Tác giả: Lê Công Định
Khi Chính quyền Trump ký ban hành một sắc lệnh hành pháp nhằm trực tiếp nhắm vào một số hãng luật hàng đầu của nước Mỹ, trong đó có WilmerHale, đó không chỉ là một quyết định gây tranh cãi — mà là một cuộc tấn công mang tính hệ thống vào nền pháp quyền và Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Hoa Kỳ.
WilmerHale là ai? Và vì sao họ trở thành mục tiêu?
WilmerHale không phải là một công ty luật bình thường. Đây là một trong những hãng luật danh tiếng nhất ở Washington, với thành tích bảo vệ cả chính phủ lẫn cá nhân trong những vụ kiện phức tạp, bao gồm cả các vụ kiện nhằm bảo vệ quyền tự do hiến định.
Cái tên WilmerHale gắn liền với những nhân vật tiêu biểu trong giới pháp lý như Gary Born — chuyên gia hàng đầu thế giới về trọng tài thương mại quốc tế. Đó cũng là hãng luật từng có vai trò trong các vụ kiện liên quan đến quyền tự do ngôn luận, chống lại việc lạm quyền của hành pháp, và bảo vệ các quyền hiến định cốt lõi.
Việc WilmerHale từng đại diện cho những thân chủ bất đồng quan điểm với chính quyền Trump có thể là nguyên nhân sâu xa cho cú “trả đũa pháp lý” này.
Sắc lệnh hành pháp: Lằn ranh đỏ bị vượt qua
Theo thông báo chính thức từ WilmerHale, sắc lệnh mới của Tổng thống Trump đã tấn công trực tiếp vào quyền có luật sư của khách hàng và quyền tự do ngôn luận – hai nguyên lý cốt lõi của nền dân chủ Hoa Kỳ.
Trong bối cảnh pháp lý thông thường, đây là một điều không thể tưởng tượng được: một Tổng thống đương nhiệm sử dụng quyền lực hành pháp để trừng phạt các công ty luật vì họ đã đại diện cho các nguyên đơn hoặc bị đơn trong những vụ kiện bất lợi cho chính quyền.
Điều đáng chú ý hơn: nội dung sắc lệnh này đã từng bị một thẩm phán liên bang phán quyết là vi hiến trong một trường hợp tương tự trước đó. Nhưng điều đó không ngăn được chính quyền Trump lần này quay lại và dùng nó như một công cụ đàn áp.
Phản ứng pháp lý: Hành động ngay lập tức
Ngay sáng hôm sau khi sắc lệnh được công bố, WilmerHale đã đệ đơn yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp (emergency injunction) lên Tòa án sơ thẩm Liên bang tại Hạt Columbia. Người đứng tên là Paul Clement, cựu Tổng Chưởng lý Hoa Kỳ, nay là luật sư đại diện cho WilmerHale — một bước đi cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề.
Trong bản tuyên bố công khai, hãng luật này nhấn mạnh rằng sắc lệnh của Trump đe dọa đến quyền đại diện hợp pháp của mọi công dân, không chỉ của riêng họ. Đây là cuộc chiến pháp lý không chỉ để bảo vệ một công ty luật, mà còn để bảo vệ toàn bộ hệ thống tư pháp khỏi sự can thiệp chính trị và trả đũa hành pháp.
Trump đang phá vỡ tấm khiên pháp quyền?
Việc sử dụng quyền lực hành pháp để “phạt” các hãng luật vì lý do chính trị là hành động vượt qua ranh giới nguy hiểm, đe dọa niềm tin của công chúng vào hệ thống pháp luật và vai trò độc lập của ngành luật sư.
Nếu không bị phản đối và ngăn chặn, đây có thể trở thành tiền lệ nguy hiểm: mọi hãng luật, mọi luật sư sẽ có thể bị trả đũa chỉ vì đã thực hiện đúng bổn phận nghề nghiệp là bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng — bất kể khách hàng đó là ai.
Đây không chỉ là chuyện của WilmerHale
Sự việc này không còn là câu chuyện giữa một Tổng thống và một hãng luật. Đây là một thử thách nghiêm trọng đối với nguyên tắc tam quyền phân lập và sự độc lập của ngành luật.
Liệu một nền dân chủ còn có thể vận hành nếu giới luật sư – tuyến đầu của pháp quyền – bị chính quyền hành pháp đe dọa, bóp nghẹt và bịt miệng?
Đó là câu hỏi mà không chỉ WilmerHale, mà tất cả chúng ta – những người tin vào pháp quyền, vào công lý, và vào nền dân chủ Hoa Kỳ – cần phải lên tiếng trả lời.
