Trong nền dân chủ, luật chơi phải công bằng, minh bạch và nhất quán. Nhưng những gì vừa xảy ra tại Hạ viện Mỹ với trường hợp của Adelita Grijalva đã cho thấy điều ngược lại: luật chơi có thể thay đổi tùy tiện, khi nó đụng chạm đến quyền lực và những bí mật cần che giấu.
Grijalva, nữ dân biểu Dân chủ mới đắc cử ở Arizona, lẽ ra đã được tuyên thệ ngay sau chiến thắng. Bà không đòi hỏi một đặc ân nào, chỉ muốn được đối xử như người đồng nghiệp Ben Walkinshaw ở Virginia, người đã được tuyên thệ chưa đầy 24 giờ sau cuộc bầu cử, dù kết quả khi ấy vẫn là “unofficial.” Thế nhưng, trong trường hợp của Grijalva, Hạ viện lại viện dẫn lý do phải chờ “official results.” Luật chơi, rõ ràng, đã thay đổi chỉ trong hai tuần.
Điều gì khiến sự khác biệt này trở nên đáng ngờ? Chính Grijalva đã nói thẳng: có lẽ vì bà là chữ ký thứ 218 trong bản discharge petition kêu gọi công bố hồ sơ Jeffrey Epstein. Ở Hạ viện, con số 218 không phải là con số ngẫu nhiên – nó là đa số tuyệt đối, vừa đủ để buộc một đề xuất được đưa ra sàn biểu quyết, bất chấp sự phản đối của ban lãnh đạo. Việc chặn Grijalva tuyên thệ cũng đồng nghĩa với việc chặn lại chữ ký quyết định ấy.
https://x.com/Acyn/status/1971655249258791270
Nếu đây chỉ là vấn đề thủ tục thì đã không có sự so sánh hiển nhiên với Walkinshaw. Nếu đây chỉ là tình cờ, đã chẳng có lý do gì để thay đổi cách làm quen thuộc của Hạ viện. Điều đang diễn ra giống như một màn kịch: trì hoãn để bảo vệ những kẻ nắm quyền, và kéo dài thêm sự che giấu xung quanh Epstein files.
Câu chuyện này không chỉ liên quan đến Grijalva. Nó liên quan đến quyền lực cử tri. Người dân Arizona đã bỏ phiếu, đã chọn ra đại diện của mình, nhưng lá phiếu ấy bị gạt sang một bên vì trò chơi chính trị ở Washington. Đó là sự phản bội nguyên tắc căn bản của dân chủ đại diện.
Đi xa hơn, vụ việc còn hé lộ một thực tế nhức nhối: trong tay một số chính trị gia, quy trình nghị viện không còn là công cụ để phục vụ công chúng, mà trở thành vũ khí để trì hoãn, ngăn chặn, thậm chí bóp nghẹt sự thật. Cái gọi là “luật chơi” hóa ra chỉ có giá trị khi nó không gây nguy hiểm cho quyền lực của họ.
Sự bất công ở đây rất rõ: cùng một quy trình, nhưng được áp dụng khác nhau chỉ vì kết quả có thể ảnh hưởng đến việc công khai hồ sơ Epstein – những tài liệu vốn đe dọa nhiều nhân vật quyền lực trong chính quyền Trump và đảng Cộng hòa. Điều đó chẳng khác nào tuyên bố rằng công lý và minh bạch chỉ có giá trị khi nó vô hại với giới cầm quyền.
Đây không phải chỉ là chuyện của một ghế Dân biểu. Đây là phép thử cho nền dân chủ Mỹ: liệu lá phiếu của người dân có thực sự quyết định, hay nó có thể bị vô hiệu hóa bởi sự lươn lẹo chính trị?
Khi luật chơi bị bóp méo, lòng tin của công chúng cũng lung lay. Và khi lòng tin ấy biến mất, không chỉ một đảng, một nhóm, mà toàn bộ nền dân chủ sẽ phải trả giá.