Hoang Viet – Bản phân tích đặc biệt cho VietnamWeek
Trong tuần lễ đầy biến động cuối tháng 11/2025, một thông tin gây choáng váng lan khắp Washington: “Kế hoạch hòa bình 28 điểm” mà Nhà Trắng của Tổng thống Donald Trump thúc đẩy như một bản đề xuất chính thức của Hoa Kỳ dành cho Ukraine — thực chất không phải do Hoa Kỳ xây dựng.
Theo điều trần riêng với các Thượng nghị sĩ, bản tài liệu này có nguồn gốc từ phía Nga, được chuyển đến thông qua một kênh liên lạc không chính thức rồi được đặc phái viên của Trump trao lại cho Ukraine dưới danh nghĩa “kế hoạch của Mỹ”.
Nguồn xác nhận đến từ AP News, Financial Times, PBS NewsHour (phóng viên Nick Schifrin) và nhiều Thượng nghị sĩ từ cả hai đảng.
I. Một kế hoạch bị trình bày như tối hậu thư của Mỹ
Tài liệu 28 điểm bao gồm những điều khoản mà Reuters mô tả là “các nhượng bộ sâu sắc có lợi cho Nga”:
- Giới hạn quân đội Ukraine ở mức 600.000 quân
- Tạm dừng vĩnh viễn việc gia nhập NATO
- Cố định đường ranh hiện tại, gần như công nhận các vùng bị sáp nhập
- Rút hầu hết sự hỗ trợ quân sự
- Áp đặt các điều kiện giám sát từ bên thứ ba
Điều gây sốc là cách nó được truyền đạt: Nhà Trắng yêu cầu Kyiv “cân nhắc và phản hồi trước ngày 27/11”, tạo ra cảm giác tối hậu thư chứ không phải đề xuất ngoại giao.
Tổng thống Trump tuyên bố:
“Nếu Ukraine không chấp nhận, Hoa Kỳ sẽ phải xem xét lại cam kết hỗ trợ.”
Sự việc này ngay lập tức khiến giới ngoại giao châu Âu và Ukraine cảnh giác. Zelensky tỏ ra dè dặt, theo Le Monde, bởi tài liệu “không mang dáng dấp của một thỏa thuận hòa bình hai chiều”.
II. Kênh liên lạc bí mật: Nga → đặc phái viên của Trump → Ukraine
Phần nguy hiểm nhất của vụ việc không nằm trong nội dung — mà ở nguồn gốc của tài liệu.
Theo AP News và Financial Times, các Thượng nghị sĩ được thông báo:
- Tài liệu này không phải được soạn tại Bộ Ngoại giao Mỹ.
- Nó được đưa cho đặc phái viên Steve Witkoff từ một người được cho là đại diện Nga.
- Một số nghị sĩ mô tả tài liệu là “bản yêu sách của Nga” chuyển tay sang Mỹ.
Các nguồn điều tra như Newsweek và PBS cho biết nhân vật có “liên quan” trong quá trình chuyển giao là Kirill Dmitriev, người đứng đầu Quỹ đầu tư trực tiếp Nga (RDIF) — vốn bị trừng phạt và từng được điều tra vì vai trò trong kênh liên lạc mật Seychelles 2017 giữa Nga – UAE – nhóm Trump.
Nói cách khác:
Một kênh liên lạc bí mật từng bị điều tra vì nguy cơ Nga tác động chính sách Mỹ đã hoạt động trở lại.
Quan trọng hơn, kênh này bypass hoàn toàn Bộ Ngoại giao và CIA — điều chưa từng có tiền lệ trong một hồ sơ chiến tranh quy mô lớn như Ukraine.
III. Vì sao đây là “lằn ranh đỏ” đối với an ninh Hoa Kỳ?
Trong hệ thống dân chủ Mỹ, việc soạn thảo — hoặc tiếp nhận — các đề xuất ngoại giao có tính chất chiến lược phải đi qua:
- Bộ Ngoại giao
- Các cơ quan tình báo
- Hội đồng An ninh Quốc gia
- Ủy ban Đối ngoại Thượng viện
- Các cơ chế giám sát
Nhưng theo AP, PBS và FT:
- Quốc hội không hề được thông báo trước
- Bộ Ngoại giao không chỉ đạo chính thức
- Tình báo Mỹ không xác nhận nguồn tài liệu
- Tài liệu được chuyển qua “một tuyến ngoài quy trình”
Đây là lỗ hổng an ninh nghiêm trọng.
Nó đặt ra nguy cơ Hoa Kỳ vô tình trở thành kênh truyền đạt yêu cầu của Nga tới một quốc gia đồng minh đang chiến đấu sống còn.
Điều này không chỉ làm suy yếu uy tín ngoại giao của Mỹ — mà còn đe dọa nền tảng tam quyền phân lập.
IV. Vai trò của Steve Witkoff và liên hệ với World Liberty Financial (WLF)
Một chi tiết nhạy cảm trong hồ sơ là vị trí của Steve Witkoff — đặc phái viên được Trump giao nhiệm vụ liên lạc vụ này.
Theo Newsweek, Reuters và điều tra độc lập, Witkoff là một nhân vật có vai trò then chốt trong hệ sinh thái tài chính xoay quanh gia đình Trump, bao gồm các hoạt động liên quan tới World Liberty Financial (WLF) — mạng lưới crypto đang gây tranh cãi.
Điều này không có nghĩa ông là “kiến trúc sư” của tài liệu — nhưng phản ánh một kênh ngoại giao không chính thức, nằm ngoài quy trình kiểm soát của chính phủ.
Việc một nhân vật tài chính tư nhân, không xuất thân ngoại giao, tham gia tiếp nhận tài liệu chiến lược từ đại diện Nga khiến vụ việc càng trở nên nhạy cảm.
V. Tại sao Nga hành động lúc này? Trump đang yếu đi — và Putin muốn hành động sớm
Một số nhà phân tích chính trị quốc tế (được Reuters và FT trích dẫn) cho rằng:
- Nga muốn chớp thời cơ trước khi Trump mất ảnh hưởng
- Nga xem việc gây áp lực buộc Ukraine ký thỏa thuận nhượng bộ là “cửa sổ cơ hội”
- Putin công khai ủng hộ bản kế hoạch ngay lập tức — dấu hiệu cho thấy tài liệu phù hợp lợi ích của Nga
Putin phát biểu ngày 21/11 (Reuters):
“Đây có thể là nền tảng cho giải pháp cuối cùng.”
Đối với Moscow, việc đưa tài liệu này ra qua “kênh Trump” tạo cảm giác rằng Hoa Kỳ đang đứng sau, làm tăng áp lực buộc Kyiv nhượng bộ.
VI. Phản ứng từ Quốc hội Mỹ: Sự giận dữ và lời cảnh báo
Phản ứng từ các nghị sĩ lưỡng đảng là cực kỳ mạnh:
- Một số Thượng nghị sĩ Cộng hòa nói họ “không thể tin nổi” khi được thông báo tài liệu này không phải của Mỹ.
- Angus King gọi đây là “một sự xâm nhập trực tiếp vào quy trình ra quyết sách của Hoa Kỳ”.
- Một số nghị sĩ yêu cầu điều tra về kênh liên lạc và vai trò của các cá nhân tham gia.
Đây là tín hiệu rõ ràng:
Nếu các báo cáo tình báo xác nhận nguồn gốc Nga, Quốc hội có thể hành động để giới hạn quyền ngoại giao của Trump, buộc công khai toàn bộ hồ sơ.
VII. Kết luận: Một “kế hoạch hòa bình” trong tên gọi, nhưng là bài kiểm tra năng lực tự chủ của nước Mỹ
Vụ việc này đặt ra một vấn đề lớn hơn cả Ukraine:
- Hoa Kỳ có đang tự viết chính sách của mình không?
- Các kênh ngoài quy trình có đang định hình quyết sách quốc gia?
- Nền dân chủ Mỹ có bị đe dọa bởi sự can thiệp tinh vi của đối thủ?
Nếu một tài liệu có nguồn gốc từ Nga được đẩy vào quy trình chính sách của Hoa Kỳ và trình bày như đề xuất chính thức của Mỹ, điều đó không chỉ là sai sót hành chính — mà là cảnh báo đỏ đối với hệ thống an ninh quốc gia.
America’s credibility — và tương lai của Ukraine — đang phụ thuộc vào việc làm rõ sự thật này.
DANH SÁCH NGUỒN THAM KHẢO (FULL REFERENCES)
1. Associated Press (AP News)
- “US senators say Rubio told them Trump’s Ukraine peace plan is Russia’s ‘wish list’.”
22 November 2025.
(Nguồn xác nhận các nghị sĩ được thông báo rằng kế hoạch không phải của Mỹ mà là “yêu sách của Nga”.)
2. Financial Times
- “Lawmakers say US Secretary of State rowed back on Ukraine peace plan.”
23 November 2025.
(Nguồn mô tả chi tiết việc Rubio thay đổi phát biểu, nhận rằng bản thảo có nguồn từ Nga và được chuyển cho đặc phái viên Trump.)
3. Reuters – Multiple Dispatches
- “Draft of US-backed peace proposal for Ukraine…” (21 November 2025)
(Mô tả 28 điểm, bao gồm yêu cầu hạn chế quân đội Ukraine, từ bỏ NATO, nhượng đất.) - “Putin says US peace plan can be basis for peace.” (21 November 2025)
(Xác nhận phía Nga công khai ủng hộ tài liệu này.) - “US officials’ meeting with Russian in Miami spurs questions about backchannel.” (22 November 2025)
(Xác nhận về cuộc gặp Witkoff – đại diện Nga.)
4. The Guardian
- “Ukraine war briefing: Putin welcomes Trump deal, says defeat is an illusion.”
(Nguồn xác nhận Putin xem kế hoạch Trump như cơ hội “kết thúc có lợi cho Nga”.)
5. Le Monde (English edition)
- “Zelensky, amid political turmoil, remains cautious about US-Russia peace plan.”
21 November 2025.
(Nguồn cho thấy phản ứng dè dặt của Ukraine, không chấp nhận tối hậu thư.)
6. Newsweek
- “US secretly working on 28-point Ukraine war peace plan.”
(Nguồn nêu chi tiết việc kế hoạch được soạn thảo qua “backchannel”, có Dmitriev và Witkoff tham gia.)
7. Axios
- (Qua tổng hợp Newsweek)
Nêu bối cảnh: văn bản và kênh liên lạc đến từ mạng lưới Nga–UAE thời 2017.
8. Channel News Asia
- “Russia-Ukraine peace plan ‘wish list’, Rubio denies.”
(Nguồn tường thuật diễn giải của các nghị sĩ và phần phủ nhận sau đó của Rubio.)
9. PBS NewsHour (Nick Schifrin)
- Special briefing to senators confirming Russian-origin document.
(Nguồn khởi phát thông tin rằng tài liệu 28 điểm không có nguồn gốc từ Mỹ.)
10. Background on Kirill Dmitriev – RDIF
- Hồ sơ Mueller (2019) + báo cáo Washington Post / NYT về backchannel Seychelles (2017).
(Dẫn lại bối cảnh nhân vật và mạng lưới liên lạc bí mật hình thành từ 2017.)