Rõ ràng là các tù nhân lương tâm hay chính trị như Mẹ Nấm, Nguyễn Văn Đài, Điếu Cày, Cù Huy Hà Vũ, Đoàn Viết Hoạt, Đoàn Thanh Liêm, vv đã bị CSVN trục xuất khỏi Việt Nam và sống lưu vong ở hải ngoại.
Bị cường quyền đàn áp – hay chính sách cai trị khắc nghiệt -đến chịu không nổi phải trốn đi tị nạn đến xứ khác, hay bị họ áp tải từ nhà hoặc nhà tù ra cửa khẩu để tống xuất qua xứ khác, thì ý nghĩa vẫn như nhau. Đó vẫn là đuổi đi, trục xuất, tống xuất, bắt lưu vong, lưu đày, vv gì cũng cùng ý nghĩa cả.
Các chữ như trục xuất có nhiều nghĩa, nghĩa chính và nghĩa phụ. Khi nghĩa phụ hay xài thì trở thành ngày càng thông dụng và “thay thế” nghĩa chính.
Có rất nhiều chữ dân mình đã xài trân trọng hàng trăm năm nhưng kể từ 1954 hay 1975 thì nó lại thay đổi kỳ dị, và có khi trở thành nghịch nghĩa. (Thí dụ như yêu nước, giải phóng, cách mạng, phẫu thuật, tình nguyện, nghĩa vụ, đồng chí, nhân dân, dân chủ, phản động, Việt gian, hảo hán, vv.)
Tuy vậy, về luật thì người ta hay chọn 1 chữ với 1 nghĩa chính làm thuật ngữ (jargon) để tránh tình trạng ông nói nga bà nói ngỗng.
Thí dụ: Rất nhiều người ở tù vì lý do chính trị, nhưng “tù nhân chính trị” thì có nghĩa cụ thể (rất hẹp) để chỉ người ở tù vì hoạt động chính trị.
Và, có nhiều người bị đàn áp nhân quyền, nhưng “tù nhân lương tâm” thì chỉ dùng cho người hoạt động nhân quyền một cách bất bạo động mà bị tù. (Chữ này khởi đầu do Ân Xá Quốc Tế qui định; về sau trở thành thông dụng.)
Mẹ Nấm vì biên tập tài liệu về các vụ chết mờ ám trong đồn công an, vận động đòi bảo vệ môi sinh, vv mà bị bắt ghép 10 năm tù thì không thể lo cho mẹ già con thơ được nên phải “đồng ý” lưu vong.
Đồng ý hay “xin đi” trong hoàn cảnh bức bách đó cũng là do hết cách thì làm sao gọi là tự do ra đi được?
Mà không được tự do đi thì phải sống kiếp lưu vong, vậy làm sao gọi là có “tự do ở xứ người” đúng nghĩa?
