Khi thị trường quay lưng với Tổng thống

Nguyễn Văn Hải (Điếu Cày)
Ngày 14 tháng 10 năm 2025

1. Khi kinh tế không còn nghe lời chính trị

Chứng khoán Mỹ đang lao dốc không phanh. Đồng đô la bị bán tháo, vàng tăng vọt, còn Bitcoin – thứ tài sản mà chính gia đình Tổng thống đầu tư – sụt mạnh 30% chỉ trong một tuần.
Giữa lúc chính phủ đóng cửa vì bế tắc ngân sách, Tòa án Tối cao chuẩn bị ra phán quyết về tính hợp pháp của các gói thuế quan do Donald Trump tự ban hành. Không khí trên Phố Wall và trong Quốc hội cùng đặc quánh một nỗi lo: “chính sách đang được quyết định như một phản xạ bản năng, không phải bằng chiến lược.”

Khi Nhà Trắng tuyên bố tăng thuế 100% lên hàng Trung Quốc và kiểm soát xuất khẩu phần mềm “có giá trị chiến lược,” giới đầu tư hiểu rằng đó không còn là biện pháp kinh tế, mà là một động tác chính trị. Trung Quốc lập tức phản ứng bằng cách thắt chặt xuất khẩu đất hiếm và áp thêm phí cảng với tàu Mỹ — nhưng khác với trước đây, Bắc Kinh lần này không hề “chớp mắt.”

Trong khi đó, tại Washington, sự hoảng loạn lan rộng: thị trường mất niềm tin, các công ty Mỹ mất đơn hàng, nông dân mất đầu ra, và cử tri mất kiên nhẫn.

2. Đảng Cộng hòa rạn nứt – phe MAGA “đổi màu”

Điều đáng chú ý nhất là sự thay đổi giọng điệu ngay trong chính Đảng Cộng hòa.
Một nhóm nghị sĩ từng trung thành với Trump, gồm Thomas Massie, Nancy Mace, và Marjorie Taylor Greene (MTG)– biểu tượng cứng rắn của phe cực hữu – đã công khai phản đối chính sách thuế và đòi bảo vệ gói bảo hiểm y tế liên bang mà họ từng muốn cắt giảm.

MTG gây chấn động khi tuyên bố rằng “người dân ở Georgia của tôi cần thuốc men, không cần thêm thuế quan.”
Câu nói này đánh dấu một bước ngoặt: ngay cả phe MAGA cũng bắt đầu ưu tiên sinh kế cử tri hơn là trung thành chính trị.

Sự rạn nứt nội bộ khiến Nhà Trắng rơi vào thế phòng thủ. Các dân biểu Cộng hòa tại những bang sản xuất và nông nghiệp – vốn chịu thiệt nặng từ chuỗi cung ứng bị gãy – đang chịu áp lực từ doanh nghiệp địa phương và cử tri thất nghiệp.
Đằng sau hậu trường, Wall Street PACs đã đóng băng quyên góp cho chiến dịch tái tranh cử của nhiều nghị sĩ bảo thủ, coi đây là một “cuộc khủng hoảng lãnh đạo.”

3. Trung Quốc không sợ lá phiếu – Mỹ sợ sự hoảng loạn

Bắc Kinh vẫn giữ bình tĩnh. Trong mắt họ, Mỹ đang tự đẩy mình vào thế yếu:

• Đảng cầm quyền bị chia rẽ.

• Cử tri dao động.

• Tòa án Tối cao chuẩn bị can thiệp.

Trung Quốc hiểu rằng nỗi sợ hãi của thị trường Mỹ chính là lợi thế của họ.
Họ không có chu kỳ bầu cử, không lo truyền thông phản ứng hàng ngày.
Trong khi Trump đang bị ràng buộc bởi áp lực chính trị trong nước, Bắc Kinh có thể kéo dài cuộc chơi, chuyển hướng chuỗi cung ứng sang Đông Nam Á, Ấn Độ, và duy trì xuất khẩu gián tiếp vào thị trường Mỹ qua trung gian.

Nói cách khác: cuộc chiến thuế quan đã biến thành cuộc chiến niềm tin, mà trong đó Trung Quốc chỉ việc đứng yên, còn Mỹ thì tự bắn vào chân mình.

4. Thị trường phản ứng như một cuộc trưng cầu niềm tin

Trump từng nói: “Thị trường chứng khoán là trưng cầu dân ý hàng ngày về năng lực Tổng thống.”
Nhưng hôm nay, chính thị trường đang bỏ phiếu chống lại ông.

• Dow Jones mất 12% trong hai tuần.

• S&P500 rơi xuống dưới mốc 3.800 lần đầu kể từ 2022.

• Lợi suất trái phiếu kho bạc giảm mạnh – dấu hiệu của dòng tiền “chạy trốn rủi ro.”

• Crypto biến động dữ dội, cho thấy niềm tin đang rạn nứt cả trong giới đầu tư mới – những người từng tin rằng “Trump là nhà vô địch của thị trường tự do.”

Tổng thống phản ứng bằng cách đổ lỗi cho “các cuộc thăm dò sai lệch và truyền thông thiên vị,” nhưng các con số thực tế lại nói điều ngược lại: kinh tế Mỹ đang chậm lại, tiêu dùng suy yếu, và doanh nghiệp ngừng đầu tư.

5. Phán quyết 14/10 – ngã ba đường của thể chế Mỹ

Vào ngày 14 tháng 10 năm 2025, Tòa án Tối cao sẽ ra phán quyết mang tính lịch sử: liệu Tổng thống có quyền áp thuế và kiểm soát thương mại quốc tế mà không cần Quốc hội hay không.

Ba khả năng đang được bàn đến:

1. Nếu Tòa bác bỏ quyền áp thuế của Tổng thống, đó sẽ là một “lối thoát thể diện”: Trump có thể đổ lỗi cho tư pháp, vừa hạ nhiệt khủng hoảng, vừa giữ hình ảnh “nạn nhân của giới tinh hoa.”

2. Nếu Tòa chuẩn y quyền hành pháp mở rộng, thị trường sẽ rúng động: nhà đầu tư sẽ phải định giá lại toàn bộ rủi ro chính sách Mỹ.

3. Nếu Tòa trì hoãn hoặc phán quyết mập mờ, khủng hoảng niềm tin sẽ kéo dài — và mọi cú “xoay chiều” của Nhà Trắng chỉ còn là liều thuốc an thần tạm thời.

6. Liệu Trump có “quay xe” như những lần trước?

Câu hỏi này không chỉ là về chiến thuật – mà là về sinh tồn chính trị.
Trong nhiệm kỳ đầu, Trump từng “quay xe” nhiều lần: dọa rút khỏi WTO rồi không rút, dọa tăng thuế châu Âu rồi hoãn, dọa cắt viện trợ Ukraine rồi thay đổi giọng điệu.
Nhưng nay tình thế đã khác:

• Thị trường đã hiểu bài.

• Bắc Kinh không còn nhượng bộ.

• Nội bộ Đảng đã rạn.

• Tòa án đang giơ gươm hiến pháp.

Nếu “quay xe”, ông sẽ bị phe MAGA cực hữu xem là phản bội.
Nếu “đi tới cùng”, ông sẽ khiến nền kinh tế rơi vào suy thoái kỹ thuật trước kỳ nghỉ lễ – điều mà lịch sử Mỹ chưa từng có.

Và có lẽ, như nhiều nhà phân tích nhận định, Trump không còn điều khiển được thị trường như trước, vì lần này, thị trường đã điều khiển lại ông.

7. Kết luận: Khi thị trường là lá phiếu thật sự

Trong các chế độ dân chủ, cử tri quyết định quyền lực chính trị, nhưng trong một nền kinh tế toàn cầu, thị trường quyết định quyền lực thực tế.
Trump có thể giành chiến thắng trong các cuộc vận động đám đông, nhưng nếu các nhà đầu tư, doanh nghiệp và cử tri trung lưu cùng quay lưng, ông sẽ phải đối diện với điều mà không một chính trị gia Mỹ nào muốn nghe:

“Ngài Tổng thống, thị trường đã bỏ phiếu – và họ không tin ngài nữa.”