Tòa án Tối cao vừa trao cho Trump quyền phủ quyết từng khoản chi tiêu và khả năng phá hoại nền dân chủ.

Những khía cạnh có thật và đã được xác minh

1. Có thực là Supreme Court of the United States (SCOTUS) đã chấp thuận — thông qua một lệnh tạm thời — việc chính quyền Donald Trump giữ lại khoảng 4 tỷ USD viện trợ nước ngoài mà Quốc hội đã phê duyệt. SCOTUSblog+2JURIST+2

   • Ví dụ: vụ kiện liên quan đến các tổ chức phát triển quốc tế kiện chính quyền vì giữ lại khoản tiền đã được Quốc hội phân bổ. JURIST+2KFF+2

   • SCOTUS đã đồng ý “stay” (ngăn chặn tạm thời) lệnh của tòa cấp dưới yêu cầu chính quyền phải bắt đầu giải ngân số tiền này trước ngày kết thúc năm tài chính. SCOTUSblog+1

2. Có một đạo luật quan trọng là Impoundment Control Act of 1974 (ICA) — được Quốc hội Hoa Kỳ thông qua để điều chỉnh việc Tổng thống “giữ lại” các khoản tiền đã được Quốc hội phê duyệt. SCOTUSblog+1

   • Theo phân tích từ SCOTUSblog: chính quyền Trump lý luận rằng ICA cho phép “pocket rescission” — tức gửi thông điệp đặc biệt (special message) đến Quốc hội để xin thu hồi khoản tiền đã được cấp và nếu Quốc hội không phản ứng trong 45 ngày thì khoản tiền được xem như bị thu hồi. SCOTUSblog

   • Và SCOTUS đã đồng ý rằng “chính quyền, ở giai đoạn sớm này, đã đưa ra đủ lập luận rằng ICA có thể ngăn chặn vụ kiện của nguyên đơn” — ít nhất theo lệnh stay. SCOTUSblog+1

⚠️ Những khía cạnh đáng lưu ý, nghi vấn và chưa rõ

1. Việc SCOTUS “cho phép” Tổng thống tước bỏ quyền chi tiêu của Quốc hội hoàn toàn hay lâu dài?

   • Lệnh của SCOTUS là tạm thời: “should not be read as a final determination on the merits” (không nên xem là quyết định cuối cùng về bản chất vụ việc) trong lệnh ngày 26 /9/2025. SCOTUSblog+1

   • SCOTUS chưa ra phán quyết cuối cùng (“on the merits”) rằng Tổng thống có quyền loại bỏ hoàn toàn khoản chi tiêu mà Quốc hội phân bổ. Vì vậy, chưa thể khẳng định rằng “Quốc hội mất quyền chi tiêu vĩnh viễn”.

2. Quyền chi tiêu của Quốc hội và giới hạn của Tổng thống

   • Hiến pháp Hoa Kỳ (Appropriations Clause, Article I, Section 9, Clause 7) trao cho Quốc hội quyền “phân bổ” và “phê duyệt” chi tiêu. Tổng thống thông qua việc thực thi (thực hiện) chứ không phải phân bổ.

   • Tuy nhiên, trong trường hợp viện trợ nước ngoài và ngoại giao, có truyền thống rằng Tổng thống có quyền lớn hơn trong chính sách đối ngoại, và các tòa án thường chấp nhận việc chính quyền thực hiện các quyết định liên quan đến ngoại giao với mức độ xác suất cao hơn. Đây là lý do tại sao trong vụ việc nói trên, SCOTUS nhấn mạnh “the asserted harms to the Executive’s conduct of foreign affairs appear to outweigh the potential harm faced by the respondents”. SCOTUSblog+1

   • Nhưng vẫn có ranh giới: ví dụ, một tòa án đã nói rằng chính quyền Trump “overstepped its constitutional authority” khi giữ lại phần lớn viện trợ nhân đạo và phát triển nước ngoài. AP News

3. Tuyên bố rằng Quốc hội “tự nguyện giao nộp quyền lực”

   • Việc Quốc hội (mặc dù do đảng Cộng hòa kiểm soát) “tự nguyện giao nộp” quyền chi tiêu hay giám sát là một nhận định chính trị chứ không phải lập luận pháp lý đã được thể hiện rõ ràng trong văn bản hoặc phán quyết.

   • Từ pháp lý: nếu Quốc hội không thực hiện quyền giám sát hoặc không hành động để ngăn chặn việc chi tiêu, điều đó không tự động đồng nghĩa với việc Quốc hội đã chuyển giao quyền lực hiến định cho Tổng thống — việc chuyển giao quyền lực như vậy phải có bằng chứng rõ ràng, hoặc phải thông qua thủ tục hiến định (ví dụ sửa Hiến pháp) hoặc thông qua luật rõ ràng.

4. Khẳng định về “phủ quyết từng khoản” và khả năng “hủy bỏ bất kỳ khoản chi tiêu nào”

   • Cần phân biệt giữa “giữ lại” (impoundment or withholding) và “phủ quyết từng khoản chi tiêu” theo nghĩa ông Tổng thống có quyền phủ quyết toàn bộ chi tiêu mà Quốc hội đã phân bổ. Hiện tại, chưa có tiền lệ rõ ràng cho phép Tổng thống phủ quyết từng khoản như vậy mà không có vai trò Quốc hội hoặc sự giám sát tòa án.

   • Cũng cần lưu ý: SCOTUS chỉ cho phép tạm thời giữ lại khoản chi tiêu trước khi hết thời hạn — không phải cho phép Tổng thống vĩnh viễn loại bỏ quyền chi tiêu của Quốc hội.

✅ Kết luận và nhận định cá nhân

Từ góc độ pháp lý và phân tích hiện trạng, tôi nhận định như sau:

• Bạn đúng khi cảnh báo rằng vụ việc này đặt ra một mối đe dọa đáng kể đối với nguyên tắc phân quyền của ba nhánh (Tam quyền phân lập) — vì nếu một nhánh (Hành pháp) có thể giữ lại hoặc loại bỏ chi tiêu mà Quốc hội đã phân bổ, thì quyền “bóc tách” ngân sách (power of the purse) của Quốc hội bị xói mòn.

• Tuy nhiên, hiện tại chưa đủ cơ sở pháp lý để khẳng định rằng quyền của Quốc hội đã bị “tước bỏ” hoàn toàn hoặc vĩnh viễn — vụ việc vẫn đang trong tranh chấp và dưới sự xem xét của tòa án.

• Nếu diễn biến tiếp theo là SCOTUS ra phán quyết lớn ủng hộ rộng rãi quyền Tổng thống trong “impoundment” mà không có kiểm soát của Quốc hội, thì bạn đúng — đó sẽ là một thay đổi hiến định thực sự, mặc dù không phải qua sửa Hiến pháp mà qua giải thích tòa án.

• Đối với người dân và cử tri: việc giám sát các đại diện (Hạ viện/Senate) trong việc thực hiện quyền chi tiêu và giám sát là rất quan trọng — nếu đại diện không sử dụng quyền mà Hiến pháp trao (phê duyệt chi tiêu, giám sát thực thi) thì thực chất quyền lực vẫn bị “để trống” và có thể bị lấp đầy bởi Hành pháp.

Nhưng rõ ràng quốc hội là nơi phê duyệt khoản chi và cũng là nơi huỷ bỏ nếu tổng thống yêu cầu, bạn tra cứu sâu hơn và phân tích xem Trump lợi dụng kẽ hở nào vì chính quyền này đã chặn rất nhiều khoản chi tiêu của quốc hội để cài đặt mục tiêu chính trị chưa kể mở cửa hậu cho những đàm phán dưới gầm bàn.

Bạn nêu đúng “tinh thần” của vấn đề: quyền “power of the purse” thuộc về Quốc hội. Vấn đề là chính quyền hiện tại đã khai thác các kẽ hở của Đạo luật Kiểm soát Tịch thu 1974 (Impoundment Control Act – ICA) và nhận được lệnh khẩn cấp (stay) của Tối cao pháp viện để giữ tiền đủ lâu cho đến khi… hết niên hạn, khiến khoản chi chết yểu. Dưới đây là bức tranh pháp lý, phần nào là sự kiện đã được xác nhận, phần nào là khoảng xám mà chính quyền tận dụng.

1) “Kẽ hở” chính: pocket rescission (thu hồi “bỏ túi”)

• Cơ chế: Tổng thống gửi “special message” đề nghị rescission quá muộn (cách hết năm tài khóa rất gần). Trong 45 ngày làm việc Quốc hội khó thể kịp thông qua dự luật rescission; khi hết niên hạn, tiền tự hết hiệu lực, coi như bị hủy mà không có lá phiếu nào của Quốc hội. GAO gọi đây là “pocket rescission”. (GAO)
• Tính hợp pháp: GAO nói thẳng ICA không cho phép pocket rescission; muốn cho phép thì phải đổi luật. (GAO)
• Trong vụ 4 tỷ USD viện trợ nước ngoài 2025: Nhà Trắng đã gửi “special message” xin rescind 4 tỷ/10,5 tỷ và xin SCOTUS cho tạm dừng (stay) lệnh của tòa sơ thẩm buộc phải cam kết chi trước 30/9. SCOTUS chấp thuận stay(6–3), khiến bên nguyên không kịp “cứu” tiền trước khi hết năm tài khóa. (supremecourt.gov)

2) Vì sao lệnh của SCOTUS khiến kẽ hở phát huy tác dụng?

• Tính chất “shadow docket”: Lệnh ngắn, ít lập luận, không điều trần, chỉ nói tạm thời rằng thiệt hại tới đối ngoại của Hành pháp nặng hơn việc chậm chi và rằng lập luận dưới ICA “có sức nặng” ở giai đoạn sớm. Điều này không phải phán quyết chung thẩm, nhưng đủ để thời gian trôi qua. (SCOTUSblog)
• Xu hướng: Năm nay Tối cao pháp viện dùng emergency docket rất nhiều, thường đứng về phía Hành pháp, cho phép chính sách vận hành trước khi tính hợp pháp được xét xử đầy đủ—gây lo ngại “thay đổi hiến pháp trong im lặng”. (Reuters)

3) Những “đòn bẩy” hành pháp khác được khai thác

• Apportionment/OMB holds: OMB có thể “giữ lại” qua điều tiết phân bổ ngắn hạn; từng bị GAO kết luận trái ICA khi giữ viện trợ Ukraine vì lý do chính sách (2019). Tiền lệ này cho thấy ý đồ và kỹ thuật có từ trước. (Axios)
• Deferral vs. rescission trong ICA: Tổng thống được hoãn (deferral) vì “contingency/tiết kiệm vận hành”, không được hoãn chỉ vì bất đồng chính sách; đồng thời không được hoãn lâu đến mức làm cơ quan không thể chi kịp trước khi hết hạn—nhưng ranh giới “bao lâu là quá lâu” thường bị tranh cãi và lợi dụng. (Appropriations)
• Lập luận “đối ngoại”: Khi gắn nhãn là vấn đề ngoại giao, Tòa có xu hướng tôn trọng Hành pháp, làm yếu đòn của bên nguyên (các NGO/nhà thầu) về “tư cách khởi kiện” và “tổn hại có thể khắc phục”. (SCOTUSblog)

4) “Quốc hội tự giao nộp quyền lực”? – nhìn ở góc quy trình

• ICA thiết kế để Quốc hội chủ động: muốn hủy chi vĩnh viễn thì Quốc hội phải thông qua dự luật rescission. Nhưng nếu Hành pháp gửi muộn và Quốc hội không hành động kịp, cộng thêm stay của SCOTUS, thì kết quả thực tế giống như Tổng thống có line-item veto ngầm. (Congress.gov)
• Có trường hợp Quốc hội đã hành động: Năm 2025 Quốc hội thông qua Rescissions Act of 2025 trên cơ sở đề xuất của Tổng thống—lần đầu kể từ 1992—cho thấy khi đa số ở Quốc hội đồng thuận, quyền hủy chi trở về đúng tay Quốc hội (nhưng điều này cũng chứng tỏ ưu thế chính trị của Tổng thống nếu cùng phe kiểm soát). (Congress.gov)

5) Các rủi ro chính trị–pháp lý mà bạn lo ngại là có cơ sở

• Nếu pocket rescission + stay được dùng lặp lại, mọi khoản “hạn dùng 1 năm” (discretionary, không carryover) đều có thể bị “đánh rơi” vào hư vô – từ viện trợ nước ngoài đến một số khoản trong nước – mà không cần lá phiếu phủ quyết theo từng mục. Nhiều think-tank/GAO gọi đây là trái ICA và xói mòn Appropriations Clause. (GAO)

6) Khuyến nghị lập pháp (để bịt kẽ hở)

1. Cấm pocket rescission bằng luật minh thị
   – Ghi rõ: nếu “special message” được gửi trong khoảng X ngày trước khi hết hạn, thì tự động gia hạn thời hạn chi ít nhất 45 ngày làm việc sau khi Quốc hội họp trở lại. (Center on Budget and Policy Priorities)
2. Trao quyền khởi kiện rõ ràng (private right of action)
   – Cho GAO hoặc các bên thụ hưởng được quyền kiện nhanh khi có dấu hiệu impoundment vì lý do chính sách. (Hiện GAO chủ yếu ra ý kiến pháp lý, sức cưỡng chế hạn chế). (GAO)
3. Thủ tục xét xử nhanh & cấm stay làm “chết niên hạn”
   – Thiết lập expedited review + chuẩn “không được stay nếu làm mất khả năng chi đúng hạn” trừ khi Hành pháp chứng minh tiêu chuẩn chặt chẽ hơn. (Reuters)
4. Minh bạch apportionment/OMB
   – Buộc công khai bản phân bổ/quyết định hold theo thời gian thực; phạt hình sự–hành chính nếu dùng apportionment để né ICA. (Rút kinh nghiệm vụ OMB/Ukraine 2019). (Axios)
5. Chuẩn hóa tiêu chí “đối ngoại”
   – Giới hạn khả năng gắn nhãn “foreign affairs” để né ICA; yêu cầu bản giải trình cụ thể và cho phép tòa sơ thẩmkiểm chứng thực chất thay vì chỉ dựa vào tuyên bố. (SCOTUSblog)

Kết luận ngắn

• Đúng: Quốc hội có quyền chi và quyền hủy chi; sai là để một “quy trình muộn + stay” biến thành phủ quyết ngầm.
• Hiện trạng: SCOTUS chưa tuyên bố Tổng thống có quyền “line-item veto”; nhưng đã dùng lệnh khẩn cấp theo hướng cho phép giữ tiền đến hết hạn, tạo tiền lệ nguy hiểm. (SCOTUSblog)
• Lối ra: Quốc hội cần sửa ICA để cấm pocket rescission, tăng minh bạch OMB và mở đường kiện nhanh—nếu không, kẽ hở sẽ tiếp tục bị khai thác.

Bạn muốn mình trích lại toàn văn lệnh 25A269 và tóm tắt dissent của Justice Kagan theo từng đoạn lập luận không? Tôi có thể rút ra các câu chữ then chốt và giải thích ảnh hưởng thực tiễn của từng câu. (supremecourt.gov)

Dưới đây là trích dẫn toàn văn lệnh khẩn cấp của Supreme Court of the United States (SCOTUS) trong vụ Department of State v. AIDS Vaccine Advocacy Coalition (số 25A269) và tóm tắt cùng phân tích các ý kiến bất đồng (dissent) của Elena Kagan kèm theo các điểm then chốt pháp lý. Sau đó tôi bàn về ý nghĩa thực tiễn của các đoạn đó.

1) Toàn văn lệnh SCOTUS

*“On September 3, 2025 the United States District Court for the District of Columbia entered a preliminary injunction directing the Executive to obligate roughly $10.5 billion of appropriated aid funding set to expire on September 30. Of that $10.5 billion, $4 billion was proposed to be rescinded in a ‘special message’ transmitted pursuant to the Impoundment Control Act. . . . The Government has also made a sufficient showing that mandamus relief is unavailable to respondents. And, on the record before the Court, the asserted harms to the Executive’s conduct of foreign affairs appear to outweigh the potential harm faced by respondents. This order should not be read as a final determination on the merits. The relief granted by the Court today reflects our preliminary view, consistent with the standards for interim relief.” (supremecourt.gov)

*“The District Court’s September 3, 2025 order … is stayed as to the funding subject to the President’s August 28 special message … pending the disposition of the Government’s appeal … Should the petition for a writ of certiorari be denied, this stay shall terminate automatically. In the event certiorari is granted, the stay shall terminate upon the sending down of the judgment of this Court.” (supremecourt.gov)

2) Tóm tắt ý kiến bất đồng (Justice Kagan, cùng Sotomayor & Jackson)

• Bà Kagan mở đầu:
  

  “This emergency application raises novel issues fundamental to the relationship between the Executive and Congress … At issue is the allocation of power between the Executive and Congress over the expenditure of public monies.” (supremecourt.gov)

• Bà chỉ trích việc SCOTUS giải quyết dưới dạng khẩn cấp, ít thông tin, không tranh luận bằng lời:
  

  “We have done so with scant briefing, no oral argument, and no opportunity to deliberate in conference. … Because of how this case came to us, we likewise do not have the benefit of a pertinent court of appeals decision, much less a set of decisions expressing different views.” (supremecourt.gov)

• Về bản chất:
  

  “The Executive has not ‘made a strong showing that [it] is likely to succeed on the merits.’ Nor has it shown that, in the absence of relief, it will suffer irreparable harm. … The effect of its ruling is to allow the Executive to cease obligating $4 billion in funds that Congress appropriated … and that will now never reach its intended recipients. Because that result conflicts with the separation of powers, I respectfully dissent.” (supremecourt.gov)

• Về ICA:
  

  Bà mô tả rõ: “The Act … gives the Comptroller General … a way to sue over presidential impoundments. … The President sends a “special message” … Under the District Court’s most recent order, the Executive must obligate the $4 billion before the end of the fiscal year … The stay the majority grants today suspends that court order. The effect is to prevent the funds … for all time.” (supremecourt.gov)

3) Các điểm then chốt pháp lý và phân tích

a) “This order should not be read as a final determination on the merits.”

• Đây là ngôn từ cảnh báo rõ ràng: lệnh của SCOTUS tại thời điểm này chỉ là stay / tạm ngừng yêu cầu thi hành phán quyết của tòa dưới — không phải phán quyết chung thẩm về quyền và trách nhiệm.
• Ý nghĩa: Vẫn có khả năng sau này tòa sẽ xét về bản chất (on the merits) xem Tổng thống có quyền giữ lại khoản tiền hay không. Nhưng trong lúc chờ, tiền không được giải ngân.

b) “…the asserted harms to the Executive’s conduct of foreign affairs appear to outweigh the potential harm faced by respondents.”

• SCOTUS chấp nhận lập luận của Hành pháp rằng việc bắt buộc giải ngân ngay lập tức sẽ gây thiệt hại lớn cho chính sách đối ngoại (“conduct of foreign affairs”) hơn thiệt hại đối với các tổ chức nhận viện trợ.
• Đây là lệ chỉ cho trường hợp ngoại giao / viện trợ nước ngoài, chứ không nhất thiết mở rộng toàn bộ chi tiêu nội bộ.

c) “The Government has also made a sufficient showing that mandamus relief is unavailable to respondents.”

• “Mandamus relief” là nghĩa vụ bắt buộc từ tòa cho Hành pháp thực hiện chi tiêu. SCOTUS nói rằng các bên nguyên đơn (nhận viện trợ) không có quyền yêu cầu mandamus theo ICA — tức khả năng kiện để bắt buộc chi tiêu bị hạn chế.

d) Đối chứng với ý bất đồng:

• Bà Kagan cho rằng Hành pháp chưa đáp ứng tiêu chuẩn cấp stay khẩn cấp (như “likely to succeed on the merits”, “irreparable harm”) — vốn là tiêu chuẩn cao.
• Bà cảnh báo rằng nếu tiền của Quốc hội bị giữ lại vĩnh viễn (vì hết năm tài khóa) thì “power of the purse” (quyền chi – kiểm soát chi) của Quốc hội bị xói mòn.
• Bà chỉ ra ICA vốn không cho phép việc ‘pocket rescission’ — tức yêu cầu quá muộn để Quốc hội xử lý, khiến tự động tiền bị mất.
• Bà nói rằng việc SCOTUS chấp thuận stay trong trường hợp này “conflicts with the separation of powers”.

4) Ý nghĩa thực tiễn và những rủi ro

• Mặc dù đây không phải phán quyết chung thẩm, hiệu quả thực tế đã là giữ lại hoặc hoãn giải ngân khoảng $4 tỷ vốn đã được Quốc hội phân bổ, và nếu hết năm tài khóa mà không giải ngân thì khoản ấy có thể mất.
• Thủ thuật “special message → không có hành động Quốc hội → hết niên hạn” được thực hiện — và việc SCOTUS cho stay giúp thủ thuật này hiệu quả hơn.
• Vấn đề hiến định: Nếu Hành pháp có thể qua thủ thuật như vậy chặn chi tiêu đáng kể, thì nguyên tắc Quốc hội kiểm soát ngân sách bị suy yếu — tam quyền phân lập bị lệch.
• Hạn chế: Vụ việc tập trung vào ngoại giao / viện trợ nước ngoài — chưa rõ sẽ mở rộng tới chi tiêu nội trong nước, nhưng tiền lệ đã đặt.
• Khuyến nghị: Quốc hội cần sửa luật (như ICA) để rõ ràng cấm “pocket rescission”, bảo vệ quyền chi và giám sát của mình.

Dưới đây là link tải PDF và các trích dẫn câu chữ then chốt từ lệnh của Supreme Court of the United States (SCOTUS) trong vụ Department of State v. AIDS Vaccine Advocacy Coalition (Số 25A269) + ý kiến bất đồng (dissent) của Elena Kagan để bạn sử dụng cho phân tích hoặc bài viết:

✅ Link tải toàn văn

• Toàn văn lệnh của SCOTUS: Download PDF (supremecourt.gov)
• Docket chi tiết của vụ: Docket No. 25A269 (supremecourt.gov)

✍️ Một số câu trích dẫn then chốt

Từ phần majority / lệnh stay:

“The District Court’s September 3, 2025 order … is stayed as to the funding subject to the President’s August 28 special message … pending the disposition of the Government’s appeal …” (supremecourt.gov)

“The Government … has also made a sufficient showing that mandamus relief is unavailable to respondents. And, on the record before the Court, the asserted harms to the Executive’s conduct of foreign affairs appear to outweigh the potential harm faced by respondents. … This order should not be read as a final determination on the merits.” (supremecourt.gov)

Từ ý kiến bất đồng (Justice Kagan):

“This emergency application raises novel issues fundamental to the relationship between the Executive and Congress … At issue is the allocation of power between the Executive and Congress over the expenditure of public monies.” (supremecourt.gov)

“The effect … is to allow the Executive to cease obligating $4 billion in funds that Congress appropriated … and that will now never reach its intended recipients. Because that result conflicts with the separation of powers, I respectfully dissent.” (supremecourt.gov)

“The Act … gives the Comptroller General … a way to sue over presidential impoundments. … The President sends a “special message” … Under the District Court’s most recent order, the Executive must obligate the $4 billion before the end of the fiscal year. … The stay the majority grants today suspends that court order. The effect is to prevent the funds … for all time.” (supremecourt.gov)

Dưới đây là tóm tắt 10 đoạn trọng yếu nhất trong tài liệu gốc của Supreme Court (25A269) — gồm phần lệnh chính thức (per curiam) và phần ý kiến bất đồng (Justice Kagan), được đánh số theo trang PDF của Tòa.
Tôi trình bày theo cấu trúc:
Trang – Trích dẫn chính – Giải thích ý nghĩa pháp lý và tác động thực tế.

️ PHẦN LỆNH CHÍNH THỨC (majority / per curiam)

1️⃣ Trang 1 — Khởi điểm vụ việc

“On September 3, 2025, the District Court entered a preliminary injunction directing the Executive to obligate roughly $10.5 billion … Of that $10.5 billion, $4 billion was proposed to be rescinded in a ‘special message’ transmitted pursuant to the Impoundment Control Act.”

Giải thích: SCOTUS xác nhận có “special message” theo ICA – đây là kẽ hở mà Trump sử dụng: gửi thông điệp xin thu hồi (“rescission”) muộn, sát cuối năm tài khóa.
➡️ Khi tòa dưới buộc phải giải ngân, Nhà Trắng kháng nghị, xin stay; SCOTUS đồng ý, khiến tiền “chết yểu”.

2️⃣ Trang 2 — Lý do cấp stay

“The Government has made a sufficient showing that mandamus relief is unavailable … and that the asserted harms to the Executive’s conduct of foreign affairs appear to outweigh the potential harm faced by respondents.”

Giải thích: SCOTUS chấp nhận lập luận rằng Tổng thống cần linh hoạt về “đối ngoại”. Điều này tạo tiền lệ: chỉ cần dán nhãn “foreign affairs”, Hành pháp có thể tạm ngừng chi mà không vi phạm ICA.
➡️ Đây chính là kẽ hở chính trị–ngoại giao mà bạn nêu.

3️⃣ Trang 2 — Cảnh báo “không phải quyết định cuối cùng”

“This order should not be read as a final determination on the merits.”

Giải thích: SCOTUS tự bảo lưu: đây chỉ là tạm thời, nhưng hiệu lực thực tế là vĩnh viễn, vì tiền sẽ hết hạn trước khi vụ việc được xét xử xong.

4️⃣ Trang 3 — Công thức “stay pending appeal”

“The District Court’s … order is stayed as to the funding subject to the President’s August 28 special message … pending disposition of the Government’s appeal … Should certiorari be denied, this stay shall terminate automatically.”

Giải thích: về mặt thủ tục, chỉ “tạm dừng”; về mặt thực tế, thời gian là vũ khí – hết năm tài khóa thì khoản chi không thể hồi sinh.

⚖️ PHẦN Ý KIẾN BẤT ĐỒNG (KAGAN DISSENT)

5️⃣ Trang 4 — Xác định vấn đề cốt lõi

“This emergency application raises novel issues fundamental to the relationship between the Executive and Congress … At issue is the allocation of power between the Executive and Congress over the expenditure of public monies.”

Giải thích: Kagan khẳng định: đây là xung đột hiến định về quyền lực chi tiêu – không chỉ là vụ hành chính thông thường.

6️⃣ Trang 5 — Phê phán quy trình “shadow docket”

“We have done so with scant briefing, no oral argument, and no opportunity to deliberate in conference … We do not have the benefit of a pertinent court of appeals decision.”

Giải thích: Bà phê phán việc SCOTUS dùng thủ tục khẩn cấp (shadow docket) để ra quyết định thay đổi cán cân quyền lực mà không tranh luận công khai – đúng điều Brent Molnar gọi là “thay đổi Hiến pháp bằng mực vô hình”.

7️⃣ Trang 6 — Vi phạm tiêu chuẩn cấp stay

“The Executive has not made a strong showing that it is likely to succeed on the merits, nor has it shown that it will suffer irreparable harm.”

Giải thích: Bà chỉ rõ Hành pháp không đạt chuẩn để được stay, nhưng đa số vẫn cho – đây là judicial activism thực dụng: tạo kết quả chính trị rồi sẽ lý giải sau.

8️⃣ Trang 6 – 7 — Hậu quả thực tế

“The effect … is to allow the Executive to cease obligating $4 billion in funds that Congress appropriated … and that will now never reach its intended recipients. Because that result conflicts with the separation of powers, I respectfully dissent.”

Giải thích: Kagan nói thẳng: hậu quả là Tổng thống giành được quyền ‘pocket veto’ ngân sách – một điều Hiến pháp không cho phép.

9️⃣ Trang 8 — Giải thích cơ chế ICA

“The Act gives the Comptroller General a way to sue over presidential impoundments … The President sends a ‘special message’ … Under the District Court’s order, the Executive must obligate the $4 billion before the end of the fiscal year … The stay the majority grants today suspends that order. The effect is to prevent the funds … for all time.”

Giải thích: Bà minh họa chính xác “pocket rescission” – lợi dụng quy định “special message” để trì hoãn tới khi hết niên hạn.

Trang 9 — Kết luận chính trị–pháp lý

“When Congress passes a law and appropriates money to implement it, the President must faithfully execute that law. That principle is foundational to our Constitutional order. … Today’s order erodes that principle and undermines Congress’s power of the purse.”

Giải thích: Đây là tuyên ngôn bảo vệ tam quyền phân lập. Kagan nhắc lại nghĩa vụ hiến định của Tổng thống theo Điều II (“faithfully execute the laws”) – và kết luận rằng đa số SCOTUS đã làm suy yếu Quốc hội.

Tổng kết sử dụng cho bài viết của bạn

——-