Trump đã đàn áp báo chí và thâu tóm truyền thông như thế nào?
5 cơ chế đàn áp, 4 kênh thâu tóm, và timeline hành động cụ thể.
Phân tích hệ thống, từ nhiệm kỳ đầu đến nhiệm kỳ hai
I. 5 CHIẾN LƯỢC ĐÀN ÁP BÁO CHÍ CÔNG KHAI
1. Gắn nhãn báo chí là “kẻ thù của nhân dân”
Trump là tổng thống Mỹ đầu tiên sử dụng cụm từ vốn chỉ thấy trong các chế độ độc tài (Stalin, Mao, Pol Pot):
- “Fake News Media is the Enemy of the People.”
- “Báo chí đang phá hoại nước Mỹ.”
Mục tiêu:
tước tính chính danh của báo chí, khiến công chúng nghi ngờ mọi thông tin ngoài hệ sinh thái truyền thông của ông.
2. Công khai đe dọa rút giấy phép truyền hình
Trump từng đe dọa:
- rút giấy phép NBC,
- trừng phạt CNN,
- kiện Washington Post vì “phỉ báng”.
Đây là vũ khí chilled speech – đe dọa khiến báo chí tự kiểm duyệt.
3. Ngăn phóng viên tác nghiệp
Nhà Trắng:
- rút thẻ tác nghiệp của phóng viên CNN Jim Acosta,
- cấm các cơ quan báo chí không “trung thành” tham gia họp báo,
- thu hẹp phòng báo chí, giảm họp báo thường kỳ (nhiệm kỳ Trump gần như không có họp báo chính thức).
Mục tiêu: cắt dòng oxy thông tin từ Nhà Trắng ra công chúng.
4. Tấn công các nhà báo phanh phui bê bối
Ai viết bài bất lợi đều bị Trump:
- bêu tên,
- sỉ nhục ngoại hình,
- đặt biệt danh (“Wacky Mika”, “Lying Maggie”, “Crazy Joe”),
- kích động đám đông MAGA la ó và đe dọa nhà báo tại các rally.
Hệ quả: số vụ đe dọa, tấn công nhà báo tăng mạnh (FBI & CPJ ghi nhận).
5. Sử dụng quyền lực điều tra để gây áp lực
Nhiều sự kiện bị chỉ trích nặng:
- yêu cầu DOJ điều tra người đưa tin từ rò rỉ nội bộ,
- thu thập dữ liệu điện thoại của nhà báo (AP, NYT),
- điều tra nguồn tin, tạo “hiệu ứng lạnh”.
Đây là mức đàn áp sâu, không phải chỉ là lời nói.
II. 4 PHƯƠNG THỨC THÂU TÓM TRUYỀN THÔNG
Trump không chỉ “đàn áp”.
Ông xây dựng một hệ sinh thái truyền thông song song, nhằm thống trị luồng thông tin của cử tri.
1. Kiểm soát Fox News qua quan hệ cá nhân
Trump không sở hữu Fox, nhưng kiểm soát nó theo ba cách:
- quan hệ trực tiếp với Rupert Murdoch,
- gọi điện trực tiếp cho các biên tập viên,
- dùng tầm ảnh hưởng với khán giả MAGA để “trừng phạt” chương trình nào không trung thành (từng khiến Fox phải thay đổi đội ngũ buổi tối).
Fox trở thành bộ máy tuyên truyền mềm, với các host như Hannity, Ingraham, Carlson đặt lợi ích Trump lên trên tiêu chuẩn báo chí.
2. Tạo mạng lưới vệ tinh: OANN, Newsmax, Sinclair
Khi Fox do dự, Trump đẩy khán giả sang:
- OANN – phủ sóng thông điệp chính trị cực đoan, chống điều tra Nga.
- Newsmax – lan truyền thuyết âm mưu bầu cử 2020.
- Sinclair Broadcast Group – kiểm soát hàng trăm đài địa phương, buộc họ đọc “tuyên bố chống fake news” mang giọng điệu ủng hộ Trump.
Đây chính là propaganda ecosystem.
3. Xây truyền thông tư nhân: Truth Social + media orgs của MAGA
Truth Social không chỉ là mạng xã hội, mà là:
- nơi kiểm soát câu chuyện,
- đòn bẩy tài chính qua DJT stock,
- công cụ để tấn công báo chí tự do.
Nó giúp Trump bypass truyền thông truyền thống hoàn toàn.
4. Thâu tóm gián tiếp qua tài phiệt thân Trump
Các tỷ phú MAGA mua lại hoặc gây áp lực lên:
- Twitter (Musk tiếp quản → tha hóa hệ sinh thái thông tin),
- các công ty truyền thông nhỏ,
- quỹ đầu tư đổ tiền vào các nền tảng thân Trump.
Mục tiêu:
Tạo tuyến truyền thông tư nhân để bảo vệ Trump khỏi mọi điều tra.
III. TIMELINE: TRUMP KIỂM SOÁT TRUYỀN THÔNG NHƯ THẾ NÀO?
2016–2017:
- tuyên bố “fake news”, “enemy of the people”
- o bế Fox News, đưa truyền thông vào thế đối đầu
2018–2019:
- cấm phóng viên, cắt họp báo
- siết quyền tiếp cận Nhà Trắng
- chống CNN/NYT/WaPo gay gắt
- OANN & Newsmax trở thành “đài nhà nước không chính thức”
2020:
- media ecosystem MAGA vận hành toàn công suất
- tấn công truyền thông về COVID
- lan truyền tuyên bố gian lận bầu cử
2021–2025:
- dựng Truth Social → hệ sinh thái khép kín
- Musk tiếp quản Twitter → đẩy dòng thông tin pro-Trump
- tạo “siêu đám mây thông tin MAGA”
- truyền thông độc lập bị hạ uy tín nghiêm trọng
IV. VÌ SAO TRUMP THÀNH CÔNG TRONG VIỆC ĐÀN ÁP BÁO CHÍ?
- Mỹ không có luật bảo vệ truyền thông mạnh như Đức/Pháp
- Quốc hội tê liệt – đặc biệt dưới thời Mike Johnson
- Tòa án phản ứng chậm
- Truyền thông thương mại phụ thuộc vào rating
- Không có cơ chế tách truyền thông – tài phiệt – chính trị
Và cuối cùng, vì Trump hiểu một điều mà các lãnh đạo độc tài đều hiểu:
Kiểm soát thông tin = kiểm soát thực tại.
Thay đổi thực tại = thay đổi quyền lực.