông Đài đã viết một số bài nghiên cứu luật học về các quyền tự do chính trị ở Việt Nam. Trong một bài viết năm 2006, ông khẳng định rằng tuy Điều 4 của Hiến pháp 1992 của nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam thừa nhận sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam nhưng nó không ngăn cấm công dân Việt Nam thành lập các chính đảng mới.^{[cần dẫn nguồn]} Ông lấy dẫn chứng là sự tồn tại của Đảng Dân chủ Việt Nam và Đảng Xã hội Việt Nam cho đến năm 1988 đã không vi phạm điều đó (đã ghi trong bản Hiến pháp 1980). Vì thế, ông cho rằng tuy chưa có hướng dẫn cụ thể, các công dân Việt Nam đều có quyền tuyên bố thành lập đảng chính trị mà không cần phải xin phép nhà nước. Tuy không trực tiếp tham gia, Luật sư Nguyễn Văn Đài sẵn sàng tư vấn về mặt pháp lý cho các đảng phái mới thành lập.

Luật sư Nguyễn Văn Đài đã góp phần đáng kể cho sự ra đời của Khối 8406 và Tuyên ngôn Tự do Dân chủ 2006. Ban đầu nhóm chỉ có 118 thành viên là người Việt trong nước. Đến ngày 22 tháng 8 năm 2006, số thành viên công khai đã lên đến 1951 thành viên là người Việt trong nước. Ngoài ra, nhóm cũng đã có 3881 thành viên công khai là người Việt đang sinh sống ở nước ngoài. Cùng với 139 chính khách quốc tế bao gồm đại diện các tổ chức, 50 nhân sĩ Hiến chương 77 Tiệp Khắc và 50 dân biểu, nghị sĩ Hoa Kỳ^{[cần dẫn nguồn]}. Ngoài ra, Luật sư Nguyễn Văn Đài cũng đã hỗ trợ cho sự ra đời của các tổ chức công nhân và bảo vệ nhân quyền như “Công đoàn Độc lập”, “Ủy ban Nhân quyền Việt Nam”, “Liên minh dân chủ nhân quyền Việt Nam”. Trước khi bị bắt, ông làm biên tập viên cho báo Tự do dân chủ và cộng tác viên của báo Tự do ngôn luận. Ông đã được nhận giải thưởng nhân quyền Hellman-Hemmet của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền,^[6] và Giải Nhân quyền Việt Nam 2007 của Mạng lưới Nhân quyền Việt Nam.

Theo báo Công an Nhân dân, Nguyễn Văn Đài thừa nhận với cơ quan chức năng đã soạn thảo tuyên bố thành lập cái gọi là “ủy ban nhân quyền Việt Nam” rồi gửi qua Email cho nhóm phản động Đoàn Viết Hoạt ở Mỹ, đề nghị bọn phản động trong số người Việt lưu vong ở Mỹ tham gia để chờ ngày tuyên bố thành lập. Hành động này giống như quy trình “lập dự án” để xin tiền viện trợ của phe nhóm phản động.[1]

Cũng theo báo này, Luật sư Nguyễn Văn Đài đã khai với cơ quan Công an: “Trung bình mỗi tháng, bên ngoài giúp đỡ tôi khoảng trên 1.000 USD. Tôi trả lương nhân viên khoảng 200 USD/ tháng và cho tôi khoảng 600-700 USD/tháng. Ngoài ra, tôi còn “tài trợ học bổng” cho một số sinh viên khác (thường do được chọn chỉ định trước) khoảng 20-30 USD/ tháng/người”…

Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2006, Nguyễn Văn Đài đã nhận được gần 19.000 USD “trả công” của các đối tượng phản động bên ngoài…[2]

Ngày 8/2/2007, Mặt trận Tổ quốc phường Bách Khoa, Hà Nội, địa phương nơi Nguyễn Văn Đài cư trú, đã tổ chức hội nghị nhân dân để đấu tranh với những hoạt động sai trái, vi phạm pháp luật của Nguyễn Văn Đài. Hội nghị “nhất trí lên án hoạt động sai trái, vi phạm pháp luật, gây nguy hiểm cho xã hội của Nguyễn Văn Đài và đồng bọn, đồng thời cũng nhận thấy thời gian qua, các cơ quan chức năng có biểu hiện hữu khuynh, thiếu biện pháp xử lý kiên quyết, nghiêm minh đối với Đài và đồng bọn để số này tự do ở ngoài xã hội có điều kiện hoạt động chống đối. Vì vậy, kiến nghị các cơ quan chức năng khẩn trương xử lý bằng biện pháp tố tụng đối với Nguyễn Văn Đài”[3]

Vụ án Nguyễn Văn Đài-Lê Thị Công Nhân

Sau khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và tổ chức xong Hội nghị Thượng đỉnh châu Á-Thái Bình Dương vào cuối năm 2006, khoảng hai mươi nhà hoạt động vì dân chủ, nhân quyền và tự do tôn giáo đã bị bắt và truy tố.

Ngày 3 tháng 2 năm 2007, công an đã khám xét văn phòng của luật sư Thiên Ân trong khi luật sư Lê Thị Công Nhân (cộng sự của luật sư Nguyễn Văn Đài) đang giúp cho một số sinh viên tìm hiểu về nhân quyền, tịch thu các tài liệu của ông. Ngày 28 tháng 2 năm 2007, phòng Đăng ký kinh doanh thuộc sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội ra quyết định và thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Dịch thuật và Tư vấn Việt Luật mà ông Đài là thành viên. Ngày 6 tháng 3 năm 2007, Luật sư Nguyễn Văn Đài bị bắt cùng với luật sư Lê Thị Công Nhân.^[7]

Ngày 11 tháng 5, TAND thành phố Hà Nội đã tuyên án Nguyễn Văn Đài 5 năm tù giam. Ngày 27/11, tòa án phúc thẩm giảm bản án xuống 1 năm còn 4 năm về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam”, nhưng vẫn giữ thời gian quản chế 4 năm.^[8]

Nhìn nhận về Nguyễn Văn Đài và vụ án

Theo hệ thống truyền thông của Nhà nước Việt Nam

Các đài phát thanh, truyền hình và hơn 600 tờ báo của nhà nước Việt Nam đều đưa tin: Vụ án hình sự xét xử Nguyễn Văn Đài-Lê Thị Công Nhân tiến hành vào ngày 11 tháng 5 năm 2007, Tòa án Nhân dân Thành phố Hà Nội bố trí một căn phòng lớn, có màn hình truyền hình ảnh trực tiếp từ phòng xét xử, để các nhà báo có thể theo dõi các diễn biến chính của phiên toà. Theo bản cáo trạng số 28/CT-VKS-P2 ngày 23 tháng 4 năm 2007 của Viện Kiểm sát Nhân dân Thành phố Hà Nội, do Phó Viện trưởng Vũ Thị Đức ký, các bị cáo đã có các hành vi tàng trữ các tài liệu có nội dung xuyên tạc lịch sử dân tộc, bôi nhọ chế độ xã hội do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, vu cáo xuyên tạc chính sách của Nhà nước đối với tổ chức công đoàn và giai cấp công nhân Việt Nam; bên cạnh đó, các bị cáo đã nhiều lần trả lời phỏng vấn các đài, báo nước ngoài và đã viết, tán phát các tài liệu có nội dung tuyên truyền kích động nhằm chống Nhà nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. . Theo hệ thống truyền thông nhà nước^{[cần dẫn nguồn]}, Nguyễn Văn Đài đã nhận 60.000 USD của các Tổ chức “Mạng lưới nhân quyền Việt Nam”, “Họp mặt dân chủ” và “Ủy ban cứu trợ thuyền nhân Việt Nam” ở Mĩ.

Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2006, Nguyễn Văn Đài đã nhận được gần 19.000 USD tiền “trả công” của các đối tượng phản động bên ngoài^[9].

Ông Nguyễn Trọng Tỵ Chủ nhiệm Đoàn luật sư Hà Nội đã có viết một bài “phê phán sự ngông cuồng, vô ơn bội nghĩa” của Nguyễn Văn Đài trên Báo Pháp luật Việt Namvà đề nghị: “Đã đến lúc Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội và cơ quan quản lý Nhà nước cần có biện pháp thích hợp không để cho Nguyễn Văn Đài lợi dụng danh nghĩa luật sư Hà Nội đi sâu vào con đường tội lỗi^[4].

Theo hệ thống truyền thông ngoài nhà nước

Luật sư Nguyễn Văn Đài và luật sư Lê Thị Công Nhân bị bắt cùng ngày 6 tháng 3 với cáo buộc là họ đã từng sử dụng văn phòng luật Thiên Ân của luật sư Đài để “đào tạo về dân chủ và nhân quyền cho sinh viên ở Hà Nội”. Hai luật sư này cũng bị cáo buộc đã “kêu gọi người dân tẩy chay cuộc bầu cử đại biểu quốc hội khóa XII”[4] [5].

Tại phiên xử, luật sư Đài được hãng AP trích lời thừa nhận có lưu giữ tài liệu ủng hộ dân chủ và gặp gỡ một số sinh viên Việt Nam, ông cũng nói là ông không vi phạm bất kì luật nào mà chỉ đơn thuần thực hiện quyền tự do ngôn luận và quyền lập hội.^{[cần dẫn nguồn]}

Tờ Việt Báo tại hải ngoại cho rằng “phiên tòa quả là một điều bỉ ổi và sỉ nhục cho cả dân tộc Việt Nam về cái gọi là sự công minh [6] [7], một phiên tòa diễn ra tranh luận không quá một giờ đồng hồ cho các luật sư bào chữa được phép trình bày [8]. Tờ Việt Báo [9] viết:

Đặc biệt là sự chụp mũ của Viện Kiểm sát Nhân dân TP Hà Nội và của chủ tọa phiên tòa là cứng nhắc, cả vú lấp miệng em, cho thấy một sự dập khuôn bản án đã định trước, từ trên xuống […] Tại sao đến thời đại ngày nay khi mà cả loài người trên thế giới đều rất văn minh và tiến bộ được hưởng hầu hết các giá trị nhân quyền, dân chủ, tự do, thì người dân Việt Nam chỉ vì nói lên quan điểm, chính kiến của mình lại bị nhà nước và đảng Cộng sản Việt Nam khép tội “tuyên truyền chống phá nhà nước”.

Theo Việt báo, những hành động đó của bộ máy cầm quyền hiện nay của nhà nước chỉ có thể là sự chà đạp lên chính Hiến pháp, luật pháp của mình và luật pháp quốc tế mà chính quyền Việt Nam đã ký kết, có nghĩa vụ phải tuân thủ và áp dụng”.

Nhân vật bất đồng chính kiến Phạm Quế Dương nói: “những hoạt động của Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân là những hành động rất dũng cảm, trí tuệ, và họ đúng là những con người anh hùng. Bởi vì vấn đề dân chủ và vấn đề nhân quyền hiện nay là vấn đề bức xúc của nhân dân Việt Nam. Thế mà có những người rất trẻ như luật sư Nguyễn Văn Đài, như luật sư Lê Thị Công Nhân (27 tuổi) dám nói ra những vấn đề sự thật như vậy, lột trần tất cả những vi phạm nhân quyền và dân chủ của đảng Cộng sản và của chính phủ Việt Nam này ra; cho nên tôi hoàn toàn ủng hộ Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân”[10].

Sau khi ông và luật sư Lê Thị Công Nhân bị bắt giữ, một số tổ chức quốc tế lên tiếng phản đối và kêu gọi chính quyền Việt Nam trả tự do cho hai người và một số nhân vật bất đồng chính kiến khác, trong đó có Quốc hội Hoa Kỳ^{[cần dẫn nguồn]}, Liên minh châu Âu^[10], Ân xá Quốc tế^[11], Tổ chức Theo dõi Nhân quyền^[12].

Vụ hành hung vào tháng 12/2015

Trong bản thông cáo gửi báo chí ngày 10/12/2015, Tổ chức Phóng Viên Không Biên Giới (Reporters Sans Frontières – RSF) cho rằng luật sư Nguyễn Văn Đài và nhiều nhà hoạt động khác trên đường về Hà Nội đã bị “công an thường phục” chận xe đánh đập gây thương tích nặng sau buổi nói chuyện về nhân quyền nhân ngày Quốc tế Nhân quyền 10 Tháng 12 tại tư gia của nhà hoạt động Trần Hữu Đức ở huyện Nam Đàn, Hà Tĩnh. RSF cho rằng nhóm công an này đã lấy tiền bạc, điện thoại di động của luật sư Đài và bỏ ông xuống đường cách nơi hội thảo 50 km.^[13],^[14]

Thông cáo ra ngày 11/12 của Văn phòng Cao ủy LHQ (OHCHR) về Nhân quyền nói vụ tấn công các nhà hoạt động nhân quyền tại Việt Nam đang ở mức báo động và rằng LHQ quan ngại về việc nhà chức trách dường như làm ngơ và không truy tố những kẻ gây ra những vụ hành hung này.^[15]

Bị bắt về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước” lần thứ 2

Ngày 16.12.2015 luật sư Nguyễn Văn Đài một lần nữa bị khởi tố bị can, bắt tạm giam và khám xét về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước”, theo Điều 88 Bộ luật Hình sự.^[16],^[17] Ông bị bắt trên đường đi gặp đoàn đối thoại nhân quyền EU mà tổ chức buổi nói chuyện với trưởng các nhóm xã hội dân sự và các nhà hoạt động, sau khi đã nói chuyện với chính quyền Việt Nam vào ngày hôm trước.^[18],^[19]

Ngày 22.2.2016, nghị sĩ Marie-Luise Dött, Phát ngôn viên về Chính sách Môi sinh và Xây dựng của Khối Nghị sĩ Liên minh Dân chủ/Xã hội Thiên chúa giáo Đức (CDU/CSU) trong Quốc hội Liên bang Đức, đã chính thức tuyên bố báo chí nhận bảo trợ quốc hội cho Luật sư Nguyễn văn Đài, nhà bảo vệ nhân quyền bất bạo động bị giam giữ từ ngày 16/12/2015 theo lời yêu cầu của tổ chức nhân quyền Veto! Human Rights Defenders‘ Network. Bà đã gặp ông Đài tại Hà Nội vào tháng 8 năm ngoái cùng với phái đoàn đại biểu nhóm CDU/CSU của quốc hội Đức trong chuyến sang thăm Việt Nam.^[20] Cũng gặp ông Đài vào lúc đó là ông Volker Kauder, chủ tịch nhóm liên đảng CDU/CSU tại quốc hội Đức, cũng đã lên án khe khắt vụ bắt giam ông Đài. Ông nghi ngờ là, vụ bắt giam này là để dập tắc một tiếng nói phê phán, nó cho thấy là tình trạng nhân quyền ở Việt Nam từ trước tới giờ vẫn chưa thể chấp nhận được.^[21]

Ngày 10 tháng 4 năm 2017, bà Vũ Minh Khánh, vợ của ông Đài cho biết: “Tính đến 16/4/2017, chồng tôi đã bị tạm giam tròn 16 tháng, sau ba lần gia hạn lệnh tạm giam mà chưa công bố kết luận điều tra, cũng như không cho các luật sư tiếp xúc. Bên cạnh đó, chồng tôi còn bị biệt giam. Về phần tôi đến nay, chỉ được thăm gặp chồng hai lần, tháng 10/2016 và tháng 1/2017. Anh ấy nói với tôi rằng gặp rất nhiều áp lực trong tù.”^[22]

Phản ứng quốc tế

• Trong thông cáo phát đi ngày thứ Năm 17/12, ông Bruno Angelet, trưởng phái đoàn Liên hiệp châu Âu (EU) tại Việt Nam nói EU và các đại sứ của các nước trong khối “bày tỏ quan ngại sâu sắc với cuộc bắt giữ ông Nguyễn Văn Đài hôm qua”.^[23]
• Đặc ủy nhân quyền của Đại sứ quán Đức tại Hà Nội, ông Christoph Strässer cũng đã lên tiếng: “Tôi bàng hoàng khi biết tin ông luật sư Nguyễn Văn Đài, một người bảo vệ nhân quyền và một blogger, đã bị bắt giữ hôm nay tại Việt Nam.” ^[23]
• Nói về cuộc bắt giữ, ông Phil Robertson- phó giám đốc khu vực châu Á của tổ chức nhân quyền Human Rights Watch – nói với BBC Tiếng Việt: “Vấn đề là Việt Nam biết đối thoại nhân quyền diễn ra mỗi năm một lần. Họ có thể nói bất cứ gì họ muốn trong hội nghị, và ngay sau hội nghị họ quay trở lại với những chiến thuật hung hãn để đàn áp các sự việc như chúng ta thấy hôm nay.” ^[23]
• Bà Champa Patel, Giám đốc Tổ chức Ân xá Quốc tế khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương nói: “Nguyễn Văn Đài là một nhà hoạt động dũng cảm và đầy nhiệt huyết, người đã nâng cao nhận thức trong nước và quốc tế về tình trạng vi phạm nhân quyền ở một quốc gia mà không chấp nhận bất đồng chính kiến. Việc bắt giữ luật sư Đài càng nhấn mạnh rằng những cam kết của Việt Nam về nhân quyền là giả dối. Luật sư Đài phải được trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện.” ^[24]
• Trong một buổi trả lời báo chí thường lệ, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nói: “Chúng tôi quan ngại sâu sắc trước cuộc bắt giữ luật sư nhân quyền Nguyễn Văn Đài theo điều 88 Bộ Luật Hình Sự liên quan tới an ninh quốc gia. Chúng tôi thúc giục Việt Nam tuân thủ luật và đảm bảo các hành động phải phù hợp với nghĩa vụ và cam kết quốc tế, và chúng tôi kêu gọi chính phủ trả tự do vô điều kiện tất cả tù nhân lương tâm.” Tổ chức Human Rights Watch tại New York cho biết Việt Nam đang giam giữ 130 tù chính trị.^[25]
• Ngày 10 tháng 5 năm 2016, tại Washington DC, một buổi điều trần đã diễn ra tại Hạ viện Hoa Kỳ dưới sự chủ tọa của dân biểu Christopher Smith và nhân chứng trình bày là bà Vũ Minh Khánh, vợ luật sư Nguyễn Văn Đài.^[26]
• Một kiến nghị của nhiều tổ chức phi chính phủ gồm có Phóng viên không biên giới, Văn bút Quốc tế, Việt Tân, Electronic Frontier Foundation (EFF), Lawyers for Lawyers (L4L), Medial Legal Defence Initiative (MLDI), Lawyers’ Rights Watch Canada (LRWC) được gửi tới Ủy ban Điều tra về Bắt giữ Tùy tiện của Liên Hiệp Quốc hôm 16/12/2016.yêu cầu chính phủ Việt Nam thả luật sư nhân quyền Nguyễn Văn Đài. Thông cáo viết. “Chính phủ Việt Nam phải thả luật sư nhân quyền và blogger Nguyễn Văn Đài ngay lập tức và vô điều kiện,” “Chính quyền Việt Nam tiếp tục im lặng về quá trình điều tra, không có dấu hiệu đưa ông ra xử. Hơn nữa, cả vợ và luật sư của ông đều không được thăm”.^[27]

Vinh danh

• Tuy đang bị Việt Nam khởi tố, tạm giam, ông Đài được tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier trao giải Nhân quyền 2017 của Liên đoàn Thẩm phán Đức vào ngày 5 tháng 4 năm 2017. ^[1] Ngày 10 tháng 4 năm 2017, bà Vũ Minh Khánh, vợ của ông Đài đã bị chặn tại sân bay Nội Bài với lý do “bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội” khi định bay sang Weimar để nhận giải thay chồng.^[22]

Ghi chú

Theo Wikipedia tiếng Việt

Liên kết ngoài

• Facebook của Nguyễn Văn Đài
• Mặt thật của những kẻ ngược dòng: Nguyễn Văn Đài – ảo vọng ngông cuồngPhan Đăng báo Người Lao động Lê Ngọc Long và Trần Anh Tuấn, báo Quân đội nhân dân, 12/04/2007 02:34
• Bộ mặt thật của các “nhà dân chủ” (Tiếp theo và hết) 27/04/2007, 10:28 (GMT+7)
• Tuyên ngôn Tự do Dân chủ cho Việt Nam 2006 8/4/2006
• Quyền tự do lập đảng ở Việt Nam Nguyễn Văn Đài, BBC 19h47 GMT 14/5/2006
• Thay đổi phải đến từ tư tưởng
• Quốc tế phản đối Việt Nam bắt phe đối lập BBC Cập nhật 20h45 GMT 11 Tháng 3 2007

Các bài viết của Nguyễn Văn Đài

• Viết cho các thanh niên Công giáo và Tin Lành sắp bị đem ra xét xử, DanLuan, 12.12.2012
• Điều 4 Hiến pháp và quyền con người, BBC, 18.01.2013