Âu Dương Thệ biên dịch
14-2-2025
Lời người dịch: Trong vài tuần lễ gần đây, tình hình thế giới rất căng thẳng. Điều đáng lưu ý là, sự căng thẳng mới này không nằm trong quan hệ giữa Hoa Kỳ với các nước độc tài Nga và Trung Quốc, nhưng lại từ các nền dân chủ giữa Mỹ và Âu châu.
Cao điểm mới nhất đã diễn ra tại Hội nghị An ninh quốc tế ở Munich từ ngày 14 đến ngày 16-2-2025. Tại đây, Mỹ cùng các đồng minh ở Âu châu thay vì tập trung thảo luận vấn đề nóng bỏng nhất từ ba năm qua là, làm sao sớm chấm dứt chiến tranh xâm lược Ukraine của nhà độc tài Nga Putin đang đe dọa trực tiếp an ninh và hòa bình ở Âu châu, nhưng tân Phó Tổng thống Mỹ JD Vance lại công khai chỉ trích Âu châu.
Ông Vance nói rằng, hiện nay Âu châu không bị đe dọa từ Nga và Trung Quốc, mà từ chính các chủ trương độc tài ở nhiều nước Âu châu! Vance còn chỉ trích công khai chính phủ Đức và các chính đảng dân chủ ở Đức đã chống lại đảng AFD (Đảng Lựa chọn cho Đức) và chính ông còn gặp chủ tịch đảng này! Đây là một đảng mới rất cực hữu, mị dân, bài ngoại và chủ trương bạo lực. Vi thế đa số người dân và các chính đảng dân chủ ở Đức không muốn sự tái sinh một chế độ độc tài kiểu Hitler.
Thái độ chống lại các đồng minh chính và muốn đi đêm với Putin thể hiện rất rõ suốt trong gần một tháng qua, kể từ khi Trump trở lại tòa Bạch ốc ngày 20-1-2025. Các tuyên bố muốn sáp nhập Canada vào Hoa Kỳ, giành lại kênh đào Panama và đảo Greenland của Đan Mạch, rút lui khỏi WTO, WHO, Ủy ban Nhân quyền LHQ, chấm dứt hoạt động của USAID… và đơn phương tăng thuế quan với cả các nước đồng minh chính.
Trong thế giới đa cực hiện nay, các chính sách này của Trump không khác gì một người tự cột tay, cột chân. Tự mình phá hủy các phương tiện và khả năng hành động bảo vệ cho chính bản thân, nhưng lại tạo lợi thế cho các chế độ độc tài. Như thế có còn là người bình thường không? Một chính quyền như vậy liệu còn có đồng minh và đối tác tin cậy không?
Trong khi đó, các chính sách nội trị của Trump trong các tuần qua cho thấy, ông đang đạp lên Hiến pháp Mỹ, coi thường các định chế dân chủ và những giá trị xã hội cao quý của Hoa Kỳ. Ông đang cai trị như một thủ lãnh độc tài thời vua chúa mấy thế kỷ trước! Nhưng ông Trump lại vỗ ngực kiêu ngạo nói, đó là những hành động thông minh!
Trong diễn văn khai mạc Hội nghị An ninh quốc tế Munich, một hội nghị chuyên thảo luận về an ninh quốc phòng lớn nhất thế giới, với sự tham dự của hàng trăm nhà lãnh đạo, bộ trưởng các nước và hàng ngàn chuyên viên cùng báo chí quốc tế, Tổng thống Đức Steinmeier đưa ra nhân định rất chính xác là: Ông Trump đang theo đuổi một thế giới quan hoàn toàn khác với một chế độ dân chủ. Tổng thống Đức tỏ ra quan ngại về những hậu quả vô cùng tai hại từ các chính sách sai lầm thiển cận của Trump cho một thế giới dân chủ và văn minh. Nhưng ông tin tưởng rằng, các chủ trương cực đoan tìm cách đạp đổ những thành quả tốt trong việc xây dựng một thế giới dân chủ tiến bộ và hợp tác từ sau Thế chiến Thứ 2 cuối cùng cũng sẽ thất bại.
Tổng thống Steinmeier nhận định rằng, các chế độ độc tài của Putin, Tập Cận Bình và các chủ trương cực đoan của Trump đang trở thành những lời báo động cảnh giác không chỉ cho Âu châu, mà cả cho Hoa Kỳ và thế giới.
Dưới đây là phần lược dịch diễn văn khai mạc của Tống thống Steinmeier tại Hội nghị An ninh quốc tế Munich ngày 14-2-2025. Các phần trong ngoặc vuông […] là ghi chú riêng của người dịch.
***
Một bóng tối bao trùm thành phố Munich hôm nay. Hôm qua, một kẻ tấn công đã làm bị thương 36 người, một số người bị thương nặng, trong đó có một trẻ em. Tôi vừa có mặt tại hiện trường vụ án, và tôi muốn bày tỏ sự cảm thông sâu sắc nhất đến tất cả các nạn nhân và người thân. Và tôi chắc chắn rằng, tất cả mọi người trong phòng họp này cũng sẽ làm như vậy.
Kính gửi các vị khách từ khắp nơi trên thế giới, tôi xin chào mừng quý vị đến với Hội nghị An ninh Munich (MSC) lần thứ 61. Chào mừng các bạn đến Munich! Chào mừng các bạn đến nước Đức!
Hầu hết quý vị không có mặt ở đây lần đầu tiên, nhiều người trong số này từng có mặt ở đây hàng năm khi cộng đồng an ninh toàn cầu tụ họp ở Munich vào mùa lạnh. Quý vị thấy rõ sự đông đảo ở đây trong hội trường và trong hành lang. Một bầu không khí rất đặc biệt được tạo ra ở đây năm này qua năm khác. Mong muốn của tôi ngay từ đầu: Chúng ta hãy sử dụng nó, hội nghị đặc biệt này, để trao đổi trong sự tôn trọng nhau, cho những ý tưởng mới và quan hệ mới. Chúng ta cần tất cả những điều này trong thời kỳ hỗn loạn hiện nay.
Tôi muốn cảm ơn Thủ tướng Bayern và Thị trưởng Munich vì lòng hiếu khách ở đây với quý vị. Tôi cảm ơn ban tổ chức vì đã lên kế hoạch và tổ chức, lựa chọn các chủ đề và mời các vị khách đa dạng và cấp cao như vậy. Và tôi đặc biệt cảm ơn Christoph Heusgen. Ông Heusgen, tôi – nhân danh Tổng thống liên bang – muốn cám ơn ông từ tận đáy lòng không chỉ vì sự lãnh đạo của ông đối với MSC trong những năm gần đây, mà còn vì một cuộc đời chuyên nghiệp lâu dài trong ngành ngoại giao, vì lợi ích của đất nước chúng ta! Và tôi chắc chắn rằng toàn bộ quan khách sẽ cùng chia sẻ lời cám ơn này.
Lần cuối cách đây 5 năm, tôi cũng đã khai mạc MSC. Những thay đổi trên thế giới kể từ đó khó có thể kịch tính hơn, và chỉ riêng những thay đổi này có thể biện minh cho một bài phát biểu quan trọng kéo dài vài giờ. Nhưng công việc nặng nề như thế tôi sẽ không làm! Thay vào đó, tôi muốn phác thảo bốn luận điểm cần thiết cho chính sách đối ngoại và an ninh của chúng ta trong những năm tới và là những điều tôi đặc biệt quan tâm.
Điểm đầu tiên của tôi: Các bạn có thể vững tin vào Đức. Các bạn có thể tin tưởng vào chúng tôi! Tôi phải bắt đầu với điểm này, ngay cả khi một số người coi đó là điều hiển nhiên. Nhưng hội nghị này diễn ra vào một thời điểm đặc biệt ở đất nước tôi. Trong chín ngày nữa, người Đức sẽ bầu ra một quốc hội mới, sớm hơn sáu tháng so với kế hoạch. Điều này là bất thường ở một đất nước rất thích sự ổn định và yêu thích có các kế hoạch, tuy nó không bình thường, nhưng không phải là lý do đáng lo ngại.
Tôi nói với các đối tác và bạn bè của chúng tôi: Chính sách đối ngoại và an ninh của Đức vẫn là châu Âu, xuyên Đại Tây dương và đa phương. Ngay cả trong thời kỳ chuyển đổi chính trị, những điều sau đây vẫn được áp dụng: Chúng tôi theo đuổi lợi ích của mình, chúng tôi tìm kiếm các giải pháp chung và chúng tôi mở rộng quan hệ đối tác quốc tế của mình.
Và tôi muốn bảo đảm rõ ràng rằng: Châu Âu vẫn là mấu chốt trong chính sách của chúng tôi. Chính phủ Liên bang Đức tiếp theo, bất kể thành phần nào, đều phải tập trung hành động của mình vào việc tôn trọng và thúc đẩy sự hợp tác của châu Âu. Chính trị châu Âu hiếm khi phát sinh từ một sự đồng thuận được xác định trước, mà từ việc tìm kiếm và mở rộng từng bước. Và ngay cả khi điều đó vẫn còn chật vật – quý vị hãy chắc chắn tin rằng: Trái tim của Đức sẽ tiếp tục đập trong tương lai cho châu Âu.
Điểm thứ hai của tôi: Chúng ta đã nghe thấy tiếng chuông cảnh tỉnh. Chúng tôi đã nhận được thông điệp! Ngày 24 tháng 2 năm 2022 là một bước đột phá mang tính thời đại – ngày Nga xâm lược Ukraine, vi phạm luật pháp quốc tế; ngày Putin xé nát trật tự an ninh châu Âu, thành đống đổ nát.
Ba năm qua người Ukraine đã chiến đấu ngày này qua ngày khác cho đất nước và tự do của họ. Trong ba năm nay, chúng tôi đã cùng nhau sát cánh bên họ: Về nhân đạo và tài chính, và trên hết là về quân sự – Đức là nước ủng hộ mạnh thứ hai trên thế giới sau Hoa Kỳ. Và sau ba năm, tôi có thể nói rằng, châu Âu đã nghe thấy hồi chuông cảnh tỉnh. Đất nước của tôi cũng vậy.
Đức đã tăng chi tiêu cho an ninh một cách ồ ạt, được ủng hộ bởi đa số lớn trong quốc hội và người dân. Chúng tôi biết điều đó là cần thiết. Nhưng chúng tôi cũng biết rằng, đây không phải là lý do để tự mãn. Cụ thể hơn, sự tăng cường phải tiếp tục. Quân đội của chúng tôi phải trở nên mạnh hơn. Không phải để tiến hành chiến tranh, mà để ngăn chặn chiến tranh.
Khi nguy hiểm gia tăng, khả năng của chúng tôi để xua đuổi nguy hiểm phải tăng lên cùng với chúng. Mục tiêu 2 phần trăm, như chúng tôi đã cam kết ở xứ Wales vào năm 2014, đến từ một thời điểm khác, một tình huống đe dọa khác. Một thập niên sau, chúng tôi sẽ phải chi tiêu nhiều hơn đáng kể so với thỏa thuận vào thời điểm đó. Không có cách nào khác để giải quyết vấn đề này, và bất kỳ chính phủ liên bang mới nào cũng sẽ phải tạo ra khoản tài chính cần thiết cho việc này.
Đất nước tôi đã là thành viên của NATO trong 70 năm. Tôi nghĩ người Đức chúng tôi không nên chỉ nhìn lại một cách hoài niệm – biết ơn bảy thập niên an ninh. Không, chúng tôi phải tự hỏi, mình nợ NATO điều gì ngày nay để nó vẫn bảo vệ tự do và an ninh trong thời gian 70 năm tiếp theo. Vâng, chúng tôi nhận được thông điệp: Chúng ta cần một sự chia sẻ gánh nặng cân bằng giữa châu Âu và Hoa kỳ. NATO phải đứng trên hai chân mạnh mẽ như nhau để giữ được giá trị của nó cho cả hai bên. Đất nước của tôi sẽ đóng góp cho việc này.
Tất nhiên chúng ta không chỉ nói về sự gia tăng của quân đội châu Âu, mà còn về việc giảm quân đội Mỹ ở châu Âu. Tôi đã nói về điều này với Phó Tổng thống Vance sáng nay, và tôi nói với ông ấy: Bất cứ điều gì các ông quyết định, hãy thảo luận với chúng tôi. Chúng ta chia sẻ mục tiêu, vì vậy hãy phối hợp cùng nhau con đường để đạt được điều đó. Trong mọi trường hợp, không ai trong chúng ta mong muốn làm suy yếu khả năng của NATO trong ngắn hạn, chứ đừng nói đến việc nghi ngại về NATO trong dài hạn. Bởi vì một liên minh như vậy được ra đời nhờ sức mạnh của nền dân chủ trong thế kỷ 20, không ai có thể tái lập được trong thế kỷ 21, ngay chính cả Hoa Kỳ. Và ngay cả những nước mạnh nhất, bao gồm cả Mỹ, cũng sẽ phụ thuộc vào các đồng minh trong thế kỷ 21 này.
Sức mạnh chung – đó chính xác là điều quan trọng đối với Ukraine bây giờ. Tổng thống Trump đã nói chuyện qua điện thoại với Tổng thống Putin và Tổng thống Zelensky, và tôi chắc chắn rằng: Những cách khả thi để chấm dứt chiến tranh cũng sẽ là trung tâm của nhiều cuộc thảo luận ở Munich.
Mọi người đều muốn cuộc chiến này kết thúc. Cuộc chiến này kết thúc như thế nào có ảnh hưởng lâu dài đến trật tự an ninh của chúng ta và vị trí quyền lực của châu Âu và Mỹ trên thế giới. Tôi tin rằng: Chỉ cần “thỏa hiệp và bỏ đi” sẽ làm suy yếu tất cả chúng ta: Ukraine và châu Âu – nhưng cũng có cả Mỹ. Đó là lý do tại sao bất kỳ kịch bản nào, dù trước hay sau khi kết thúc giao tranh, đều đòi hỏi khả năng răn đe và sức mạnh tập thể của chúng ta. Do đó, trong bất kỳ kịch bản nào, sự ủng hộ của chúng ta đối với Ukraine phải tiếp tục – của người châu Âu và của người Mỹ!
Điểm thứ ba rất quan trọng đối với tôi. Bất chấp tất cả những trở ngại, tôi vẫn tin tưởng vào cộng đồng quốc tế. Ngoại giao không phải là một cuộc chiến trong lồng! Kể từ ngày 20 tháng 1, mọi người đã nhìn chằm chằm vào Nhà Trắng một cách mê hoặc, và mọi người đã tự hỏi bản tin buổi sáng: Điều gì tiếp theo, ai là người tiếp theo?
Tất cả những điều này không chỉ được cung cấp bởi máy kích thích kỹ thuật số. Nó có những hậu quả thực sự. Tôi đã ở Jordan tuần trước, ngay buổi sáng Tổng thống Trump tuyên bố tái định cư người Palestine từ Gaza đến các nước láng giềng, và tôi có thể cảm nhận được nỗi sợ hãi rất lớn cho sự tồn tại của đất nước họ trên đường phố Amman.
Tôi không muốn bình luận hoặc đánh giá mọi thông báo, mọi kế hoạch đã được công khai trong vài ngày qua. Ngược lại, tôi đang nói với tất cả chúng ta, cộng đồng quốc tế của các quốc gia có đại diện trong hội trường này.
Tôi hỏi mọi người: Sự khó thở này sẽ thay đổi tính cách của chính trị quốc tế như thế nào? Liệu cộng đồng quốc tế nói chung có bị tổn hại không? Câu trả lời của tôi: Điều này tùy thuộc vào chúng ta! Chúng ta là chủ thể, không phải đối tượng của trật tự quốc tế. Chúng ta không được cho phép mình bị tê liệt bởi cơn lũ thông báo. Chúng ta không được đóng băng vì sợ hãi, hoặc như người ta nói trong tiếng Anh: Đừng để hươu bị mắc kẹt trong đèn pha!
Có một điều chắc chắn: Chính quyền mới của Hoa Kỳ có một thế giới quan rất khác so với chúng ta. Một nền tảng không đếm xỉa đến các quy tắc đã được thiết lập, tới các quan hệ đối tác và sự tin cậy từng gia tăng. Chúng ta không thể thay đổi điều đó. Chúng ta phải chấp nhận điều đó, và chúng ta có thể đối phó với nó. Nhưng tôi tin rằng: Nó không mang lại lợi ích cho cộng đồng quốc tế, nếu thế giới quan này trở thành mô hình thống trị. Sự vô luật không được phép trở thành mẫu mực cho một trật tự mới của thế giới.
Chúng ta sẽ phá vỡ thành tựu quyết định của nền văn minh đã được viết ra cách đây 80 năm trong Hiến chương Liên Hiệp quốc – điều này đã không thể thực hiện được nếu không có sự ủng hộ mạnh mẽ của Hoa Kỳ. Nhưng nếu chúng ta từ bỏ điều đó, chúng ta sẽ bị rơi vào tay những người khác – như Nga và Trung Quốc – chính họ đã vi phạm luật pháp và phá hoại các quy tắc trong nhiều năm, vì chính họ muốn loại bỏ thành tựu này. Điều này không mới, các bạn sẽ nói. Đúng. Nhưng nó tạo ra sự khác biệt, khi một nền dân chủ hàng đầu và cường quốc thế giới nói: Nó cũng có thể thực hiện được mà không cần quy tắc.
Đó là lý do tại sao lời kêu gọi của tôi là: Hãy gắn bó với những gì từng giúp chúng ta. Sự hợp tác giúp chúng ta. Quan hệ đối tác và liên minh đều đáng giá. Có những lợi ích chung, có những quy tắc và thể chế, nhờ đó chúng ta có thể giải quyết xung đột. Điều này không chỉ đúng khi nhìn lại, mà nó cũng sẽ vẫn đúng trong tương lai. Mọi quốc gia, mỗi người trong hội trường này đã từng trải nghiệm sự thật này. Và sự thật này bây giờ đã trở thành một nhiệm vụ: Nó sẽ là nhiệm vụ trung tâm của những năm tới, đó là bảo tồn ý tưởng về một cộng đồng quốc tế. Chúng ta phải bảo vệ tốt ý nghĩa của cộng đồng quốc tế!
Cuối cùng, tôi muốn đề cập đến một vấn đề đã là trọng tâm của nhiệm kỳ tổng thống của tôi ngay từ ngày đầu tiên: Tương lai của nền dân chủ tự do. Và đó là lý do tại sao điểm thứ tư của tôi là: Dân chủ không phải là sân chơi cho sự phá hoại!
“Sự phá hoại” là một thuật ngữ mà các doanh nhân công nghệ và những người theo chủ nghĩa dân túy chính trị hiện đang muốn gặp nhau: Ném cái cũ vào đống rác của lịch sử! Vâng, lời kêu gọi này đã đảo lộn nhiều thị trường và mô hình kinh doanh và cách mạng hóa chúng – Nhưng: Dân chủ không phải là một mô hình kinh doanh. Nó không phải là sân chơi cho sự phá hoại.
Tôi nói về điều này một cách khẩn cấp, bởi vì các đối thủ địa chính trị, trên hết là Nga, từ lâu đã tiến hành cuộc chiến hỗn hợp chống lại các nền dân chủ tự do trong không gian truyền thông kỹ thuật số. Bởi vì Trung Quốc đang sử dụng và mở rộng công nghệ kỹ thuật số cho sự phát triển độc đoán quyền lực. Và như thể điều đó chưa đủ đáng lo ngại, một sự tập trung chưa từng có trong lịch sử của quyền lực công nghệ, tài chính và chính trị đang nổi lên ở Hoa Kỳ.
Là một nhà dân chủ, tôi lo lắng nhất khi một tinh hoa doanh nhân nhỏ có quyền lực, phương tiện và ý chí xác định lại một phần quan trọng các quy tắc trong các nền dân chủ tự do. [Ý ám chỉ tỉ phú E. Musk – ND]. Và tôi thậm chí còn lo lắng hơn, khi một số người trong giới tinh hoa này không giấu giếm sự khinh miệt của họ đối với các thể chế và chuẩn mực của nền dân chủ của chúng ta.
Điều đang bị đe dọa ngày nay là sự tự khẳng định nền dân chủ của chúng ta! Và trong cơn gió ngược toàn cầu mà chúng ta đang đứng, cần phải có một châu Âu mạnh mẽ để tự khẳng định nền dân chủ. Điều này bao gồm các khoản đầu tư lớn vào năng suất công nghệ và sự độc lập kỹ thuật số của chúng ta. Thông điệp rõ ràng đến từ Brussels và Paris trong tuần này, điều mà tôi hoàn toàn ủng hộ: Chúng tôi đang đầu tư vào AI [Thông minh nhân tạo] châu Âu. Chúng tôi đang đẩy mạnh cạnh tranh kỹ thuật số của mình.
Chúng ta có tài năng, nghiên cứu, công ty, kỹ thuật, thị trường khổng lồ – cuộc đua vẫn chưa được quyết định. Tôi chắc chắn rằng, bà Chủ tịch Ủy ban [EU] sẽ có nhiều điều để nói rõ trong thời gian tới. Và tất nhiên, người châu Âu chúng ta yêu cầu các công ty công nghệ, giống như các công ty khác, tuân thủ luật pháp châu Âu – cho dù họ được gọi là Tiktok, X hay cái tên nào khác. Chúng ta không được và sẽ không cho phép các công ty phá hủy các xã hội dân chủ của chúng ta, hoặc gây tổn hại nghiêm trọng cho con cái của chúng ta.
Lời cuối cùng về châu Âu. Tôi đã trải qua nhiều cơn bão ở châu Âu, và tôi luôn có kinh nghiệm rằng: Châu Âu có một khả năng lớn. Tại bao nhiêu hội nghị an ninh Munich, sự suy thoái của châu Âu đã được viện dẫn, có lẽ cũng từ một số người tại hội nghị này. Sự suy đồi không diễn ra.
Một cuộc khảo sát mới của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu cho thấy kết quả đáng kinh ngạc: Thế giới coi châu Âu là một “cường quốc toàn cầu” một cách nghiêm túc – Vì vậy chúng ta hãy tự mình cũng làm điều đó! Và chúng ta hãy cư xử phù hợp: Chúng ta đừng tự làm cho mình nhỏ bé hơn chúng ta. Hãy đi theo con đường tự tin vào sức mạnh mà chúng ta rất cần trong môi trường địa chính trị khắc nghiệt này! Tôi chắc chắn: Chúng ta có nó trên lưng vững mạnh của chúng ta!
Hãy để tôi cố gắng tóm tắt thông điệp cốt lõi của mình một cách ngắn gọn nhất có thể. Gửi các đồng nghiệp châu Âu của chúng tôi: Hãy cứng rắn hơn! Với đồng minh Hoa Kỳ của chúng tôi: Chúng ta có thế giới quan khác nhau, nhưng có nhiều lý do chính đáng để làm việc cùng nhau. Và đối với các vị khách quốc tế của chúng tôi: Thế giới đang thay đổi, nhưng châu Âu vẫn là châu Âu. Chúng tôi mở cửa kinh doanh. Chúng tôi sẵn sàng hợp tác.
Cám ơn quý vị rất nhiều vì đã lắng nghe. Tôi chúc tất cả mọi người có một Hội nghị An ninh Munich hiệu quả.
