Ukraine bước vào giai đoạn tái thiết chính trị – và Kế hoạch 28 đối mặt nguy cơ đổ vỡ
VietnamWeek
Ngày 28/11/2025, Tổng thống Volodymyr Zelensky ký sắc lệnh cho phép Andriy Yermak từ chức. Đó không đơn thuần là một thay đổi nhân sự. Đó là cú nổ chính trị lớn nhất ở Kyiv trong hai năm qua, mở ra một giai đoạn mà mọi trụ cột quyền lực – từ nội các, an ninh, quốc phòng, đối ngoại tới cấu trúc đàm phán – đều phải sắp xếp lại.
Sự kiện diễn ra đúng lúc Mỹ và Nga đẩy mạnh áp lực lên “Kế hoạch Hòa bình 28 điểm”, càng làm cho tác động của nó trở nên nghiêm trọng. Để hiểu những gì đang xảy ra, cần phân tích ba tầng: bối cảnh sa thải, ý nghĩa hệ thống, và bốn kịch bản tiếp theo cho Ukraine.
I. Vì sao Yermak bị “cắt” ngay lúc này?
Có ba nguyên nhân chồng lên nhau:
1. Cuộc điều tra tham nhũng quy mô lớn (Operation Midas)
NABU & SAPO đã đồng loạt khám xét nhà và văn phòng của Yermak liên quan đến bê bối năng lượng–quốc phòng lên tới 100 triệu USD. Đây là vụ lớn nhất kể từ thời Poroshenko, kéo theo nhiều thứ trưởng, doanh nhân và các trung gian chính trị.
Kyiv không thể chống Nga mà lại để sai phạm nội bộ bùng nổ.
Zelensky không có lựa chọn nào khác ngoài “đốt lò ngay lập tức”.
2. Áp lực từ phương Tây
Washington và Bruxelles đã nhắc nhở Kyiv về:
- tốc độ chống tham nhũng chậm
- thiếu minh bạch trong vận hành ngân sách thời chiến
- sự tập trung quyền lực quá lớn vào Yermak
Đó là vấn đề, vì Yermak vốn là “cổng thông tin” của mọi đàm phán quốc tế.
3. Mâu thuẫn nội bộ về Kế hoạch 28
Nhiều tướng lĩnh, nghị sĩ và bộ trưởng phản đối việc Yermak tham gia vòng đàm phán kín với nhóm Witkoff – Dmitriev – Kushner mà không báo cáo đầy đủ cho nội các.
Sau khi Bloomberg tung băng ghi âm Witkoff hướng dẫn Nga cách “tâng bốc Trump”, mọi thứ trở nên khó chống đỡ.
Yermak bị coi là “điểm yếu dễ tấn công”, và Zelensky buộc phải cắt.
II. Yermak là ai – và tại sao sự ra đi của ông là chấn động?
Andriy Yermak không chỉ là Chánh Văn phòng.
Ông là:
- Tổng kiến trúc sư chính sách đối nội
- Trưởng đoàn đàm phán với Mỹ
- Kiểm soát 60–70% kênh liên lạc quốc tế của Kyiv
- Người viết kịch bản đàm phán Minsk mới, kế hoạch an ninh NATO+, và cung cấp thông tin cho CIA–MI6
- Nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn hơn cả nhiều bộ trưởng
Nói cách khác: Yermak là “quyền thủ tướng không chính thức”.
Khi nhân vật này bị loại khỏi trung tâm quyền lực, nghĩa là hệ thống quyền lực Ukraine đang tái cấu trúc từ gốc.
III. Tác động trực tiếp tới Kế hoạch 28
1. “Lỗ hổng quyền lực” trong đoàn đàm phán Ukraine
Không còn Yermak, Ukraine mất đi người:
- hiểu sâu về cơ chế Nhà Trắng
- nắm đường dây trực tiếp tới Bộ Ngoại giao Mỹ
- nhìn rõ tính toán của Nga trong đàm phán
- có quyền điều phối liên bộ (quốc phòng – năng lượng – an ninh)
Trong ngắn hạn, điều này khiến Kế hoạch 28 bị tê liệt.
2. Mỹ và Nga mất đối tác chính
Witkoff và Kushner đã xây dựng cấu trúc của kế hoạch dựa trên:
- trao đổi trực tiếp với Yermak
- sử dụng mạng lưới trung gian tài chính–ngoại giao quanh ông
- thỏa thuận ngoài kênh chính phủ
Sự ra đi của ông làm nứt gãy toàn bộ nền tảng đó.
3. Ukraine có cớ “reset đàm phán”
Điểm này rất quan trọng.
Sa thải Yermak giúp Kyiv nói với Washington:
“Cơ chế cũ đã lỗi thời – chúng tôi không thể tiếp tục đàm phán dựa trên những kênh không chính thức đã gây mất niềm tin.”
Điều này mở đường cho Ukraine đòi viết lại hoặc hủy bỏ Kế hoạch 28.
IV. Ảnh hưởng tới cấu trúc quyền lực nội bộ Ukraine
Zelensky tuyên bố tái cấu trúc toàn bộ:
- Văn phòng Tổng thống
- Nội các
- Bộ Năng lượng
- Bộ Tư pháp
- Bộ Tổng tham mưu
- Hội đồng An ninh Quốc gia
- Tất cả bộ trưởng phải kiểm tra năng lực thời chiến
- SBU xem xét lại năng lực lãnh đạo các vùng
Đây là “đại phẫu thuật” chính trị lớn nhất từ khi chiến tranh nổ ra.
Ảnh hưởng thực tế:
• Tăng quyền lực quân đội
Từ nay, Tổng Tham mưu trưởng sẽ trực tiếp tham gia đoàn đàm phán với Mỹ.
Quyền lực chính trị dịch chuyển từ “phe dân sự Yermak” sang “phe quân đội”.
• Gia tăng sự giám sát của Quốc hội
Ủy ban Quốc phòng và Ủy ban Chống tham nhũng yêu cầu Zelensky báo cáo hàng tuần.
• Quyền lực của các nhóm tài phiệt giảm
Nhóm năng lượng – tài chính quanh Yermak đang mất chỗ đứng.
V. Phản ứng của Mỹ – NATO – EU
1. Mỹ “hoan nghênh thận trọng”
Washington nhìn việc Yermak bị sa thải như:
- hành động lành mạnh chống tham nhũng
- cơ hội “reset” quan hệ Kyiv – Washington sau vụ rò rỉ Witkoff
- cách giảm ảnh hưởng của nhóm “kênh Miami” (Witkoff – Kushner – Dmitriev)
Nhưng Mỹ lo ngại:
- đàm phán hòa bình sẽ chậm lại
- không ai ở Kyiv có quyền lực tổng hợp như Yermak
- quân đội có thể cứng rắn hơn, khó chấp nhận nhượng bộ.
2. NATO thở phào
NATO vốn không tin Yermak, vì:
- ông tiếp xúc quá nhiều với các kênh không chính thức
- giữ quan hệ “mập mờ” với một số trung gian
- bị nghi có người trong đội ngũ thân Nga
Bây giờ, NATO có cơ hội yêu cầu:
- minh bạch hóa đàm phán
- loại bỏ nhượng bộ lãnh thổ
- tăng sự tham gia của các nước châu Âu
3. Nga rất không hài lòng
Vì sao?
Bởi vì Yermak là người duy nhất mà Moscow có thể “đọc vị” được.
Quân đội và Bộ Ngoại giao Ukraine thì không dễ bị lung lay.
Nga giờ phải bắt đầu lại từ số 0.
VI. 4 KỊCH BẢN TIẾP THEO CHO UKRAINE SAU YERMAK
Dựa trên tín hiệu từ Kyiv, Washington, NATO và Moscow, có bốn kịch bản chính.
Kịch bản 1: Ukraine “chôn” Kế hoạch 28 – yêu cầu viết lại từ đầu
(40% khả năng)
Đây là kịch bản được EU, NATO và phe quân đội Ukraine ủng hộ nhất.
Yermak đi → kênh đàm phán cũ mất hiệu lực → Kyiv yêu cầu:
- minh bạch hóa nội dung
- EU và NATO tham gia trực tiếp
- loại bỏ nhượng bộ lãnh thổ
- có cơ chế ràng buộc bảo đảm an ninh kiểu NATO+
Điều này khiến Kế hoạch 28 gần như chết yểu.
Kịch bản 2: Mỹ ép Ukraine giữ Kế hoạch 28, nhưng viết lại 60–70% nội dung
(35% khả năng)
Nhà Trắng dưới Trump cần “một chiến thắng ngoại giao”.
Sau khi Yermak ra đi, Mỹ có thể:
- buộc Ukraine chấp nhận khung 28 điểm
- nhưng thay thế đội đàm phán bằng người mới
- giới quân sự sẽ tham gia sâu hơn
- giảm vai trò trung gian của Witkoff
Đây là kịch bản “thay dầu nhưng giữ động cơ”.
Kịch bản 3: Zelensky bổ nhiệm nhân vật thân Mỹ – đàm phán chuyển hướng
(15% khả năng)
Nếu người thay Yermak là:
- Dmytro Kuleba
- Oleksandr Lytvynenko
- hoặc Oleksii Danilov
Thì chính sách đối ngoại Ukraine sẽ xoay mạnh về tầm nhìn NATO – Washington, khiến:
- đàm phán hòa bình trì hoãn
- chính sách cứng rắn tăng tốc
- viện trợ phương Tây đổ nhiều hơn
Kịch bản 4: Khủng hoảng nội bộ kéo dài – đàm phán đóng băng hoàn toàn
(10% khả năng)
Đây là trường hợp xấu nhất:
- điều tra tham nhũng lan rộng
- nhiều quan chức bị bắt
- nội các phải thay 5–7 bộ trưởng
- xã hội Ukraine bất ổn
- quân đội thiếu tập trung
Khi đó, cả Mỹ và Nga sẽ buộc phải dừng đàm phán.
VII. Vì sao thời điểm sa thải Yermak cực kỳ nhạy cảm?
Sự kiện diễn ra ngay khi:
- Witkoff bị phanh phui “coaching” Nga
- Quốc hội Mỹ chuẩn bị điều trần về Kế hoạch 28
- EU công bố Counter-Proposal 40 trang
- NATO cảnh báo “không chấp nhận trao đổi lãnh thổ”
- Làn sóng phản đối trong nội bộ Ukraine tăng mạnh
Nói cách khác: đây là điểm giao nhau của mọi áp lực.
Zelensky buộc phải chọn:
- hoặc giữ Yermak và chịu mất niềm tin quốc tế
- hoặc loại Yermak và tái tạo lại hệ thống từ đầu
Ông chọn phương án thứ hai.
VIII. Kết luận: Ukraine bước vào giai đoạn tái thiết – và Kế hoạch 28 đang chênh vênh
Sa thải Yermak không chỉ là hành động làm sạch nội bộ.
Đó là:
- thiết lập lại hệ thống quyền lực
- tái định hướng chiến lược quốc gia
- chuẩn bị cho “mùa đông khó khăn”
- và tìm lại vị thế đàm phán trước Mỹ, Nga, EU, NATO
Kế hoạch 28 sẽ:
- hoặc bị viết lại
- hoặc sụp đổ
- hoặc được chuyển giao cho một đội đàm phán hoàn toàn mới
Nhưng điều chắc chắn là:
Không còn Yermak, Kế hoạch 28 không thể tiếp tục như cũ.
Ukraine đang bước sang chương mới — hỗn loạn hơn, khó đoán hơn, nhưng cũng có cơ hội tái tạo quyền lực mạnh mẽ hơn.