Trong nhiều tháng qua, chính quyền Trump tự hào khoe rằng thuế quan sẽ “đem về hàng ngàn tỷ đô la” và thậm chí CBO còn ước tính có thể giúp giảm thâm hụt ngân sách 4.000 tỷ USD trong thập kỷ tới. Nhưng con số trên giấy khác rất xa thực tế ngoài đời, nơi người tiêu dùng Mỹ đang thắt chặt hầu bao, các kệ hàng trống dần, và ngành bán lẻ lao đao.
Tiêu dùng nội địa suy yếu: Bức tranh rõ ràng tại quầy thanh toán
Là một shipper, tôi nhìn thấy tận mắt cảnh khách hàng cân nhắc từng đồng. Nhiều người bỏ bớt hàng ra khi ra đến quầy vì túi tiền không kham nổi. Báo cáo Lao động gần đây cho thấy hàng chục nghìn lao động bán lẻ bị sa thải, trong khi cổ phiếu Walmart – thước đo sức khỏe tiêu dùng Mỹ – lao dốc.
Khi bán lẻ giảm, doanh nghiệp nhập khẩu ít hàng hơn. Mà ít hàng nhập thì lấy đâu ra nguồn thu thuế ổn định? “Thu hàng ngàn tỷ” hóa ra chỉ là tính cua trong lỗ – đếm những con số giả định thay vì dòng tiền thực có thể co lại bất cứ lúc nào.
So sánh quốc tế: Mỹ đang tự làm khó mình
-
Châu Âu: Dù cũng vật lộn với lạm phát năng lượng, EU vẫn duy trì các chuỗi cung ứng mở, FTA với Việt Nam, Ấn Độ, Nhật Bản đang giúp thương mại song phương tăng trưởng ổn định. EVFTA một mình đã đưa kim ngạch EU–Việt Nam gần 300 tỷ USD chỉ trong 5 năm.
-
Châu Á: Các quốc gia như Việt Nam, Indonesia tận dụng ưu đãi đầu tư để hút dòng vốn FDI, trong khi Mỹ lại khiến nhà đầu tư lo sợ vì chính sách thuế quan thất thường. Theo Peterson Institute, bất ổn chính sách có thể làm giảm FDI vào Mỹ tới 30%.
Mỹ, thay vì hưởng lợi từ toàn cầu hóa, đang tự cô lập chính mình.
Gánh nặng kép cho người lao động Mỹ
-
Thuế quan = Thuế nhập khẩu, nhưng thực chất là thuế tiêu dùng, vì doanh nghiệp đẩy chi phí sang người mua.
-
Chi tiêu công trong và sau đại dịch khiến lạm phát tăng, Fed phải nâng lãi suất mạnh tay. Kết quả: người Mỹ mắc kẹt giữa giá hàng hóa cao, nợ thẻ tín dụng kỷ lục, và chi phí vay nợ đắt đỏ.
-
Giảm thuế cho giới giàu lại khoét sâu thêm áp lực ngân sách, khiến chính phủ càng phải dựa vào “nguồn thu thuế quan” – thực chất lấy tiền từ túi lao động nghèo và trung lưu.
Giải pháp chính sách: Từ “đánh thuế để tính điểm” sang “tái cân bằng thực chất”
-
Ổn định chính sách thương mại: Thay vì các đợt thuế chớp nhoáng, Mỹ cần lộ trình minh bạch và phối hợp với đồng minh.
-
Đầu tư vào năng suất nội địa: Thay vì ép Apple “Made in USA” bằng thuế, hãy đầu tư vào đào tạo, công nghệ, và hạ tầng sản xuất thông minh để Mỹ thật sự cạnh tranh.
-
Hỗ trợ trực tiếp cho lao động: Các gói giảm thuế, hỗ trợ thu nhập nên nhắm thẳng vào tầng lớp lao động – những người chịu ảnh hưởng nặng nhất – thay vì chỉ cắt giảm thuế cho giới giàu.
-
Học từ mô hình quốc tế: EU, Nhật, Hàn đều chứng minh rằng thương mại tự do đi kèm tiêu chuẩn công bằng có thể vừa bảo vệ công nhân, vừa giữ chuỗi cung ứng ổn định.
Kết luận
Thuế quan không phải là “quỹ tài sản quốc gia” như Trump rao giảng. Nó là hóa đơn gửi thẳng đến từng gia đình Mỹ. Nếu Mỹ tiếp tục dựa vào chính sách “thuế quan + khẩu hiệu”, nền kinh tế sẽ không chỉ mất sức mua mà còn mất vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Cái giá đó, chắc chắn không đáng để trả.