Cù Tuấn biên dịch.
Tóm tắt: Hậu quả bất ngờ này đã chấm dứt mối quan hệ hợp tác kéo dài gần một năm, trong thời gian đó, ông Musk đã giúp đưa ông Trump vào Nhà Trắng và trở thành một trong những cố vấn hàng đầu của Tổng thống Mỹ.
—–
Đó luôn là liên minh khó có thể xảy ra nhất.
Năm ngoái, hai tỷ phú với tính khí thất thường đã thành lập một quan hệ đối tác và thề sẽ đưa nước Mỹ đi theo một hướng mới. Donald Trump có quyền lực chính trị. Elon Musk có tiền và phương tiện truyền thông xã hội mạnh mẽ.
Nhưng vào thứ năm, mối quan hệ của họ đã tan vỡ một cách công khai và nhanh chóng, khi hai người này công kích nhau về cả những vấn đề quan trọng lẫn nhỏ nhặt.
Ngoài những căng thẳng trước mắt, sự chia tay giữa Tổng thống Mỹ và người đàn ông giàu nhất thế giới đã làm đảo lộn một trong những động lực mạnh mẽ nhất định hình nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump.
Tranh chấp của họ bắt đầu từ vài ngày trước về dự luật chính sách trong nước mang chữ ký của Tổng thống, mà ông Musk đã chỉ trích là “một sự ghê tởm đáng ghét”. Nhưng nó đã leo thang không thể kiểm soát vào thứ năm thành một cuộc chiến về việc ai xứng đáng được ghi nhận nhiều hơn cho chiến thắng trong cuộc bầu cử của ông Trump, tại sao ông Musk không che cặp mắt thâm quầng của mình bằng trang điểm trong lần xuất hiện tại Phòng Bầu dục vào tuần trước và tại sao ông Trump đột ngột ngừng ủng hộ một cộng sự của Musk được đề cử làm lãnh đạo NASA.
Cuộc đấu khẩu nhanh chóng chuyển thành những lời đe dọa trên các nền tảng truyền thông xã hội của họ, khi ông Trump đe dọa sẽ cắt hàng tỷ đô la trong các hợp đồng của chính phủ liên bang với các công ty của ông Musk. Về phần mình, ông Musk đã tung ra một loạt các cuộc tấn công vào người mà ông từng ca ngợi rất nhiều. Ông cho rằng có lẽ đã đến lúc thành lập một đảng chính trị mới, tuyên bố có những tài liệu chính phủ đề cập đến ông Trump liên quan đến nhà tài chính và tội phạm tình dục Jeffrey Epstein và bày tỏ sự ủng hộ của mình đối với một bài đăng kêu gọi luận tội Tổng thống.
Cuộc đấu khẩu công khai trở nên xấu xí đến mức có lúc, Ashley St. Clair, một nhà văn thiên hữu có con với ông Musk nhưng lại xa lánh ông, đã tham gia. “Này @ realDonaldTrump, cho tôi biết nếu bạn cần bất kỳ lời khuyên nào về việc chia tay”, cô viết trên X.
Sự bất đồng đột ngột của họ đã chấm dứt mối quan hệ hợp tác kéo dài gần một năm, trong thời gian đó, ông Musk đã giúp đưa ông Trump vào Nhà Trắng và trở thành một trong những cố vấn hàng đầu của Tổng thống. Ông đã chỉ đạo nỗ lực cắt giảm mạnh biên chế và hợp đồng của chính phủ, gây chấn động toàn bộ bộ máy hành chính cấp liên bang.
Cả hai người đàn ông hiện đều có rất nhiều rủi ro. Ông Musk, người đã chi khoảng 275 triệu đô la để giúp bầu ông Trump vào năm 2024, đã hứa sẽ trao 100 triệu đô la cho các nhóm do nhóm của Tổng thống kiểm soát trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026 — các khoản tiền này vẫn chưa được chuyển giao và hiện đang có vẻ như sẽ không bao giờ được chuyển. Ông Trump không chỉ phải đối mặt với tình trạng thắt chặt sự ủng hộ trong cuộc bầu cử; giờ đây ông còn phải đối mặt với cơn thịnh nộ của một đồng minh đã trở thành kẻ thù, người dường như quyết tâm làm suy yếu vị thế của ông trong phe cánh hữu.
Các công ty của ông Musk đã hưởng lợi từ hàng tỷ đô la từ các hợp đồng của chính phủ Mỹ và đang chuẩn bị nhận thêm hàng tỷ đô la nữa, một nguồn doanh thu béo bở cho đế chế kinh doanh của ông mà hiện đang bị ông Trump đe dọa.
Theo một người thân cận với Tổng thống, người này yêu cầu giấu tên để mô tả các cuộc trò chuyện nội bộ, các cố vấn chính trị của ông Trump đang chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh kéo dài có thể xảy ra với ông Musk, trong đó các đồng minh của cả hai người trong lĩnh vực công nghệ và chính trị đều buộc phải chọn phe.
“Đây là một tập phim không may của Elon, người không hài lòng với Dự luật Một Lớn Đẹp vì nó không bao gồm các chính sách mà ông ấy mong muốn,” Karoline Leavitt, thư ký báo chí Nhà Trắng, cho biết trong một tuyên bố. “Tổng thống tập trung vào việc thông qua đạo luật lịch sử này và làm cho đất nước chúng ta vĩ đại trở lại.”
Nhưng đến đêm thứ năm, ông Musk dường như đang cố gắng hạ nhiệt căng thẳng. Khi Bill Ackman, tỷ phú quỹ đầu cơ, đăng trên mạng xã hội rằng ông Musk và ông Trump “nên làm hòa vì lợi ích của đất nước vĩ đại của chúng ta”, ông Musk trả lời, “Ông nói không sai”.
Về phần mình, bạn bè và cộng sự của ông Musk cho biết họ không thể tin được về sự chia tay gay gắt và đột ngột này, và đã dành cả ngày thứ Năm dán mắt vào máy tính và điện thoại khi theo dõi bạn mình đấu khẩu với ông Trump, và không chắc chắn về kế hoạch của Musk.
Một số người trong tầm ảnh hưởng của ông Musk bày tỏ sự tự tin rằng vị giám đốc điều hành công nghệ này sẽ vượt qua ông Trump về tầm ảnh hưởng toàn cầu. Nhưng vẫn còn sự lo lắng trong nhóm của ông Musk rằng ông đã chọn một cuộc chiến lớn, ngay cả theo tiêu chuẩn của ông, có thể phản tác dụng với ông và thế giới của “phe công nghệ cánh hữu”, hệ sinh thái của các giám đốc điều hành Thung lũng Silicon đã ủng hộ chính quyền Trump.
Rất ít cộng sự của ông Musk mong đợi mối quan hệ này sẽ kéo dài mãi mãi. Nhưng họ cho biết họ buồn vì nó đã đi đến một kết thúc cay đắng như vậy.
Trong những tháng đầu của chính quyền, ông Musk luôn hiện diện bên cạnh ông Trump, đi cùng ông đến Mar-a-Lago vào cuối tuần và tham gia phỏng vấn chung trên Fox News trong khi giám sát nỗ lực cắt giảm chi tiêu liên bang của toàn chính phủ Mỹ.
Nhưng công việc của ông với Bộ Hiệu quả Chính phủ đã dẫn đến xung đột với các quan chức nội các cấp cao, những người đã đấu khẩu với ông Musk về các khoản cắt giảm và chiến thuật của ông. Ông Trump phần lớn ủng hộ ông Musk, mặc dù mối quan hệ của họ bắt đầu trở nên căng thẳng khi các khiếu nại về cách tiếp cận của ông Musk ngày càng tăng, theo những người hiểu rõ về động thái này.
Trong nhiều ngày, ông Trump tỏ ra ngần ngại trong việc gây hấn với ông Musk, ngay cả khi ông trùm công nghệ này chỉ trích đạo luật mang dấu ấn của Tổng thống là biện pháp sẽ làm tăng thâm hụt, chỉ trích nó là “khổng lồ, vô lý và đầy rẫy các lợi ích nhóm”.
Nhưng ông Musk không chịu bỏ cuộc. Ông lập luận rằng biện pháp này sẽ phá hỏng mọi nỗ lực cắt giảm chi tiêu của chính phủ Mỹ mà ông đã thực hiện và ám chỉ rằng ông sẽ nhắm vào những người Cộng hòa ủng hộ luật này trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm tới.
Vào thứ năm, khi được các phóng viên hỏi về lời chỉ trích của ông Musk, ông Trump đã phản pháo.
“Tôi rất thất vọng về Elon,” ông Trump nói tại Phòng Bầu dục trong chuyến thăm Friedrich Merz, thủ tướng mới của Đức. “Tôi đã giúp Elon rất nhiều.”
Ông cũng hạ thấp sự ủng hộ tài chính của người đồng minh cũ của ông trong suốt chiến dịch, lập luận rằng ông sẽ giành chiến thắng ở Pennsylvania dù không có ông Musk, người đã đổ rất nhiều tiền bạc và thời gian vào tiểu bang chiến trường quan trọng này.
Ông Musk đáp trả.
“Nếu không có tôi, Trump sẽ thua cuộc bầu cử, đảng Dân chủ sẽ kiểm soát Hạ viện và đảng Cộng hòa sẽ có tỷ lệ 51-49 tại Thượng viện”, ông Musk viết trên X.
“Thật là vô ơn”, ông đáp lại một lúc sau đó, nhận công lao về mình cho việc ông Trump thắng cử theo cách mà ông chưa từng làm.
Những lời đôi co qua lại giữa hai người vẫn tiếp tục trên nền tảng mạng xã hội của họ.
“Cách dễ nhất để tiết kiệm tiền trong Ngân sách của chúng ta, Hàng tỷ và hàng tỷ đô la, là chấm dứt các khoản trợ cấp và hợp đồng của chính phủ của Elon”, ông Trump viết trên Truth Social. “Tôi luôn ngạc nhiên khi Biden không làm điều đó!”
Đáp lại, ông Musk cho biết SpaceX, công ty công nghệ vũ trụ của ông, sẽ bắt đầu ngừng hoạt động tàu vũ trụ Dragon, mặc dù sau đó ông dường như đã rút lại lời đe dọa đó. NASA dựa vào tàu vũ trụ trên để chở các phi hành gia, thực phẩm và các vật dụng khác đến Trạm vũ trụ quốc tế.
Khi rời xa công việc chính phủ trong những tuần gần đây, ông Musk dường như vẫn vui vẻ, nói với bạn bè rằng ông muốn tiếp tục tham gia một số hoạt động cắt giảm chi phí, bao gồm cả việc chặn tài trợ cho các chương trình mà ông tin rằng thúc đẩy tình trạng nhập cư bất hợp pháp, theo một người quen thuộc với các cuộc trò chuyện này và yêu cầu giấu tên.
Nhưng ông đã bỏ qua mọi sự thận trọng mà ông đã đưa ra vào thứ năm, chế giễu Tổng thống Mỹ theo cách quen thuộc mà nhiều cố vấn trước đây của Trump đã từng làm.
Đến buổi chiều, ông Musk tuyên bố rời khỏi Đảng Cộng hòa để thành lập một đảng mới và công khai suy đoán rằng ông Trump, người từng phản đối việc tăng thâm hụt, đã bị thay thế bằng một “người đóng thế”.
Khi cuộc chiến nổ ra vào khoảng trưa thứ năm, cổ phiếu của Tesla đã giảm 14 phần trăm. Cổ phiếu của công ty mẹ của Truth Social, Trump Media & Technology Group, đã giảm 8 phần trăm.
Chỉ tuần trước, ông Trump đã đích thân tiễn biệt ông Musk tại Phòng Bầu dục. Ông ca ngợi ông Musk là “một trong những nhà lãnh đạo doanh nghiệp và nhà cải cách vĩ đại nhất mà thế giới từng sản sinh”, và trao cho ông một chiếc chìa khóa vàng có khắc phù hiệu Nhà Trắng. Ông Musk hứa sẽ vẫn là “người bạn và cố vấn của Tổng thống”.
Trong sự kiện đó, ông Musk bị thâm mắt, mà ông nói là do cậu con trai nhỏ đấm vào mặt ông. Hôm thứ năm, ông Trump đã chế giễu việc ông Musk không muốn trang điểm để che vết thâm này. Ông cũng ám chỉ rằng vị giám đốc điều hành công nghệ, giống như những cựu trợ lý khác, đang mắc phải “hội chứng loạn trí Trump” sau khi Musk rời khỏi vòng tròn thân cận của Nhà Trắng.
“Họ thức dậy vào buổi sáng, với vẻ hào nhoáng đã biến mất, cả thế giới đã trở nên khác biệt và họ trở nên thù địch”, Tổng thống nói.
Ông Musk đáp trả, nói rằng thuế quan của ông Trump sẽ gây ra suy thoái vào cuối năm nay và chia sẻ các bài đăng cũ trên mạng xã hội của ông Trump chỉ trích đảng Cộng hòa vì không giải quyết được tình trạng thâm hụt ngày càng tăng.
Ông Trump cho biết lời chỉ trích của ông Musk về dự luật chính sách trong nước của ông là vì lợi ích cá nhân, và rằng ông chỉ phản đối luật này sau khi đảng Cộng hòa cắt giảm các khoản trợ cấp cho xe điện vốn có lợi cho Tesla, công ty của ông Musk. (Trước đó, ông Musk đã kêu gọi chấm dứt các khoản tín dụng thuế đó.)
“Elon đã ‘kiệt sức’, tôi yêu cầu ông ấy rời đi, tôi đã bãi bỏ Lệnh cấm xe điện của ông ấy, lệnh này buộc mọi người phải mua xe điện mà không ai khác muốn (mà ông ấy đã biết trong nhiều tháng rằng tôi sẽ làm vậy!), và ông ấy đã PHÁT ĐIÊN”, ông Trump viết trên Truth Social.
Ông Musk, đã trả lời trên X: “Một lời nói dối quá rõ ràng. Thật đáng buồn.”
