Từ nơi hoạch định chính sách, nội các Mỹ giờ trở thành công cụ phô diễn quyền lực cá nhân và sự lệ thuộc tuyệt đối.
1. Từ nội các chính phủ đến “nghi lễ phục tùng”
Theo tường thuật của Raw Story, trong tập mới của podcast “Pod Save America”, hai cựu cố vấn Obama – Jon Favreauvà Tommy Vietor – đã thẳng thắn chỉ trích các buổi họp nội các của Tổng thống Donald Trump là “nghi lễ sỉ nhục tập thể” (humiliation ritual) hơn là nơi điều hành đất nước.
“Đây từng là cuộc họp nơi các lãnh đạo chính phủ cùng nhau điều hành quốc gia,” Vietor nói.
“Giờ nó chỉ là nghi lễ để tỏ lòng trung thành và chịu đựng sự sỉ nhục.”
Theo họ, các bộ trưởng của Trump không còn thực sự thảo luận chính sách, mà chủ yếu ngồi nghe, vỗ tay, hoặc né tránh ánh nhìn của nhau khi Tổng thống hoặc đồng minh của ông đưa ra những phát ngôn kỳ quái.
2. Khi thuyết âm mưu được hợp pháp hóa trong Nhà Trắng
Tại cuộc họp sáng thứ Năm, Bộ trưởng Y tế Robert F. Kennedy Jr. (người được Trump bổ nhiệm sau khi phá vỡ liên minh với Đảng Dân chủ) đã tuyên bố rằng cắt bao quy đầu nam giới có thể gây ra bệnh tự kỷ (autism) – một giả thuyết đã bị giới khoa học bác bỏ từ lâu.
Jon Favreau nhận xét rằng các thành viên nội các dường như xấu hổ khi phải ngồi đó, trong khi tổng thống lại đùa cợt và cổ vũ thay vì chấn chỉnh phát ngôn sai lệch khoa học.
Vietor nói thẳng:
“Đây là điều điên rồ. Một tổng thống Hoa Kỳ mà nói với phụ nữ mang thai rằng ‘hãy chịu đựng đi’ khi họ bị sốt hoặc đau đớn là điều không thể tưởng tượng.”
3. Nỗi sợ và sự cúi đầu – mô hình quyền lực Trump
Hiện tượng “nghi lễ sỉ nhục” không mới trong chính quyền Trump.
Từ nhiệm kỳ đầu, ông đã yêu cầu các bộ trưởng công khai ca ngợi mình trong các buổi họp truyền hình trực tiếp, tạo cảm giác rằng lòng trung thành cá nhân quan trọng hơn năng lực hay nguyên tắc hành chính.
Việc những nhân vật có học thức và từng có uy tín như Kennedy Jr. nay phải phát biểu những luận điệu giả khoa học để được lòng tổng thống là biểu hiện rõ ràng của một hệ thống quyền lực méo mó – nơi sự trung thành được thưởng, còn lý trí bị trừng phạt.
4. Sự tha hoá của thể chế – khi quyền lực vượt trên lý trí
Những “nghi lễ sỉ nhục” ấy không chỉ là màn trình diễn chính trị, mà còn là tín hiệu suy thoái của thể chế hành pháp Mỹ.
Trong một nền dân chủ lành mạnh, nội các là nơi phản biện và kiểm soát, không phải nơi thể hiện sự phục tùng cá nhân.
Khi nội các biến thành công cụ để hợp thức hóa âm mưu, mê tín và chủ nghĩa cá nhân, thì chính phủ mất đi chức năng điều hành, còn nền dân chủ mất đi trụ cột lý tính.
5. Kết luận: Khi sự sỉ nhục trở thành cơ chế cai trị
Trong “nghi lễ sỉ nhục” mà Vietor mô tả, Trump không chỉ làm nhục các bộ trưởng, mà còn làm nhục chính hệ thống mà ông đang đứng đầu.
Một quốc gia không thể được điều hành bằng sự sợ hãi và sùng bái, bởi đó chính là công thức của độc tài, chứ không phải dân chủ.
Theo Raw Story, Wall Street Journal, Pod Save America (Jon Favreau & Tommy Vietor)
✍️ Biên tập: Hoàng Việt – VietnamWeek.net