NORTH SYDNEY, NSW, 28 tháng 6, (9News): Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết hôm thứ Sáu rằng ông hy vọng Iran sẽ mở cửa cho thanh tra quốc tế để xác minh rằng họ không khởi động lại chương trình nguyên tử của mình.
Khi được hỏi trong một cuộc họp báo tại Tòa Bạch Ốc rằng liệu ông có yêu cầu Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế IAEA hoặc một tổ chức nào khác được phép tiến hành thanh tra trong các cuộc đàm phán dự kiến với Iran hay không, Trump trả lời rằng nước Cộng hòa Hồi giáo này sẽ phải hợp tác với nhóm này “hoặc một ai đó mà chúng ta tôn trọng, bao gồm cả chúng ta”.
Nhà ngoại giao hàng đầu của Iran cho biết khả năng đàm phán mới với Hoa Kỳ về chương trình nguyên tử của nước ông đã trở nên “phức tạp” do cuộc tấn công của Mỹ vào ba địa điểm mà ông thừa nhận đã gây ra “thiệt hại nghiêm trọng”.
Hoa Kỳ là một trong những bên tham gia thỏa thuận nguyên tử năm 2015, mà trong đó Iran đồng ý hạn chế chương trình tinh luyện uranium để đổi lấy việc nới lỏng lệnh trừng phạt và các lợi ích khác.
Thỏa thuận đó đã tan vỡ sau khi Tổng thống Donald Trump đơn phương rút Mỹ ra khỏi trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Trump ám chỉ rằng ông quan tâm đến các cuộc đàm phán mới với Iran và cho biết hai bên sẽ gặp nhau vào tuần tới.
Trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình nhà nước Iran phát sóng vào cuối ngày thứ Năm, Ngoại trưởng Abbas Araghchi đã để ngỏ khả năng đất nước của ông sẽ lại tham gia các cuộc đàm phán về chương trình nguyên tử của mình, nhưng cho biết điều đó sẽ không diễn ra trong thời gian ngắn.
“Không có thỏa thuận nào được đưa ra để tái tục các cuộc đàm phán”, ông nói. “Không có thời gian nào được ấn định, không có lời hứa nào được đưa ra và chúng tôi thậm chí còn chưa nói đến việc tái khởi động các cuộc đàm phán”.
Quyết định can thiệp quân sự của Mỹ “khiến các cuộc đàm phán về chương trình nguyên tử của Iran trở nên phức tạp và khó khăn hơn”, ông Araghchi cho biết.
Trong các buổi cầu nguyện vào thứ Sáu, nhiều giáo sĩ Hồi giáo đã nhấn mạnh thông điệp của Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei từ ngày hôm trước rằng cuộc chiến là một chiến thắng cho Iran.
Giáo sĩ Hamzeh Khalili, cũng là Phó Chánh án của Iran, đã tuyên thệ trong một buổi cầu nguyện tại Tehran rằng tòa án sẽ truy tố những người bị buộc tội làm gián điệp cho Israel “theo cách đặc biệt”.
Trong cuộc chiến với Israel, Iran đã treo cổ một số người mà họ đã giam giữ vì tội gián điệp, làm dấy lên nỗi lo ngại từ các nhà hoạt động nhân quyền rằng họ có thể tiến hành một làn sóng hành quyết sau khi cuộc xung đột kết thúc. Các nhà chức trách được cho là đã bắt giữ hàng chục người ở nhiều thành phố khác nhau vì tội hợp tác với Israel.
Israel đã tấn công Iran vào ngày 13 tháng 6, nhắm vào các địa điểm nguyên tử, hệ thống phòng thủ, các viên chức quân sự cao cấp và các nhà khoa học nguyên tử của nước này trong các cuộc tấn công không ngừng nghỉ.
Trong 12 ngày không kích, Israel cho hay họ đã tiêu diệt khoảng 30 chỉ huy Iran và 11 khoa học gia nguyên tử, đồng thời tấn công tám cơ sở liên quan đến nguyên tử và hơn 720 địa điểm cơ sở hạ tầng quân sự. Theo nhóm Các nhà hoạt động nhân quyền có trụ sở tại Washington, hơn 1.000 người đã thiệt mạng, trong đó có ít nhất 417 thường dân.
Iran đã bắn hơn 550 hỏa tiễn đạn đạo vào Israel, phần lớn trong số đó đã bị đánh chặn nhưng những hỏa tiễn xuyên thủng đã gây ra thiệt hại ở nhiều khu vực và giết chết 28 người.
Người phát ngôn quân đội Israel, Chuẩn tướng Effie Defrin cho biết hôm thứ Sáu rằng ở một số khu vực, họ đã vượt quá mục tiêu hoạt động của mình, nhưng cần phải cảnh giác.
“Chúng tôi không ảo tưởng, kẻ thù vẫn chưa thay đổi ý định”, ông nói.
Hoa Kỳ đã vào cuộc vào Chủ Nhật để tấn công ba địa điểm quan trọng nhất của Iran bằng một loạt hỏa tiễn hành trình và bom xuyên phá hầm ngầm do oanh tạc cơ tàng hình B-2 thả xuống, được thiết kế để xuyên sâu vào lòng đất và phá hủy các mục tiêu được bảo vệ nghiêm ngặt. Để trả đũa, Iran đã bắn hỏa tiễn vào một căn cứ của Hoa Kỳ tại Qatar vào thứ Hai nhưng không gây ra thương vong nào được biết đến.
Trump cho hay các cuộc tấn công của Hoa Kỳ đã “hoàn toàn và toàn diện xóa sổ” chương trình nguyên tử của Iran. Tuy nhiên, hôm thứ Năm, Đại Giáo chủ Khamenei đã cáo buộc tổng thống Mỹ phóng đại thiệt hại, nói rằng các cuộc tấn công không “đạt được bất kỳ điều gì đáng kể”.
Một viên chức quân sự cao cấp của Israel cho biết hôm thứ Sáu rằng thông tin tình báo của họ cho thấy các cuộc tấn công của Israel vào nhiều mục tiêu khác nhau đã vô hiệu hóa khả năng tinh luyện uranium lên 90 phần trăm của Iran trong “một thời gian dài”. Không rõ liệu điều đó có mâu thuẫn với báo cáo sơ bộ của Hoa Kỳ cho rằng chương trình đã bị trì hoãn nhiều tháng hay không.
Có suy đoán rằng Iran đã di chuyển phần lớn uranium tinh chất cao của mình trước các cuộc tấn công, điều mà nước này đã nói với cơ quan giám sát nguyên tử của Liên Hiệp quốc IAEA rằng họ đã lên kế hoạch thực hiện.
Ngay cả khi điều đó là sự thật, Giám đốc IAEA Rafael Grossi đã nói với Đài Phát thanh Pháp quốc Radio France International rằng thiệt hại gây ra cho địa điểm Fordo, được xây dựng trong một ngọn núi, “là rất, rất, rất đáng kể”.
Trong số những thứ khác, ông cho biết, máy ly tâm là “cỗ máy khá chính xác” và “không thể” rằng chấn động từ nhiều quả bom nặng 30.000 pound sẽ không gây ra “thiệt hại thể chất quan trọng”.
” Các cỗ máy ly tâm này không còn hoạt động nữa”, ông nói.
Bản thân ông Araghchi thừa nhận “mức độ thiệt hại là cao và là thiệt hại nghiêm trọng”.
Ông ta nói thêm rằng Iran vẫn chưa quyết định có cho phép các thanh tra viên IAEA vào thẩm định thiệt hại hay không, nhưng họ sẽ không được vào “trong thời điểm hiện tại”.
