Bối cảnh & phản ứng thị trường
Ngày 10/10/2025, Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ áp mức thuế 100 % bổ sung lên hàng Trung Quốc sang Mỹ từ 1/11/2025, bên cạnh các thuế hiện hành. Ông cũng đe dọa kiểm soát xuất khẩu tất cả phần mềm “quan trọng” do Mỹ sản xuất để đáp trả việc Trung Quốc thắt chặt xuất khẩu khoáng sản đất hiếm — vốn là đầu vào chiến lược cho công nghệ cao. AP News+2Reuters+2
Tin tức này gây ra phản ứng mạnh: chứng khoán Mỹ lao dốc, đồng đô la bị bán tháo, dòng vốn chảy vào tài sản an toàn như trái phiếu kho bạc và vàng. Reuters+3Reuters+3AP News+3
Bitcoin — vốn được xem là một tài sản trú ẩn rủi ro — cũng sụt giá mạnh khi động thái leo thang chiến tranh thương mại khiến nhà đầu tư tháo chạy khỏi tài sản dễ biến động. Reuters
Điều này cho thấy: khi chính sách thuế leo thang bất ngờ, thị trường tài chính phản ứng ngay bằng sự hỗn loạn — cổ phiếu giảm giá, dòng vốn rút, và căng thẳng lan rộng.
Hậu quả trên thị trường tài chính
-
Tăng biến động & rủi ro tài sản tài chính
-
Các cổ phiếu có chuỗi cung ứng Trung Quốc (công nghệ, điện tử, ô tô) sẽ chịu áp lực mạnh vì chi phí đầu vào tăng, chuỗi cung ứng bị đứt gãy.
-
Trái phiếu kho bạc có thể bị bán tháo nếu nhà đầu tư lo lắng về thu nhập từ thuế, khả năng vỡ nợ hoặc lạm phát cao hơn.
-
Tài sản như tiền điện tử, vàng sẽ dao động mạnh — có thể là nơi trú ẩn tức thời, nhưng cũng chịu rủi ro “xả hàng” nếu thị trường hoảng loạn.
-
-
Chi phí vốn cao & đầu tư suy giảm
-
Khi rủi ro gia tăng, yêu cầu lợi suất trên vốn vay sẽ tăng — doanh nghiệp phải trả lãi cao hơn cho vay vốn mới.
-
Nhiều dự án đầu tư trở nên không khả thi khi chi phí vốn (lãi suất, bảo hiểm rủi ro) tăng.
-
Doanh nghiệp quốc tế (đa quốc gia) có thể rút về nước, dịch chuyển đầu tư sang các nước ít rủi ro hơn.
-
-
Dòng vốn rút khỏi Mỹ / chuyển hướng đầu tư quốc tế
-
Nhà đầu tư toàn cầu nhìn vào Mỹ là điểm rủi ro cao nếu chính sách thuế biến động quá nhanh.
-
Dòng vốn sẽ chạy sang các thị trường ổn định, hoặc các đồng tiền, tài sản không chịu ảnh hưởng thuế Mỹ — ví dụ crypto, thị trường Đông Nam Á, các quốc gia có chính sách thân thiện hơn.
-
Hậu quả đối với người tiêu dùng
-
Giá nhập khẩu tăng mạnh
-
Hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu nhiều (máy điện tử, linh kiện, đồ gia dụng) sẽ đội giá rõ rệt.
-
Chi phí sản xuất trong nước cũng bị đội khi doanh nghiệp phải mua linh kiện đắt hơn hoặc chuyển chuỗi cung ứng.
-
-
Lạm phát lan rộng
-
Giá đầu vào tăng sẽ truyền xuống giá bán lẻ hàng hóa tiêu dùng — thực phẩm, quần áo, thiết bị điện tử.
-
Người tiêu dùng có thu nhập cố định, lương tăng chậm sẽ bị mất sức mua, áp lực chi tiêu cao hơn.
-
-
Thuế giấu mặt & giảm lựa chọn tiêu dùng
-
Thuế quan là thuế nhập khẩu — nghĩa là nhà nhập khẩu “gánh” chi phí và đẩy vào giá bán.
-
Sự biến động liên tục khiến doanh nghiệp hạn chế danh mục sản phẩm nhập khẩu để tránh rủi ro, dẫn đến giảm sự đa dạng sản phẩm và tăng giá.
-
Hậu quả xã hội và chính trị
-
Tăng bất bình đẳng
-
Người có thu nhập cao có thể chuyển sang đầu tư tài sản có khả năng bảo vệ giá trị (vàng, crypto, BĐS).
-
Người nghèo – phụ thuộc vào lương & tiêu dùng – sẽ chịu gánh nặng lạm phát và tăng giá.
-
Bất bình đẳng thu nhập và tài sản sẽ càng sâu sắc.
-
-
Phản ứng xã hội & áp lực chính trị
-
Khi giá cả leo, đời sống người dân khó khăn — dễ dẫn đến biểu tình, phản đối chính sách.
-
Các lãnh đạo địa phương và bang sẽ bị áp lực yêu cầu giảm tác động thuế, hỗ trợ nông dân, công nhân…
-
-
Niềm tin thể chế bị thử thách
-
Khi người dân thấy chính sách thuế biến đổi mạnh và lợi ích không rõ ràng — niềm tin vào chính quyền và hệ thống pháp lý bị lung lay.
-
Nếu chính phủ sử dụng thuế để trừng phạt đối thủ, hoặc có xung đột lợi ích, dân sẽ hoài nghi rằng thuế quan là công cụ quyền lực hơn là công cụ kinh tế.
-
-
Đối ngoại & phản ứng quốc tế
-
Các nước bị áp thuế sẽ phản ứng bằng thuế trả đũa, hạn chế xuất khẩu, rút khỏi hợp tác.
-
Đồng minh và quốc gia nhỏ sẽ nghi ngờ hợp tác thương mại với Mỹ, tìm đa dạng hóa đối tác để tránh bị “áp hội” thuế.
-
Ảnh hưởng chính sách kinh tế Mỹ giảm trong dài hạn khi các quốc gia ưu tiên độc lập kinh tế hơn.
-
Kết luận & cảnh báo
Việc Trump tuyên bố tăng thuế lên 100% và kiểm soát phần mềm quan trọng là bước leo thang quyết liệt — không đơn thuần là chiến thuật “áp lực” mà là một động thái chiến lược nhằm tái cân bằng quyền lực ngoại thương. Nhưng cái giá phải trả không nhỏ:
-
Thị trường tài chính có thể trải qua cú sốc mạnh — biến động, rút vốn, chi phí vốn tăng.
-
Người tiêu dùng chịu áp lực lạm phát và giá cả tăng.
-
Xã hội chịu đựng thêm bất bình đẳng, mất niềm tin và phản kháng.
-
Chính trị đối ngoại của Mỹ có thể bị cô lập hơn, mất khả năng gây ảnh hưởng qua kinh tế và thương mại.
Nếu Trump tiếp tục dùng chính sách thuế như một “đòn đánh chiến lược” thay vì công cụ kinh tế cân bằng, Mỹ có nguy cơ tạo làn sóng bất ổn nội tại — tự bắn vào chân mình — trong khi các quốc gia khác dần xây dựng “hệ thống tài chính song song” để không còn dễ bị chi phối bằng thuế quan.