Tác giả: VietnamWeek Editorial Board
Nguồn tham khảo chính: The New York Times (12/11/2025) – “The I.R.S. Tried to Stop This Tax Dodge. Scott Bessent Used It Anyway.”
Các căn cứ pháp lý: Internal Revenue Code §1402(a)(13); Soroban Capital Partners v. Commissioner, Tax Court (2023); Renkemeyer, Campbell & Weaver, LLP v. Commissioner (2011).
1. Một kẽ hở cũ, một người đứng đầu mới
Theo The New York Times, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent – hiện kiêm Quyền Ủy viên Sở Thuế vụ Hoa Kỳ (I.R.S.) – từng sử dụng cấu trúc pháp lý limited partnership (LP) trong quỹ đầu tư Key Square Capital Management để tránh nộp khoảng 910.000 USD thuế Medicare trong ba năm liên tiếp (2021–2023).
Cấu trúc này được xem là hợp pháp, song mang tính “lách luật”: các đối tác (partners) tự gán mình là “limited partners” để không chịu Self-Employment Contribution Act (SECA tax) – loại thuế tài trợ cho hệ thống Social Security và Medicare.
Điều đáng nói là: người hiện nay đang giám sát chính sách thuế của toàn quốc lại chính là người từng hưởng lợi từ “kẽ hở” mà I.R.S. đã cố gắng bịt lại suốt gần một thập niên.
2. Căn nguyên pháp lý: Khi luật gặp giới hạn của ngôn từ
Theo IRC §1402(a)(13), “limited partners” không phải chịu SECA nếu họ “as such” – tức là chỉ trong tư cách thụ động của một đối tác góp vốn, không tham gia điều hành hoạt động kinh doanh.
Tuy nhiên, các quỹ đầu tư và văn phòng luật đã lợi dụng khoảng mờ này, xếp các nhà điều hành – những người thực tế điều hành công ty – vào danh nghĩa “limited partner” để né thuế.
Từ năm 2018, I.R.S. đã tăng cường kiểm tra và đưa ra hướng dẫn nội bộ dựa trên tiêu chí “functional test” – tức là xem họ có thực sự tham gia điều hành hay không.
Hai vụ án then chốt đã củng cố cách hiểu này:
- Renkemeyer v. Commissioner (2011) – Tòa Thuế khẳng định: đối tác tham gia vào việc tạo ra thu nhập thì phải chịu SECA.
- Soroban Capital Partners v. Commissioner (2023) – Tòa đồng thuận với I.R.S. rằng “limited partner” chỉ được miễn thuế nếu thụ động đúng nghĩa.
Như vậy, “vùng xám” mà Bessent từng sử dụng giờ đây đang bị siết lại bằng án lệ.
3. Khi “người gác cổng” từng là “người mở cổng”
Xét về hình thức, ông Bessent không phạm luật. Nhưng về mặt đạo đức công vụ, việc một người từng hưởng lợi từ chính kẽ hở mà nay ông có quyền quản lý là điều khiến dư luận đặt câu hỏi nghiêm trọng về tính liêm chính thể chế.
I.R.S. là cơ quan được giao nhiệm vụ duy trì công bằng thuế – một trong những nền tảng cốt lõi của nhà nước pháp quyền. Nếu người đứng đầu từng “lách luật” để giảm gánh nặng thuế của mình, liệu ông ta có thể cứng rắn với giới tài phiệt đang làm điều tương tự?
Vấn đề không chỉ là thuế, mà là niềm tin vào năng lực tự điều chỉnh của thể chế. Một chính phủ chỉ có thể yêu cầu công dân tuân thủ khi chính những người thực thi luật pháp là hình mẫu của sự tuân thủ.
4. Khủng hoảng niềm tin và bài học cho chính trị hiện đại
Câu chuyện Bessent phản chiếu một nghịch lý lớn trong chính trị Mỹ hiện nay:
- Các nhà kỹ trị ngày càng bị thay thế bởi giới tài phiệt mang tư duy lợi nhuận,
- Trong khi các cơ quan giám sát lại bị dẫn dắt bởi những người từng né tránh chính sự giám sát đó.
Nếu một người từng vận hành quỹ phòng hộ (hedge fund) có thể đứng đầu IRS, câu hỏi không chỉ là “ông ta có phạm luật không”, mà là liệu chúng ta có còn ranh giới giữa công vụ và quyền lực tài chính tư nhân.
Đây không phải là vụ bê bối đầu tiên, nhưng là minh họa rõ rệt nhất cho tình trạng “thể chế bị xung đột lợi ích từ bên trong” – nơi mà người giữ chìa khóa hệ thống cũng từng là người tận dụng chính hệ thống đó để thu lợi.
5. Kết luận: Liêm chính không thể là ngoại lệ
Liêm chính công vụ không phải là phẩm chất có thể “phân bổ” theo đảng phái.
Nếu chính phủ Trump muốn khôi phục niềm tin của công chúng vào bộ máy tài chính, việc đầu tiên không phải là giảm thuế hay tăng chi tiêu, mà là đảm bảo người cầm trịch IRS phải minh bạch tuyệt đối về nghĩa vụ thuế của mình.
Như câu nói nổi tiếng của Thẩm phán Louis Brandeis (1914):
“Ánh sáng mặt trời là liều thuốc khử trùng tốt nhất.”
Trong trường hợp này, ánh sáng ấy chính là sự minh bạch về thuế, trách nhiệm và liêm chính của những người được giao nhiệm vụ giám sát tiền thuế của dân.
Tài liệu tham khảo
- The New York Times, “The I.R.S. Tried to Stop This Tax Dodge. Scott Bessent Used It Anyway,” 12/11/2025.
- Soroban Capital Partners v. Commissioner, T.C. Memo 2023-54.
- Renkemeyer, Campbell & Weaver, LLP v. Commissioner, 136 T.C. 137 (2011).
- Internal Revenue Code §1402(a)(13).