VietnamWeek
Trong hơn hai thế kỷ, sức mạnh của nước Mỹ không chỉ đến từ tàu sân bay, từ công nghệ Silicon Valley, hay từ những đại học danh tiếng. Sức mạnh ấy được tạo dựng bởi nhiều thế hệ người lao động bình thường – những con người làm việc trong nhà máy, trên nông trại, trong phòng thí nghiệm, trên những con phố dựng nước và giữ nước.
-
Họ là công nhân thép ở Pittsburgh,
-
là nông dân ở Iowa,
-
là kỹ sư ở NASA,
-
là những người lính trẻ rời quê hương để chiến đấu chống độc tài,
-
là các nhà báo liều mình vạch trần sự thật,
-
là những nhà khoa học đã viết lại tương lai nhân loại bằng trí tuệ và sự tận hiến.
Và trên hết, nước Mỹ mạnh vì những tổ phụ lỗi lạc đã dựng nên một hệ thống thể chế – với tam quyền phân lập, báo chí tự do, một bản Hiến pháp đặt con người lên trước quyền lực – để ngăn không cho bất kỳ cá nhân hay nhóm lợi ích nào chiếm đoạt vận mệnh quốc gia.
Chính những điều ấy khiến nước Mỹ trở thành ngọn hải đăng – không hoàn hảo, nhưng là ngọn hải đăng duy nhất trong biển đêm của độc tài và bạo lực.
Nhưng hôm nay, ngọn hải đăng ấy đang bị mờ đi.
Không phải vì nước Mỹ suy tàn,
mà vì một nhóm nhỏ tài phiệt đang giữ dây cương quyền lực,
sử dụng sức mạnh của quốc gia để:
-
bắt nạt đồng minh,
-
chia rẽ người dân bằng hận thù,
-
thao túng thông tin,
-
khoét rỗng ngân sách quốc gia để trục lợi,
-
liên kết với những thế lực nước ngoài vốn muốn phá hoại nền dân chủ Mỹ,
-
biến nước Mỹ từ nhà lãnh đạo thế giới thành kẻ giao dịch quyền lực vì lợi ích cá nhân.
Đó không chỉ là sự phản bội tinh thần Mỹ.
Đó là sự đánh cắp nước Mỹ – ngay trước mắt người dân Mỹ.
Cái giá mà người Mỹ đang trả – và sẽ phải trả
Người Mỹ có lẽ chưa cảm nhận hết cái giá ấy.
Nhưng nó đang hiện ra từng ngày:
1. Uy tín quốc tế sụp đổ
Đồng minh châu Âu nghi ngờ Washington.
NATO rạn nứt.
Các quốc gia độc tài tận dụng sự hỗn loạn để bành trướng.
2. Xung đột nội bộ chạm mức nguy hiểm
Người Mỹ không còn xem nhau là đồng bào,
mà là kẻ thù trong chính khu phố của mình.
3. Ngân sách bị rút ruột
Tiền thuế của người dân bị hút vào các dự án mờ ám phục vụ tài phiệt – thay vì giáo dục, hạ tầng, y tế hay nghiên cứu khoa học.
4. Tương lai bị bán rẻ
Sự chia rẽ khiến nước Mỹ mất khả năng đầu tư dài hạn: AI, năng lượng sạch, an ninh mạng – những thứ sẽ quyết định liệu nước Mỹ còn là siêu cường hay không.
5. Người lao động bị bỏ rơi
Nhóm vốn xây dựng nước Mỹ đang bị xem như nền đất có thể dẫm lên để phục vụ quyền lực của giới tinh hoa mới – không phải tinh hoa trí tuệ, mà tinh hoa của dối trá và tham vọng.
Vậy khi nào người Mỹ nhận ra?
Không ai có thể trả lời chính xác.
Nhưng lịch sử Mỹ cho thấy:
người dân Mỹ chỉ thật sự thức tỉnh khi họ nhận ra mình bị phản bội.
Khi họ nhìn thấy:
-
con cái họ không tìm được tương lai,
-
công việc tử tế không còn,
-
giá trị Mỹ bị thay bằng hận thù,
-
đồng minh quay lưng,
-
và nước Mỹ – lần đầu tiên – có nguy cơ trở thành quốc gia “bình thường”, không còn là lãnh đạo của thế giới tự do.
Ngày đó, nước Mỹ sẽ phải hỏi câu hỏi mà mọi nền dân chủ từng đối mặt:
“Chúng ta là ai? Và chúng ta muốn trở thành điều gì?”
Người Mỹ cần làm gì để đưa đất nước trở lại quỹ đạo của một ngọn hải đăng?
1. Khôi phục sự thật
Không có nền dân chủ nào sống nổi khi sự thật bị bán đấu giá.
Nước Mỹ cần một cuộc cải cách thông tin: giảm độc quyền mạng xã hội, tăng minh bạch truyền thông, bảo vệ báo chí độc lập.
2. Bảo vệ thể chế
Quyền lực phải quay trở lại với Quốc hội, tòa án và pháp luật –
chứ không nằm trong tay những cá nhân điều hành các pipeline quyền lực ngoài Hiến pháp.
3. Đầu tư vào người lao động Mỹ
Họ là cột sống của nước Mỹ,
và nước Mỹ chỉ mạnh khi họ mạnh.
4. Chấm dứt chính trị dựa trên thù hận
Hận thù không xây dựng đường sá,
không tạo việc làm,
không chữa ung thư,
không giữ vững liên minh,
không bảo vệ biên giới,
và không khiến nước Mỹ vĩ đại hơn.
5. Khôi phục vai trò lãnh đạo đạo đức
Sức mạnh của Mỹ không nằm ở số lượng đầu đạn hạt nhân.
Nó nằm ở niềm tin của thế giới rằng nước Mỹ, dù sai lầm, vẫn hướng tới điều đúng.
Khi nước Mỹ đứng về phía công lý, thế giới tin tưởng.
Khi nước Mỹ đứng về phía tư lợi cá nhân, thế giới sợ hãi.
Nước Mỹ đã từng là ngọn hải đăng – và có thể trở lại.
Nhưng điều ấy chỉ xảy ra khi người Mỹ nhận ra:
Nước Mỹ không phải của một tổng thống,
không phải của một đảng,
không phải của những tỷ phú nhìn thế giới như một bàn cờ kinh doanh.
Nước Mỹ thuộc về những con người bình thường đã xây dựng nó bằng mồ hôi, trí tuệ, và lòng tin rằng tự do có giá trị.
Ngày người Mỹ đòi lại điều đó
— cũng là ngày ngọn hải đăng sẽ sáng trở lại,
soi đường không chỉ cho nước Mỹ,
mà cho cả thế giới đang bước vào một đêm tối đầy bất trắc.