1. Bức tranh bán lẻ Mỹ dưới sức ép thuế quan
Ngành bán lẻ Mỹ đang phát tín hiệu cảnh báo. Từ Walmart đến Home Depot, các chỉ số chứng khoán sụt giảm, nhân sự bị cắt giảm, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu. Trên thực tế, những câu chuyện ở quầy thanh toán – khách hàng lấy hàng rồi lại bỏ bớt vì không đủ khả năng chi trả – phản ánh sức mua đang suy yếu.
Theo báo cáo lao động tháng 7/2025, riêng trong lĩnh vực bán lẻ đã có hơn 34.000 lao động bị sa thải, mức cao nhất kể từ giai đoạn đại dịch. Khi sức mua giảm, doanh nghiệp buộc phải nhập khẩu ít đi, và điều này đánh thẳng vào “nguồn thu thuế nhập khẩu” mà chính quyền Trump coi như “tấm vé vàng” trị giá hàng ngàn tỷ USD. Nói cách khác, thuế quan càng cao thì khối lượng hàng nhập càng thấp – một vòng xoáy tự siết nguồn thu.
2. So sánh quốc tế: Mỹ đi ngược dòng
Trong khi Mỹ áp thuế tràn lan, các đối tác kinh tế lớn lại chọn con đường mở rộng thương mại.
-
EU – Việt Nam: sau 5 năm thực thi EVFTA, thương mại song phương đạt gần 300 tỷ USD, minh chứng cho xu hướng gắn kết và mở rộng thị trường.
-
Ấn Độ – EU: đang đẩy nhanh Hiệp định Thương mại Tự do, kỳ vọng tăng trưởng thương mại hai chiều thêm 200 tỷ USD/năm.
-
Nhật – Hàn – Trung Quốc: lần đầu sau nhiều năm, ba nước ngồi lại bàn chiến lược hợp tác kinh tế, trong bối cảnh Mỹ tự cô lập.
Khi Mỹ dựng hàng rào thuế quan, các nền kinh tế khác tận dụng cơ hội ký FTA, giảm chi phí thương mại và gia tăng dòng chảy hàng hóa. So sánh này cho thấy Mỹ đang đi ngược xu hướng toàn cầu hóa và vô tình để các đối thủ lấp chỗ trống.
3. Thuế quan + lạm phát + lãi suất cao = cú kẹp kép cho người lao động
Người lao động Mỹ hiện đang chịu “cú kẹp kép”:
-
Lạm phát dai dẳng: Dù đã hạ nhiệt so với đỉnh dịch, chỉ số CPI vẫn cao hơn mục tiêu 2% của Fed.
-
Lãi suất cao: Để kiềm chế giá cả, Fed duy trì mức lãi suất 5–5,25%, khiến chi phí vay nợ (thẻ tín dụng, vay mua nhà, vay mua xe) tăng vọt.
-
Thuế quan: Làm giá hàng nhập khẩu leo thang, tác động trực tiếp đến giỏ hàng của người tiêu dùng.
Kết quả là nợ thẻ tín dụng của người Mỹ đã vượt 1,3 nghìn tỷ USD (theo Fed New York, Q2/2025), mức cao kỷ lục. Người dân phải vay nợ để duy trì chi tiêu, trong khi chính quyền lại hứa hẹn những “ngàn tỷ thuế quan” mà thực chất chẳng ai thấy ngoài… hóa đơn siêu thị ngày càng đắt đỏ.
4. “Tính cua trong lỗ”: Tại sao nguồn thu thuế nhập khẩu không bền vững
CBO ước tính thuế quan có thể giúp giảm thâm hụt ngân sách 4 nghìn tỷ USD trong một thập kỷ. Nhưng con số này giả định rằng khối lượng nhập khẩu không đổi. Thực tế lại khác: khi giá tăng, nhập khẩu giảm, kéo theo nguồn thu từ thuế cũng giảm. Đây chính là kiểu “tính cua trong lỗ” – vẽ ra nguồn thu ảo mà bỏ qua hành vi tiêu dùng và quy luật thị trường.
Theo Peterson Institute, thuế quan giai đoạn 2018–2019 dưới Trump đã khiến các hộ gia đình Mỹ thiệt hại trung bình 800–1.000 USD/năm do giá cả tăng, trong khi ngành sản xuất Mỹ không được hưởng lợi đáng kể. Điều này cho thấy vòng luẩn quẩn: thuế quan không bảo vệ tiêu dùng nội địa mà còn siết chặt nó.
5. Giải pháp chính sách: Thay vì dựng tường, hãy mở cửa có điều kiện
Để vừa bảo vệ ngành công nghiệp trọng yếu, vừa tránh gánh nặng cho người lao động, chính sách thuế cần được tái thiết:
-
Áp thuế chọn lọc, có mục tiêu: Nhắm vào các lĩnh vực chiến lược liên quan đến an ninh quốc gia (chip, công nghệ cao), thay vì đánh đồng từ iPhone đến… giấy vệ sinh.
-
Tăng hỗ trợ tái đào tạo và trợ cấp việc làm: Sử dụng một phần thuế quan để đầu tư vào đào tạo công nhân, giúp họ chuyển đổi nghề nghiệp trong bối cảnh chuỗi cung ứng dịch chuyển.
-
Đàm phán FTA với đồng minh: Thay vì cô lập, Mỹ cần tái gắn kết với EU, Nhật, Hàn, và các đối tác Ấn Độ–Thái Bình Dương để tạo chuỗi cung ứng tin cậy.
-
Giảm áp lực lãi suất qua chính sách tài khóa hợp lý: Nếu không, thuế quan cộng thêm lãi suất cao sẽ chỉ đẩy người lao động vào cảnh vay nợ triền miên.
6. Kết luận: Người lao động Mỹ đang trả giá
Thuế quan có thể tạo ra nguồn thu ngắn hạn cho ngân sách, nhưng trong bối cảnh hiện nay, nó đang siết chặt chính thị trường nội địa – nơi người Mỹ làm việc, tiêu dùng và sinh tồn. Khi bán lẻ suy giảm, doanh nghiệp sa thải, hàng nhập khẩu ít đi, thì nguồn thu thuế quan không những không ổn định mà còn kéo nền kinh tế vào vòng xoáy trì trệ.
Thay vì “tính cua trong lỗ”, nước Mỹ cần một chính sách thương mại có chiến lược, có chọn lọc, và quan trọng nhất: không biến người lao động thành kẻ gánh thuế thay cho giới giàu.