(Lược dịch bài phân tích khá hay của tác giả Fiona Hill đăng trên POLITICO ngày 01/11/2021)
———————————————-
(Đã dự định không nói gì về Donald Trump nữa, vì nhiều người đã nói rồi, thì lại đọc được bài này. Một bài phân tích khá hay, tuy hơi dài, nay xin phép được chuyển ngữ làm hai phần, NHƯ MỘT LỜI CHIA TAY cho Trump về làm người thất bại vĩ đại (the Great Loser) ngày 1/20/2021 tới đây nha! D.H.)
———————————————-
PHẦN I:
Từ hôm 6/01/2021, người ta tranh luận liệu phải gọi biến cố tại điện Capitol là gì? Một cuộc biểu tình? Nổi dậy? Tạo phản? Tôi (tác giả Fiona Hill) gọi đó là một cuộc đảo chính. Nhiều người phản bác, viện dẫn rằng trong biến cố này, quân đội Hoa Kỳ đã không tham gia, và Donald Trump cũng đã không sử dụng quyền lực tổng thống của ông ta để giúp gì cho đám đông cuồng loạn tấn công tòa nhà Quốc Hội. Cũng không có ai có được bằng chứng gì về một “kế hoạch bí mật” do ông Trump điều khiển cho một cuộc đảo chính.
Những phản bác này dựa trên ý tưởng cho rằng một cuộc đảo chính thì phải xảy ra bất thình lình, phải bao gồm những bước bạo lực nhằm cưỡng chiếm quyền lực, với một âm mưu đã dự tính trước, và có sự tham gia của quân đội. Đối nghịch với ý tưởng này, những nước cờ của ông Trump đã được đưa ra trong một thời gian dài, giữa thanh thiên bạch nhật, từng bước từng bước thầm, cho một mục tiêu là ông Trump tiếp tục cầm quyền, chứ không phải cưỡng chiếm quyền lực từ một ai khác.
Nhưng điều đó cũng không có nghĩa là Trump đã không giật dây một cuộc đảo chính. Trump đã khéo léo ngụy trang âm mưu của mình, bằng cách nói toẹt ra chủ đích của ông ta ngay từ đầu, ông khiến người ta cảm thấy những bước đi của Trump thét rồi ra cũng “bình thường”, rồi từ từ chấp nhận chúng lúc nào không hay. Tôi (Fiona Hill) đã nghiên cứu các thể chế chính trị độc tài trong hơn ba thập kỷ qua, tôi có thể chỉ ra đây những dấu hiệu của một cuộc đảo chính “kiểu Trump” cho mọi người nhìn thấy.
Thuần túy kỹ thuật mà nói, thì Trump đã âm mưu một cuộc “nội đảo chính”, tức tự mình đảo chính để tự mình tiếp tục cầm quyền. Trump không phải là nhân vật đầu tiên trong lịch sử thế giới thực hiện kiểu đảo chính như vầy.
Tháng 12/1851, cháu ruột của Hoàng Đế Napoleon đệ I, Charles Louis Napoleon Bonaparte, đã tiến hành cuộc “nội đảo chính” tương tự tại Pháp, để tiếp tục nắm giữ quyền lực, sau khi nhiệm kỳ tổng thống của ông ta đã kết thúc. Ông này đảo chính thành công, tự cho mình lên ngôi Hoàng Đế, lịch sử Pháp nhắc đến với cái tên là Hoàng Đế Napoleon đệ III. Gần đây nhất, ông Nicolas Maduro cũng đã tiến hành thành công một cuộc nội đảo chính, sau khi thất cử TT trong cuộc bầu cử tại Venezuela năm 2017.
Cuộc tấn công vào điện Capitol ngày 1/6/2021 chỉ là điểm đỉnh của một chuỗi các bước hành động và tuyên bố công khai của Trump trước đó, tất cả là đủ cấu thành một âm mưu nội đảo chính do chính tay Trump khởi xướng và điều khiển. Nên nhớ đây không phải là chuyện mới xảy ra ngày một ngày hai. Ngay sau ngày bầu cử 11/3/2020, Trump đã tuyên bố “Bầu cử gian lận”, dù hàng trăm triệu phiếu bầu vẫn còn đang được đếm! Chủ đích của Trump là làm sao một cuộc bầu cử và đếm phiếu lại sẽ được tiến hành, để cho Trump, chứ không phải Joe Biden, sẽ là người chiến thắng.
Tại Thổ Nhĩ Kỳ, năm 2015, Tổng Thống Recep Tayyip Erdogan đã tiến hành chính xác các bước như vậy: Để cũng cố quyền lực chính trị, ông cho gọi cuộc bầu cử tổng thống; Bất ngờ với kết quả đảng của ông bị thua ngược, mất đa số tại Quốc Hội, ông thách thức kết quả bầu cử, kiện ra tòa, gọi bầu cử là gian lận, gọi phe đối lập là lũ dối trá, và cưỡng ép tiến hành một cuộc “bầu cử lại”, và thành công tại vị Tổng Thống cho đến ngày hôm nay.
Dưới đây là một bãng Danh sách Kiểm Tra (Checklist) cho một cuộc đảo chính “điển hình”, mà chúng ta có thể dùng nó để đánh giá những bước đi của Trump, trong nỗ lực ngăn cản việc chuyển giao hòa bình quyền lực Tổng Thống tại Hoa Kỳ. Để tiến hành một cuộc đảo chính, người ta cần có:
1- Quyền điều khiển quân đội chính quy hay địa phương;
2- Quyền điều khiển các phương tiện truyền thông;
3- Quyền nắm giữ các cơ quan công quyền;
4- Quyền nắm giữ lập pháp và tư pháp; và sau cùng,
5- Huy động được sự ủng hộ của một số đông.
Donald Trump đã âm thầm di chuyển qua lại các quân cờ chính trị của ông, từ nhiều năm trước, để cố nắm giữ bằng hết các quyền cần thiết trong bãng Checklist nêu trên. Xin xem phân tích ở phần II. (HẾT PHẦN I)
Link gốc: https://www.politico.com/news/magazine/2021/01/11/capitol-riot-self-coup-trump-fiona-hill-457549
(Tác giả: Fiona Hill từng nắm giữ cương vị phó phụ tá cho chủ tịch và giám đốc phụ trách khối Châu Âu và Nga, trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia từ năm 2017 đến 2019. Bà hiện nay là chuyên gia nghiên cứu kỳ cựu tại Trung Tâm Các Vấn Đề Hoa Kỳ và Châu Âu, tại Học Viện Brookings Institution)
Chuyển ngữ: David Huynh
