Bài phân tích chuyên sâu – VietnamWeek
Ngày 26/11/2025, thẩm phán Scott McAfee của Georgia tuyên bố bác toàn bộ vụ án hình sự chống Donald J. Trump liên quan đến âm mưu lật ngược kết quả bầu cử 2020. Đó không chỉ là một bản án bị hủy, mà là sự kết thúc của nỗ lực pháp lý cuối cùng nhằm truy cứu trách nhiệm hình sự đối với một tổng thống Mỹ về hành vi phá hoại nền dân chủ từ chính bên trong.
Cùng với quyết định đó, một chương kéo dài gần 5 năm – từ đêm bầu cử 2020 đến những cuộc điều trần, cáo trạng, ủy ban điều tra, và hàng ngàn giờ tranh luận – chính thức khép lại. Dù chưa bao giờ được xét xử đầy đủ, đây là vụ án được đánh giá là có cấu trúc vững nhất, bằng chứng mạnh nhất và khả năng kết tội cao nhất. Và việc nó bị gạt khỏi bàn xử, bằng một quyết định mang tính kỹ thuật của tòa án tiểu bang, phản ánh một sự thật khó chấp nhận: luật pháp Mỹ, khi đối diện với quyền lực tổng thống, không phải lúc nào cũng đủ công cụ để bảo vệ chính nền dân chủ mà nó được tạo ra để giữ gìn.
I. TỪ “FIND ME 11,780 VOTES” TỚI PHÁN QUYẾT BỊ HỦY: BẢN ĐỒ TỘI TRẠNG CHƯA KỊP ĐƯA RA XÉT XỬ
Vụ Georgia từng được nhiều chuyên gia gọi là “con đường rõ ràng nhất để kết tội Trump”. Không phải vì yếu tố chính trị, mà vì bản chất pháp lý: hệ thống luật hình sự Georgia cho phép xử lý nỗ lực gây áp lực lên quan chức bầu cử bằng các tội danh cụ thể như racketeering, solicitation of violation of oath, và conspiracy.
Trong số hàng trăm bằng chứng, cuộc gọi nổi tiếng ngày 2/1/2021 của Trump với Ngoại trưởng bang Georgia, Brad Raffensperger – “Find me 11,780 votes” – được xem là bằng chứng sống động nhất của hành động can thiệp bầu cử một cách trắng trợn.
Cáo trạng RICO mà công tố Fani Willis đưa ra không chỉ nhắm vào Trump mà còn vào 18 đồng phạm, bao gồm các luật sư, cố vấn chiến dịch và các nhân vật tổ chức kế hoạch “fake electors”. Mạng lưới này, theo công tố, không chỉ là nỗ lực đơn lẻ, mà là một cấu trúc tổ chức có chủ đích nhằm lật ngược kết quả bầu cử bằng mọi giá.
Nhìn trên bề mặt, vụ Georgia tưởng như có đủ mọi yếu tố để trở thành án lịch sử:
-
bằng chứng đa tầng và được ghi âm
-
nhân chứng là các quan chức Cộng hòa không ưa gì phe Dân chủ
-
cấu trúc RICO mạnh và linh hoạt
-
cơ chế truy tố tiểu bang không thể bị tổng thống liên bang ân xá
Nhưng đó là trước khi hệ thống luật Mỹ phơi bày sự mong manh của nó.
II. FANI WILLIS, MỐI QUAN HỆ GÂY BÃO VÀ HỆ QUẢ CỦA MỘT TÍNH TOÁN CHÍNH TRỊ SAI LẦM
Không phải bằng chứng khiến vụ án sụp đổ, mà là người cầm trịch vụ án.
Fani Willis – nữ công tố quyền lực của hạt Fulton – trở thành tâm điểm scandal khi bị phát hiện có mối quan hệ tình cảm với special prosecutor Nathan Wade, người bà bổ nhiệm để dẫn dắt vụ án.
Trong một hệ thống tư pháp nhạy cảm như Mỹ, đặc biệt khi đương sự là một cựu tổng thống, bất kỳ dấu hiệu “không phù hợp về đạo đức” (appearance of impropriety) đều bị phóng đại thành khủng hoảng.
Thẩm phán McAfee không loại Willis vì bà vi phạm pháp luật, mà vì mối quan hệ gây mất niềm tin vào tính công bằng của vụ án. Công tố buộc phải rút, và hồ sơ được giao cho Prosecuting Attorneys’ Council of Georgia (PACG) – cơ quan vốn nổi tiếng thận trọng, thậm chí bảo thủ.
Người tiếp nhận vụ án – giám đốc PACG Pete Skandalakis – không chọn tiếp tục chiến đấu, mà đi theo hướng an toàn nhất: bỏ cuộc.
Đó là khoảnh khắc quyết định vận mệnh vụ án – và cả nỗ lực lịch sử nhằm khiến một tổng thống Mỹ phải chịu trách nhiệm hình sự về âm mưu đảo ngược bầu cử.
III. “KHÔNG THỂ THẮNG” – LÝ DO PHÁP LÝ HAY MỘT CHIẾN LƯỢC CHÍNH TRỊ?
Skandalakis đưa ra lý do: vụ án “khó có khả năng thắng” vì:
1. Gánh nặng chứng minh “criminal intent” quá lớn
Trump có thể lập luận rằng những hành động của ông là “đòi hỏi kiểm tra tính minh bạch bầu cử”, không phải cố ý gian lận.
2. Quyền miễn trừ hành pháp mơ hồ
Nhiều hành vi bị cáo buộc liên quan tới giai đoạn ông còn tại nhiệm, tạo ra một lớp bảo hộ pháp lý khó xuyên thủng.
3. Standing – nguyên đơn không đủ điều kiện
Georgia yêu cầu chứng minh thiệt hại trực tiếp và hữu hình – một tiêu chuẩn khó áp dụng cho hành vi can thiệp bầu cử có tác động xã hội.
Đây là lập luận hợp pháp. Nhưng câu hỏi đặt ra:
Nếu không thể truy tố một tổng thống dựa trên một cuộc gọi trực tiếp yêu cầu thay đổi kết quả bầu cử, vậy còn có hành vi nào đủ mạnh?
Skandalakis chọn rút lui. Nhưng quyết định ấy không chỉ là pháp lý; nó là cú đập cuối cùng vào nỗ lực mà nhiều người nhìn nhận như là bảo vệ nền dân chủ Mỹ trước một tiền lệ nguy hiểm.
IV. TÁC ĐỘNG CHÍNH TRỊ: TRUMP THẮNG MỘT CUỘC CHIẾN LỚN MÀ KHÔNG PHẢI RA TÒA
Trong đời sống pháp lý Mỹ, có những chiến thắng mang tính thủ tục nhưng lại có ảnh hưởng lớn hơn bất kỳ bản án nào. Vụ Georgia là một trong số đó.
Kể từ 2021, Trump đã đối mặt:
-
4 vụ án hình sự
-
hàng chục cáo trạng
-
hơn 90 tội danh tiểu bang và liên bang
Giờ đây, vụ Georgia – vụ án cuối cùng còn đứng vững – đã biến mất.
Trump không cần chiến thắng ở tòa.
Hệ thống pháp lý tự bế tắc trước khi ông phải bước lên bục nhân chứng.
Với quyết định này, Trump có thể tuyên bố:
“Tôi vô tội. Mọi thứ là cuộc săn phù thủy chính trị.”
Dù không đúng về mặt thực tế – vì vụ án chưa từng được xét xử – nhưng đòn tâm lý ấy cực mạnh trong bối cảnh tranh cử và phân cực chính trị.
Việc các vụ án chống Trump bị dỡ bỏ không làm giảm bằng chứng, nhưng nó đặt ra nghi vấn về khả năng của hệ thống tư pháp khi phải xử lý một nhân vật hiện là tổng thống (hoặc cựu tổng thống) với ảnh hưởng sâu rộng.
V. MỘT TIỀN LỆ NGUY HIỂM: NẾU PHÁ HOẠI BẦU CỬ CŨNG KHÔNG THỂ XỬ, VẬY LUẬT BẦU CỬ CÒN Ý NGHĨA GÌ?
Nền dân chủ Mỹ đứng trên ba trụ cột:
-
bầu cử tự do
-
quyền lực pháp lý độc lập
-
trách nhiệm giải trình của những người nắm quyền
Khi một tổng thống có thể gọi cho quan chức tiểu bang, yêu cầu họ “tìm cho tôi 11.780 phiếu”, và việc đó không thể bị xét xử vì lý do thủ tục – thì trụ cột thứ ba gần như sụp đổ.
Điều đáng lo không chỉ nằm ở Trump, mà nằm ở chuẩn mực tương lai:
-
Nếu một tổng thống khác làm điều tương tự, liệu có bị truy tố?
-
Luật bầu cử còn ý nghĩa gì nếu mọi nỗ lực can thiệp đều có thể tránh bằng thủ tục pháp lý?
-
Niềm tin công chúng – vốn đã mong manh sau 2020 và 2024 – liệu có thể phục hồi?
Một số nhà bình luận trên The Atlantic cảnh báo:
“Hủy vụ án không làm giảm tội. Nó chỉ làm giảm khả năng của hệ thống bảo vệ chính nó.”
VI. TỪ GEORGIA ĐẾN WASHINGTON: SỰ SỤP ĐỔ CỦA KỲ VỌNG TƯ PHÁP
Sự thật phũ phàng là:
Hệ thống pháp lý Mỹ không được thiết kế để xử lý một tổng thống chủ động phá hoại nền dân chủ.
Các rào cản như:
-
miễn trừ hành pháp,
-
standing của nguyên đơn,
-
quyền của tiểu bang,
-
chuẩn mực chứng cứ cực cao,
-
và khả năng gây áp lực chính trị lên hệ thống công tố
… tạo ra một vùng xám rộng tới mức một tổng thống có thể lách qua mọi khe hở.
Georgia không chỉ là thất bại pháp lý.
Nó là lời nhắc rằng không có luật nào mạnh hơn ý chí của hệ thống – và hệ thống ấy đang yếu đi thấy rõ.
VII. MỘT KẾT CỤC KHÔNG TRÁNH KHỎI – NHƯNG KHÔNG PHẢI LÀ KẾT THÚC
Dù vụ Georgia đã chết, bài học vẫn còn đó:
-
Luật bầu cử cần được viết lại, không thể để vùng xám cho hành vi ép quan chức bầu cử.
-
Công tố viên phải tránh mọi rủi ro đạo đức, vì chỉ một sai sót nhỏ có thể đốn ngã cả hệ thống.
-
Nền dân chủ cần cơ chế bảo vệ chính nó, không thể dựa vào may rủi hay nhân đức của người nắm quyền.
Quyết định của Georgia không tuyên bố Trump vô tội.
Nó chỉ nói rằng hệ thống hiện tại không đủ mạnh để xử ông.
Đó là một thất bại không của riêng công tố Georgia – mà của cả nền dân chủ Mỹ khi đối diện với thách thức từ bên trong.
Và nếu tương lai nước Mỹ phải đối diện một cuộc khủng hoảng bầu cử khác, người ta sẽ nhìn lại Georgia 2025 như một lời cảnh báo:
đừng trông chờ hệ thống tư pháp sẽ cứu nền dân chủ khi những người nắm quyền muốn phá vỡ nó.
DANH SÁCH NGUỒN THAM KHẢO
(Georgia v. Trump – Election Interference Case Dismissal)
I. Báo chí lớn – bản tin xác thực (Primary News Sources)
-
Associated Press (AP News)
“New prosecutor won’t pursue charges against Trump and others in Georgia election interference case.”
AP, 26 November 2025.
-
The New York Times
“Judge Dismisses Georgia Election Interference Case Against Trump.”
NYT, 26 November 2025.
-
Axios
“Georgia ends Trump election-interference prosecution.”
Axios, 26 November 2025.
-
Al Jazeera English
“Georgia judge drops election interference case against Trump.”
Al Jazeera, 26 November 2025.
-
Politico
“Judge fires Fani Willis from Trump election case over conflict-of-interest concerns.”
Politico, March 2024.
-
Washington Post
“Fulton County election interference case faces new uncertainty after prosecutor removed.”
WaPo, 2024.
-
NBC News
“New prosecutor reviewing Georgia election case expresses doubts on criminal intent.”
NBC News, 2025.
-
CNN
“Fulton County judge: Fani Willis may be disqualified due to relationship with prosecutor.”
CNN, 2024.
-
Reuters
“Georgia panel takes control of Trump election interference case after Fani Willis’ removal.”
Reuters, 2025.
II. Hồ sơ pháp lý – tòa án (Court Documents & Legal Proceedings)
-
Georgia Superior Court – Fulton County
State of Georgia v. Donald J. Trump et al.
Case Docket & Judge Scott McAfee’s rulings (2023–2025).
-
Order Removing Fani Willis
Fulton County Superior Court, March 2024.
(Appearance of impropriety ruling; Wade relationship record.)
-
Prosecuting Attorneys’ Council of Georgia (PACG)
Statement by Executive Director Pete Skandalakis regarding dismissal recommendation, November 2025.
-
RICO Indictment (2023)
Original 98-page Georgia racketeering indictment outlining Trump + 18 co-defendants.
Fulton County Record.
-
-
O.C.G.A. § 16-14-4 (Georgia RICO Act)
-
O.C.G.A. § 21-2 (Election Fraud & Interference Statutes)
Georgia State Statutes
-
III. Phân tích chuyên sâu – báo chí bình luận (Analysis & Commentary)
-
The Atlantic
“The System Was Not Built to Stop a President Who Breaks It.”
The Atlantic, 2024.
-
The New Yorker
“What the Georgia Case Reveals About Trump’s Threat to Democracy.”
The New Yorker, 2023.
-
Brookings Institution
“Understanding the Georgia indictment: The RICO strategy and implications for accountability.”
Brookings, 2023.
-
Lawfare Institute
“Why Criminal Intent Is So Hard to Prove in the Georgia Election Interference Case.”
Lawfare, 2024.
-
Just Security
“Georgia’s RICO Case Against Trump: Strengths, Weaknesses, and What Comes Next.”
NYU School of Law’s Just Security, 2024–2025.
-
Vox
“Why the Georgia case was always the hardest to bring to trial.”
Vox, 2024.
IV. Học thuật – nguồn luật – phân tích chuyên môn (Scholarly Sources)
-
Harvard Law Review
Articles on presidential immunity, prosecutorial independence, and state RICO applicability (2021–2025).
-
Yale Journal on Regulation
“Structural barriers to prosecuting presidents at the state level.”
-
University of Georgia School of Law Review
“Georgia’s Election Law Framework: Standing, Intent, and Prosecution Limits.”
-
American Bar Association (ABA)
Guidance on conflicts of interest and “appearance of impropriety” standards.
-
Georgetown Law – Center for Constitutional Studies
Whitepapers on state prosecution limits and presidential accountability.