Biển Đông đã trở thành một trong những khu vực tranh chấp căng thẳng nhất thế giới, đặc biệt giữa Trung Quốc và Việt Nam, cùng các quốc gia Đông Nam Á như Philippines, Malaysia, và Brunei. Những tranh chấp này tập trung chủ yếu vào quyền kiểm soát các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, cùng các vùng biển lân cận, với các tuyên bố chủ quyền chồng lấn.
Trung Quốc và Việt Nam có lịch sử dài về tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông, đặc biệt là đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Hoàng Sa đã bị Trung Quốc chiếm đóng hoàn toàn từ năm 1974 sau cuộc Hải chiến Hoàng Sa, khi Trung Quốc đánh bại quân đội của Việt Nam Cộng hòa. Từ đó đến nay, Việt Nam vẫn duy trì tuyên bố chủ quyền đối với Hoàng Sa, trong khi Trung Quốc củng cố sự kiểm soát thông qua các biện pháp quân sự và xây dựng cơ sở hạ tầng trên đảo.
Trung Quốc cũng đã tiến hành các hoạt động xây dựng và quân sự hóa tại quần đảo Trường Sa, nơi có sự hiện diện của nhiều nước khác như Việt Nam, Philippines, và Malaysia. Các hành động này bị quốc tế chỉ trích mạnh mẽ vì vi phạm luật pháp quốc tế, bao gồm phán quyết của Tòa án Trọng tài Thường trực tại The Hague năm 2016, trong đó bác bỏ các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc.
Các sự kiện gần đây
Tấn công ngư dân Việt Nam (2024): Gần đây nhất, vào cuối tháng 9/2024, lực lượng thực thi pháp luật Trung Quốc đã tấn công các tàu cá Việt Nam gần quần đảo Hoàng Sa, khiến nhiều ngư dân bị thương và cướp bóc tài sản. Sự kiện này đã gây nên làn sóng phản đối từ Việt Nam và sự quan ngại từ các nước như Mỹ, EU, và Philippines .
Tuần tra quân sự của Trung Quốc: Vào tháng 10/2024, Trung Quốc tiến hành các cuộc tuần tra sẵn sàng chiến đấu trên Biển Đông, bao gồm khu vực Hoàng Sa, như một phần trong nỗ lực củng cố quyền kiểm soát và khẳng định chủ quyền bất chấp các tuyên bố quốc tế. Điều này diễn ra sau khi Trung Quốc đã tiến hành các cuộc tập trận quân sự quy mô lớn .
Tình hình đối đầu với Philippines: Song song với căng thẳng với Việt Nam, Trung Quốc cũng có những động thái đối đầu với Philippines. Các vụ việc như sử dụng vòi rồng tấn công tàu tiếp tế của Philippines tại Bãi Cỏ Mây và phá hoại các tuyến cáp ngầm đã cho thấy sự quyết liệt của Bắc Kinh trong việc khẳng định chủ quyền tại khu vực này .
Phản ứng của quốc tế: Các quốc gia như Mỹ, EU, và Philippines đã lên tiếng chỉ trích hành vi của Trung Quốc tại Biển Đông. Mỹ và các đồng minh đã gia tăng hoạt động quân sự chung nhằm đảm bảo tự do hàng hải và an ninh khu vực, trong khi Philippines và Việt Nam cũng tăng cường hợp tác về lực lượng Cảnh sát Biển .
Động thái của các quốc gia Đông Nam Á
Ngoài Việt Nam và Philippines, Malaysia và Brunei cũng có tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông, đặc biệt trong khu vực Trường Sa. Tuy nhiên, các quốc gia này thường duy trì một lập trường tương đối thận trọng, đặc biệt là Malaysia, nước có sự phụ thuộc kinh tế lớn vào Trung Quốc. Trung Quốc đã thường xuyên tuần tra trong các vùng biển mà Malaysia tuyên bố chủ quyền và thực hiện các hoạt động gây áp lực về kinh tế và chính trị .
Chiến lược của Trung Quốc
Chiến lược của Trung Quốc tại Biển Đông thường được mô tả là “chiến thuật vùng xám”, kết hợp các biện pháp dân sự và quân sự nhằm củng cố sự kiểm soát mà không gây nên một cuộc chiến tranh toàn diện. Các hành động của Trung Quốc như quấy rối ngư dân, triển khai dân quân biển, và mở rộng các cơ sở quân sự đều nhằm đạt được mục tiêu dài hạn là kiểm soát toàn bộ Biển Đông.
Tranh chấp Biển Đông là một vấn đề phức tạp và nhạy cảm với nhiều bên liên quan. Việt Nam và các nước Đông Nam Á khác tiếp tục phải đối mặt với sự hung hăng của Trung Quốc, trong khi quốc tế vẫn theo dõi và có những phản ứng nhằm bảo vệ luật pháp quốc tế. Biển Đông sẽ tiếp tục là một điểm nóng của khu vực, và các quốc gia liên quan phải duy trì sự kiên định trong bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia của mình.
Hoàng Việt
