– TQS –
Trong hơn mười năm qua, nước Mỹ đã trải qua một cuộc cải tổ y tế sâu rộng với cái tên nay đã nghe quen tai: ObamaCare.
Đạo luật này vừa đem lại lợi ích cho hàng chục triệu người dân, vừa trở thành một đề tài tranh cãi bất tận trên chính trường Mỹ.
Bài viết này sẽ tập trug vào hai điểm chính:
1. ObamaCare đã thay đổi hệ thống bảo hiểm y tế Hoa Kỳ như thế nào.
2. Cách phe Cộng Hoà lợi dụng và bóp méo vấn đề như thế nào để biến nó thành vũ khí chính trị trong cuộc chiến di dân và ngân sách.
————-
ObamaCare (ACA) – cuộc cải tổ y tế lớn nhất của nước Mỹ trong thế kỷ 21
Năm 2010, giữa lúc nước Mỹ đang loay hoay với vấn đề chi phí y tế tăng vọt và hàng chục triệu người dân không có bảo hiểm, Quốc Hội thông qua Affordable Care Act (ACA), thường được gọi là ObamaCare. Đây là một trong những đạo luật y tế quan trọng nhất kể từ khi Medicare và Medicaid ra đời năm 1965.
Vì sao cần ACA?
Trước khi có ACA, hệ thống bảo hiểm y tế Mỹ có nhiều vấn đề như:
– Người có bệnh từ trước (tiểu đường, tim mạch, ung thư…) thường bị các công ty bảo hiểm từ chối hoặc cho giá quá cao.
– Bảo hiểm có thể áp đặt một giới hạn tối đa số tiền chi trả hàng năm hoặc cả đời cho bệnh nhân.
– Trẻ em chỉ được hưởng bảo hiểm từ cha mẹ đến 19 hoặc 21 tuổi.
– Những người có thu nhập trung bình hoặc thấp gần như không đủ tiền mua bảo hiểm tư nhân.
Hệ quả là vào năm 2010 có khoảng 50 triệu người Mỹ không có bảo hiểm y tế. Sự kiện này đã gây áp lực lớn lên bệnh viện, xã hội và cả nền kinh tế.
———————————————–
Những điểm then chốt của ACA là:
1. Mở cửa thị trường bảo hiểm (Marketplace): Người dân có thể vào mạng để ghi tên và so sánh giá của các “gói” bảo hiểm. Từ đó mua bảo hiểm trực tuyến trên Healthcare.gov hoặc các nguồn bảo hiểm ở tiểu bang, thay vì “mò mẫm” tìm hiểu từng công ty.
2. Trợ cấp từ chính phủ: Người có thu nhập trung bình hoặc thấp được nhận giúp đở tài chánh (subsidy) để giảm phí bảo hiểm. Nhờ vậy, nhiều người chỉ trả vài chục USD/tháng.
3. Luật bảo vệ bệnh nhân: Công ty bảo hiểm không được từ chối người có bệnh từ trước. Không còn giới hạn chi trả theo năm hay trọn đời. Trẻ em có thể được bảo hiểm qua chương trình của cha mẹ đến 26 tuổi.
4. Mở rộng Medicaid cho hàng chục triệu người thu nhập thấp ở các tiểu bang tham gia được nhận Medicaid.
5. Bảo hiểm bắt buộc (đã bãi bỏ): Lúc đầu, ACA yêu cầu mọi người phải mua bảo hiểm nếu không muốn bị phạt thuế. Chính sách này được lập ra để tránh tình trạng chỉ có người bệnh mới mua bảo hiểm, làm cho thị trường mất cân bằng. Tuy nhiên, quy định này đã bị chính phủ liên bang bãi bỏ năm 2019, tuy một số tiểu bang vẫn duy trì luật riêng.
————-
Nguồn tài chính của ACA đến từ đâu?
Để chi trả cho hàng triệu trợ cấp, ACA cần có nhiều nguồn tài chính từ
1. ngân sách liên bang, chủ yếu từ thuế thu nhập cá nhân và doanh nghiệp.
2. Thuế bổ sung từ người giàu: Medicare surtax, thuế đánh vào lợi tức đầu tư.
3. Thuế từ ngành y tế: áp công ty dược, thiết bị y tế, công ty bảo hiểm lớn phải trả thêm thuế.
Hiện nay, mỗi năm chính phủ chi khoảng 180–200 tỷ USD cho ACA, gồm trợ cấp Marketplace và mở rộng Medicaid.
————-
Thành công và tranh cãi
Nhờ ACA mà tỷ lệ người không có bảo hiểm giảm xuống mức thấp kỷ lục, người dân có bệnh mãn tính được bảo vệ, và hệ thống bảo hiểm y tế được minh bạch và công bằng hơn.
Tuy nhiên một số người thì cho rằng ACA làm tăng phí bảo hiểm cho những ai không được trợ cấp. Các tiểu bang do đảng Cộng hòa lãnh đạo thường phản đối việc mở rộng Medicaid. Và cuối cùng là các doanh nghiệp nhỏ than phiền vì phải cung cấp bảo hiểm cho nhân viên.
Dưới thời của chính quyền Biden, ACA tiếp tục được củng cố, trợ cấp tăng thêm, và số người tham gia đạt kỷ lục trên 20 triệu người.
Dù sao thì ACA không phải là một hệ thống bảo hiểm y tế hoàn hảo. Không những vậy, nó vừa là một công cụ an sinh xã hội, vừa là chiến trường chính trị giữa hai đảng của Mỹ.
Tuy vậy, chúng ta không thể phủ nhận rằng từ năm 2010 đến nay, hàng chục triệu người Mỹ đã được nhận bảo hiểm y tế nhờ đạo luật này.
ObamaCare đã biến bảo hiểm y tế từ một đặc quyền thành một quyền lợi phổ biến hơn và nó đã tạo ra một thay đổi lâu dài trong hệ thống chăm sóc sức khỏe tại Mỹ.
————-
Chính Phủ Đóng Cửa và Obamacare
Trong những năm gần đây, phe Cộng hòa thường đả phá mạnh ObamaCare và chính sách y tế nói chung bằng một luận điệu gây nhiều hiểu lầm.
Họ tố cáo rằng Đảng Dân Chủ muốn dùng tiền thuế để trả bảo hiểm cho di dân bất hợp pháp.
Hiện nay lời tố cáo này được tung ra rầm rộ trong các cuộc tranh cãi về chi tiêu khiến chính phủ phải đóng cửa (government shutdown).
Sự thật là sao?
Luật liên bang hiện hành cấm tuyệt đối người không có giấy tờ hợp pháp tham gia các chương trình Medicaid, Medicare, hay nhận trợ cấp trên Marketplace.
Những người được bảo hiểm qua ACA phải là di dân hợp pháp như người tị nạn, đang xin tị nạn, người có giấy tạm trú, hoặc là có con em trong chương trình DACA.
Không hề có chuyện “bảo hiểm miễn phí cho di dân lậu” như lời rêu rao.
Thế nhưng, với nghệ thuật tuyên truyền, phe Cộng Hòa vẫn lặp đi lặp lại khẩu hiệu này để khơi gợi sự giận dữ từ cử tri và tạo cuộc chiến ý thức hệ về di dân. Kết quả là việc ngân sách bị khủng hoảng càng bị kéo dài và các thương lượng bị bế tắc.
Theo tôi thì ObamaCare không chỉ là một hệ thống bảo hiểm ý tế. Nó còn là tấm gương phản chiếu nền chính trị Mỹ ngày nay, khi mỗi chính sách đều bị Trump và đảng Cộng Hoà biến thành công cụ đấu đá, nơi sự thật bị chìm nghỉm dưới lớp sóng tuyên truyền mỵ dân.