Xin giới thiệu bản dịch bài nhận định của nhà báo Thomas Friedman về cuộc chiến tranh Ukraine.
—-
TÔI THẤY BA KỊCH BẢN CHO KẾT THÚC CỦA CUỘC CHIẾN
Thomas L. Friedman
1/3/2022
Cuộc chiến tranh tại Ukraine đang diễn ra trước mắt chúng ta có khả năng trở thành sự kiện gây biến đổi lớn nhất ở châu u kể từ Thế chiến thứ hai và là cuộc đối đầu nguy hiểm nhất đối với thế giới kể từ cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba. Tôi thấy ba cách kết thúc khả dĩ cho cuộc chiến này. Tôi gọi chúng là “thảm họa toàn diện”, “thỏa hiệp bẩn thỉu” và “sự cứu rỗi”.
Kịch bản thảm họa hiện đang diễn ra: Trừ khi Vladimir Putin thay đổi tâm tính hoặc có thể bị phương Tây ngăn cản, ông ta có vẻ sẵn sàng giết bất kể bao nhiêu mạng người nếu cần và phá hủy càng nhiều cơ sở hạ tầng của Ukraine càng tốt để xóa đi Ukraine như một quốc gia độc lập tự do và văn hóa của nó và xóa sổ giới lãnh đạo hiện tại của nó. Kịch bản này có thể dẫn đến tội ác chiến tranh với quy mô chưa từng thấy ở châu u kể từ thời Đức Quốc xã – những tội ác có thể khiến Vladimir Putin, những người bạn nối khố của ông ta, và cả nước Nga trở thành một tầng lớp thấp hèn nhất trên trường quốc tế.
Thế giới toàn cầu hóa chưa bao giờ phải đối phó với một nhà lãnh đạo bị cáo buộc tội ác chiến tranh ở mức độ này ở một đất nước có diện tích đất trải dài 11 múi giờ, là một trong những nhà cung cấp dầu khí lớn nhất thế giới và sở hữu kho vũ khí đầu đạn hạt nhân lớn nhất so với bất kỳ quốc gia nào khác.
Thêm một ngày Putin còn chưa chịu dừng tay, thêm một ngày chúng ta tiến gần hơn đến cánh cổng địa ngục. Với mỗi video TikTok và cảnh quay trên điện thoại di động cho thấy sự tàn bạo của Putin, thế giới sẽ càng khó quay mặt đi. Nhưng can thiệp sẽ có nguy cơ châm ngòi cho cuộc chiến đầu tiên ở trung tâm châu u liên quan đến vũ khí hạt nhân. Và để Putin biến Kyiv thành đống đổ nát, với hàng nghìn người chết – như cách ông chinh phục Aleppo và Grozny – sẽ cho phép ông tạo ra một Afghanistan châu u, tràn ra những người tị nạn và hỗn loạn.
Putin không có khả năng cài đặt một nhà lãnh đạo bù nhìn ở Ukraine rồi để mặc ông ta ở đó: Một con rối sẽ phải đối mặt với một cuộc nổi dậy vĩnh viễn. Vì vậy, Nga cần phải đóng quân vĩnh viễn với hàng chục nghìn quân ở Ukraine để kiểm soát nước này – và người Ukraine sẽ bắn vào họ mỗi ngày. Thật đáng sợ khi Putin không hề nghĩ đến việc cuộc chiến của mình sẽ kết thúc như thế nào.
Tôi ước gì Putin chỉ bị thúc đẩy bởi mong muốn giữ cho Ukraine không vào NATO; nhưng sự thèm thuồng của ông ta đã phát triển vượt xa mức đó. Putin đang bị mê muội bởi một suy nghĩ ma quái: Như bà Fiona Hill, một trong những chuyên gia hàng đầu về Nga của Mỹ, cho biết trong một cuộc phỏng vấn được Politico công bố hôm thứ Hai, ông tin rằng có một thứ gọi là “Russky Mir” hay “Thế giới Nga”; rằng người Ukraine và người Nga là “một dân tộc”; và nhiệm vụ của ông ta là dàn dựng sự “tái tập hợp tất cả những người nói tiếng Nga ở những nơi khác nhau mà ở một thời điểm nào đó thuộc về thời kỳ Nga hoàng.”
Để hiện thực hóa tầm nhìn đó, Putin tin rằng quyền và nghĩa vụ của ông là thách thức cái mà bà Hill gọi là “một hệ thống dựa trên bộ quy tắc rằng các quốc gia không được dùng vũ lực để đạt cái mình muốn”. Và nếu Hoa Kỳ và các đồng minh của họ cố gắng cản đường Putin – hoặc cố gắng làm bẽ mặt ông ta như cách mà họ đã làm với Nga vào cuối Chiến tranh Lạnh – thì ông ta đang báo hiệu rằng ông ta sẵn sàng tỏ ra điên khùng hơn chúng ta ngờ. Hoặc, như Putin đã cảnh báo một ngày trước khi đặt lực lượng hạt nhân của mình trong tình trạng báo động cao, bất kỳ ai cản đường ông ấy nên sẵn sàng đối mặt với “hậu quả mà họ chưa từng thấy” trước đây. Thêm vào tất cả những điều này các báo cáo ngày càng nhiều đã đặt vấn đề về trạng thái tinh thần của Putin và bạn có một sự pha trộn đáng sợ.
Kịch bản thứ hai là bằng cách nào đó, quân đội và người dân Ukraine có thể cầm cự đủ lâu trước cuộc tấn công ào ạt của Nga và các lệnh trừng phạt kinh tế bắt đầu gây tổn thương sâu sắc đến nền kinh tế của Putin, do đó cả hai bên đều cảm thấy buộc phải chấp nhận một thỏa hiệp bẩn thỉu. Đường nét thô của nó là để đổi lại việc ngừng bắn và rút quân của Nga, các vùng đất phía đông của Ukraine hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga sẽ chính thức được nhượng lại cho Nga, trong khi Ukraine tuyên bố sẽ không bao giờ gia nhập NATO. Đồng thời, Mỹ và các đồng minh sẽ đồng ý dỡ bỏ tất cả các lệnh trừng phạt kinh tế áp đặt gần đây đối với Nga.
Kịch bản này vẫn khó xảy ra vì về cơ bản, Putin sẽ phải thừa nhận rằng ông không thể đạt được tầm nhìn của mình về việc tái hấp thụ Ukraine vào đất mẹ Nga, sau khi phải trả một cái giá quá lớn về mặt kinh tế và số tử vong của lính Nga. Hơn nữa, Ukraine sẽ phải chính thức nhượng lại một phần lãnh thổ của mình và chấp nhận rằng đó vĩnh viễn sẽ là vùng đất hoang giữa Nga và phần còn lại của châu u – mặc dù ít nhất nước này sẽ duy trì một nền độc lập trên danh nghĩa. Nó cũng sẽ yêu cầu tất cả mọi người quên đi bài học đã học được rằng chớ tin chuyện Putin sẽ để Ukraine yên.
Cuối cùng, kịch bản ít xảy ra nhất nhưng có thể có kết quả tốt nhất là người dân Nga thể hiện sự dũng cảm và cam kết đối với tự do của chính họ như những gì người dân Ukraine đã thể hiện phần họ, và mang lại sự cứu rỗi bằng cách truất phế Putin.
Nhiều người Nga hẳn đang bắt đầu lo lắng rằng chừng nào Putin còn là nhà lãnh đạo hiện tại và tương lai của họ, thì họ sẽ không có tương lai. Hàng nghìn người đang xuống đường để phản đối cuộc chiến điên cuồng của Putin. Họ đang làm điều này với rủi ro về sự an toàn của chính họ. Và mặc dù còn quá sớm để nói, nhưng sự phản kháng của họ khiến bạn tự hỏi liệu cái gọi là rào cản sợ hãi có bị phá vỡ hay không, và liệu một phong trào quần chúng cuối cùng có thể kết thúc triều đại của Putin hay không.
Ngay cả đối với những người Nga thầm lặng, cuộc sống đột nhiên bị gián đoạn theo nhiều cách nhỏ và lớn. Như đồng nghiệp Mark Landler của tôi đã nói: “Tại Thụy Sĩ, lễ hội âm nhạc Lucerne đã hủy bỏ hai buổi hòa nhạc giao hưởng có nhạc trưởng người Nga. Tại Úc, đội tuyển bơi lội quốc gia cho biết họ sẽ tẩy chay một giải vô địch thế giới tại Nga. Tại Khu trượt tuyết Magic Mountain ở Vermont, một gã pha rượu đã đổ những chai vodka Stolichnaya xuống cống. Từ văn hóa đến thương mại, thể thao đến du lịch, thế giới đang xa lánh Nga bằng vô số cách để phản đối cuộc xâm lược Ukraine của Tổng thống Vladimir V. Putin ”.
Và kế đến là “thuế Putin” mới mà mọi người Nga sẽ phải trả vô thời hạn để thỏa mãn việc có ông ta làm tổng thống. Tôi đang nói về tác động của các lệnh trừng phạt ngày càng gia tăng do thế giới văn minh áp đặt lên Nga. Hôm thứ Hai, ngân hàng trung ương Nga đã phải đóng cửa thị trường chứng khoán Nga để ngăn chặn cuộc khủng hoảng hoảng loạn và buộc phải tăng lãi suất chuẩn trong một ngày lên 20% từ 9,5% để khuyến khích mọi người nắm giữ đồng rúp. Ngay cả khi đó, đồng rúp đã giảm khoảng 30% so với đồng đô la – nó hiện có giá trị chưa đến 1 xu đồng đô la.
Vì tất cả những lý do này, tôi phải hy vọng rằng ngay lúc này có một số quan chức quân sự và tình báo Nga rất cao cấp, thân cận với Putin, đang gặp nhau trong tủ quần áo nào đó ở Điện Kremlin và nói to những gì họ phải nghĩ: Hoặc Putin đã lỗi một bước trong vai trò chiến lược gia trong thời gian bị cô lập trong đại dịch, hoặc ông cố chối bỏ sự thật việc ông đã tính toán sai sức mạnh của người Ukraine, Mỹ, các đồng minh và xã hội dân sự toàn cầu nói chung.
Nếu Putin tiếp tục và san bằng các thành phố lớn nhất của Ukraine và thủ đô Kyiv, ông và tất cả những người bạn nối khố kia sẽ không bao giờ nhìn thấy lại các căn hộ ở London và New York mà họ đã mua bằng tất cả sự giàu sang từ cướp đoạt. Sẽ không còn đường vào Davos và St. Moritz cho họ nữa. Thay vào đó, tất cả họ sẽ bị nhốt trong một nhà tù lớn có tên là Nga – có thể chỉ được phép đi đến Syria, Crimea, Belarus, Triều Tiên và Trung Quốc. Con cái của họ sẽ bị đuổi khỏi các trường nội trú tư nhân từ Thụy Sĩ đến Oxford.
Hoặc họ hợp tác để lật đổ Putin, hoặc tất cả sẽ chia chỗ trong phòng giam cách ly của Putin. Công chúng Nga cũng chịu điều tương tự. Tôi nhận ra rằng kịch bản cuối cùng này khó xảy ra nhất trong tất cả, nhưng nó là kịch bản hứa hẹn nhất về việc đạt được giấc mơ mà chúng ta đã mơ khi Bức tường Berlin sụp đổ vào năm 1989 – một châu u hoàn toàn và tự do, từ Quần đảo Anh đến vùng Ural./.
