Quyết định của chính quyền Trump về việc đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ đã vấp phải sự chỉ trích rộng rãi từ các đảng viên Dân chủ trong quốc hội và dấy lên những câu hỏi và lo ngại về ảnh hưởng mà tỷ phú Elon Musk, đồng minh của ông, nắm giữ đối với chính phủ liên bang.
Hoa Kỳ là nguồn viện trợ nước ngoài lớn nhất thế giới, mặc dù một số quốc gia châu Âu phân bổ phần lớn hơn nhiều trong ngân sách của họ để viện trợ. USAID tài trợ cho các dự án tại khoảng 120 quốc gia nhằm chống lại dịch bệnh, giáo dục trẻ em, cung cấp nước sạch và hỗ trợ các lĩnh vực phát triển khác.
Bà Janeen Madan Keller, nghiên cứu viên chính sách và phó giám đốc chính sách y tế toàn cầu tại Trung tâm Phát triển Toàn cầu, cho biết lệnh ngừng hoạt động đã làm đảo lộn nhiều dự án trong số đó và khiến các y tá bị sa thải và các phòng khám đóng cửa tại hơn 25 quốc gia, nơi xảy ra hai phần ba số ca tử vong ở trẻ em trên toàn cầu.
Bảo vệ rừng nhiệt đới Amazon và chống ma túy ở Nam Mỹ
USAID đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp viện trợ nhân đạo tại Colombia, các nỗ lực bảo tồn Amazon của Brazil và xóa bỏ cây ma túy ở Peru. Khoản tiền gần đây của USAID cũng đã hỗ trợ viện trợ nhân đạo khẩn cấp cho hơn 2,8 triệu người Venezuela chạy trốn khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế.
Chỉ tính riêng năm 2024, cơ quan này đã chuyển khoảng 45 triệu đô la cho Chương trình Lương thực Thế giới của Liên hiệp quốc, chủ yếu để hỗ trợ người Venezuela.
Tại Brazil, sáng kiến lớn nhất của USAID là Đối tác Bảo tồn Đa dạng sinh học Amazon, tập trung vào bảo tồn và cải thiện sinh kế cho người dân bản địa và các cộng đồng rừng nhiệt đới khác.
Ở Peru, một phần trong khoản tài trợ 135 triệu đô la của USAID năm 2024 được dành để tài trợ cho các giải pháp thay thế sản xuất ma túy như cà phê và ca cao. Cơ quan nhân đạo này đã tìm cách hạn chế sản xuất loại ma túy này kể từ đầu những năm 1980.
Đáp ứng với bệnh tật, giáo dục cho trẻ em gái và bữa trưa miễn phí tại trường học ở Châu Phi
Năm ngoái, Hoa Kỳ đã cung cấp cho khu vực cận Sahara hơn 6,5 tỷ đô la viện trợ nhân đạo. Nhưng kể từ thông báo của ông Trump, những bệnh nhân HIV ở Châu Phi đã tìm thấy những cánh cửa khóa tại các phòng khám được tài trợ bởi một chương trình nổi tiếng của Hoa Kỳ vốn đã giúp kiểm soát đại dịch AIDS toàn cầu.
Được biết đến là một trong những chương trình viện trợ nước ngoài thành công nhất thế giới, Kế hoạch cứu trợ khẩn cấp của Tổng thống về AIDS, hay PEPFAR, đã được ghi nhận là đã cứu sống hơn 25 triệu người, chủ yếu ở Châu Phi.
“Thế giới đang bối rối”, Aaron Motsoaledi, Bộ trưởng Y tế Nam Phi, quốc gia có số lượng người sống chung với HIV lớn nhất, cho biết sau khi Hoa Kỳ đóng băng viện trợ.
Ông Motsoaledi nói Hoa Kỳ tài trợ gần 20% trong số 2,3 tỷ đô la cần thiết mỗi năm để điều hành chương trình HIV/AIDS của Nam Phi thông qua PEPFAR và hiện tại, đáp ứng lớn nhất đối với một căn bệnh duy nhất trong lịch sử đang bị đe dọa.
Việc dừng viện trợ của Hoa Kỳ cũng có thể gây ra tác động khủng khiếp đến tình hình nhân đạo ở miền đông Congo, nơi viện trợ của Hoa Kỳ tài trợ cho việc tiếp cận thực phẩm, nước, điện và chăm sóc sức khỏe cơ bản cho 4,6 triệu người phải di dời do nhiều năm xung đột. Các quốc gia châu Âu đang thảo luận về việc tăng viện trợ, nhưng một nhà ngoại giao châu Âu nói với AP rằng điều đó sẽ không bù đắp được sự mất mát khi không có Hoa Kỳ, nhà tài trợ lớn nhất cho Congo.
Tại Ghana, nhóm phát triển Chemonics International cho biết họ đang rút hậu cần cho các chương trình về sức khỏe bà mẹ và trẻ em, ứng phó với bệnh sốt rét và HIV.
Các chương trình giáo dục đã bị dừng lại ở Mali, một quốc gia Tây Phi bị tàn phá bởi xung đột, nơi USAID đã trở thành đối tác nhân đạo chính của quốc gia này sau khi những đối tác khác rời đi sau cuộc đảo chính năm 2021.
Tại Sudan bị tàn phá bởi nội chiến, nơi đang vật lộn với bệnh tả, sốt rét và sởi, việc đóng băng viện trợ có nghĩa là 600.000 người sẽ có nguy cơ mắc và lây lan các căn bệnh này, một quan chức giấu tên cho biết vì họ không được phép phát biểu công khai về vấn đề này.
Chống lại ảnh hưởng của Nga
USAID hỗ trợ các dự án quản trị và truyền thông tại các quốc gia mà Nga có ảnh hưởng lớn, chẳng hạn như Georgia và Armenia. Năm ngoái, tổ chức này đã tăng mạnh hỗ trợ cho các chương trình tại Armenia khi chính phủ của Thủ tướng Nikol Pashinyan tìm cách cắt giảm mối liên hệ với Nga và tăng cường quan hệ với Hoa Kỳ và Liên hiệp Châu Âu. Việc đóng băng viện trợ có nghĩa là một số đài truyền hình độc lập đã buộc phải cắt giảm một số chương trình của họ.
Ông Boris Navasardian, chủ tịch Câu lạc bộ Báo chí Yerevan, cho biết các phương tiện truyền thông độc lập “có thể phải đối mặt với sự lựa chọn bắt buộc – chấm dứt sự tồn tại của họ hoặc tìm kiếm sự tài trợ từ các đảng phái chính trị hoặc doanh nghiệp lớn”.
Các bệnh viện tại Syria
Tổ chức Y sĩ Thế giới Thổ Nhĩ Kỳ cho biết họ đã buộc phải sa thải 300 nhân viên và đóng cửa 12 bệnh viện dã chiến mà họ điều hành trên khắp miền bắc Syria, một khu vực bị tàn phá bởi nhiều năm chiến tranh và trận động đất lớn năm 2023. Ông Hakan Bilgin, chủ tịch của tổ chức, cho biết tổ chức này phụ thuộc vào USAID để có 60% nguồn tài trợ và đã phải cắt giảm các cuộc tư vấn hàng ngày từ 5.000 xuống còn 500.
“Là một tổ chức y tế cung cấp các dịch vụ cứu người, về cơ bản, bạn đang nói rằng, ‘Đóng cửa tất cả các phòng khám, dừng tất cả các bác sĩ của bạn và bạn sẽ không cung cấp dịch vụ cho phụ nữ, trẻ em và người già”, ông Bilgin nói.
Ông Bilgin cho biết tác động đối với miền bắc Syria, nơi hàng triệu người phụ thuộc vào viện trợ y tế bên ngoài, có thể là thảm khốc.
“Tác động thực sự lớn hơn những gì chúng ta có thể đo lường ngay bây giờ”, ông nói.
Hỗ trợ cho các cộng đồng thiểu số từ Balkan đến Uganda
Tại Kosovo, nơi đã nhận được hơn 1 tỷ đô la từ USAID kể từ năm 1999, các nhóm phụ nữ lo ngại về tác động của việc mất nguồn tài trợ của Hoa Kỳ cho các dự án liên quan đến giới tính và đa dạng ở quốc gia bảo thủ này.
Bà Ariana Qosaj Mustafa của Mạng lưới Phụ nữ Kosovo cho biết “Điều này có thể khiến các nhóm phụ nữ bị mắc kẹt và không được hỗ trợ”.
Bà Emina Bosnjak của Trung tâm Mở Sarajevo cho biết USAID thúc đẩy nhận thức về phân biệt đối xử, bạo lực và ngôn từ kích động thù địch, và các nhóm thiểu số sẽ phải chịu thiệt hại nếu điều đó dừng lại.
Bà nói “Những câu chuyện mạnh mẽ hơn chống lại nhân quyền và chống lại nền dân chủ và pháp quyền thực sự sẽ trở nên dễ thấy hơn”.
Một tổ chức phi lợi nhuận hỗ trợ những người LGBTQ ở Uganda cũng cảm thấy bị đe dọa. Ông Pius Kennedy, một nhân viên chương trình của Mạng lưới Africa Queer phi lợi nhuận có trụ sở tại Kampala, cho biết ông và năm nhân viên thường trực khác đã bị USAID ra lệnh ngừng làm việc.
Ông nói việc đóng băng tài trợ có thể xóa bỏ nhiều năm đạt được trong việc bảo vệ các nhóm giới tính thiểu số ở Uganda, một trong hơn 30 quốc gia châu Phi coi đồng tính luyến ái là tội phạm.
“Chúng tôi luôn coi Hoa Kỳ là nơi chúng tôi sẽ luôn tìm đến trong trường hợp bạn phải đối mặt với một số bất ổn ở đất nước này”, ông Kennedy nói — nhưng điều đó có thể không còn đúng nữa.
Hỗ trợ cho phương tiện truyền thông ở Myanmar và rà phá bom mìn ở Campuchia
Một nhóm nhân quyền ngày 6/2 nói rằng việc đóng băng viện trợ nước ngoài từ USAID bao gồm 39 triệu đô la cho quyền, dân chủ và phương tiện truyền thông ở Myanmar, nơi quân đội đã giành quyền lực từ chính phủ dân cử của Aung San Suu Kyi vào năm 2021.
Nhóm Nhân quyền Myanmar cho biết các khoản tiền bị đóng băng “rất quan trọng đối với các tổ chức thách thức chế độ quân sự và thúc đẩy dân chủ, thúc đẩy lợi ích của Hoa Kỳ bằng cách duy trì các giá trị của Hoa Kỳ và chống lại ảnh hưởng độc đoán của Trung Quốc”.
Chính quyền quân sự Myanmar là chính quyền đàn áp nhất ở Đông Nam Á, đàn áp mạnh mẽ các phương tiện truyền thông tự do, giam giữ hàng nghìn nhà phê bình ôn hòa và các đối thủ chính trị, đồng thời tiến hành một cuộc chiến tàn khốc chống lại các lực lượng kháng chiến ủng hộ dân chủ, bất chấp thương vong của dân thường.
Hoa Kỳ cũng đã đóng băng nguồn tài trợ cho hoạt động rà phá bom mìn ở Campuchia. Trong một ví dụ minh họa về địa chính trị của viện trợ nước ngoài, Trung Quốc đã vào cuộc để lấp đầy khoảng trống. Bắc Kinh và Washington cạnh tranh giành ảnh hưởng ở Đông Nam Á, với việc Trung Quốc giành được nhiều lợi thế trong thập kỷ qua.
Ông Heng Ratana, tổng giám đốc Trung tâm Hành động Bom mìn Campuchia cho biết Trung Quốc đã giải ngân 4,4 triệu đô la để hỗ trợ các hoạt động rà phá bom mìn liên tục ở bảy tỉnh của Campuchia. Vài ngày trước, ông đã nói rằng các chương trình rà phá bom mìn ở tám tỉnh khác do Hoa Kỳ tài trợ phải dừng lại.
Hỗ trợ thời chiến ở Ukraine
Nguồn tài trợ của Hoa Kỳ ở Ukraine đã giúp trả tiền nhiên liệu cho các phương tiện sơ tán, tiền lương cho nhân viên cứu trợ, hỗ trợ pháp lý và tâm lý, và vé để giúp những người sơ tán đến được những địa điểm an toàn hơn.
Trong số đó có cả chi phí sử dụng một phòng hòa nhạc ở miền đông Ukraine làm trung tâm tạm thời cho những người dân chạy trốn khỏi cuộc ném bom không ngừng của Nga. Nơi trú ẩn đó hiện đang gặp nguy hiểm vì 60% chi phí — tương đương với 7.000 đô la một tháng để hoạt động — đang được Hoa Kỳ chi trả.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy cho biết chính phủ của ông dự kiến sẽ bị cắt giảm từ 300 đến 400 triệu đô la viện trợ. Phần lớn trong số đó là dành cho lĩnh vực năng lượng mà Nga nhắm mục tiêu.
