Có nhiều thứ chính phủ Mỹ có thể làm nhằm đảm bảo TikTok vận hành có trách nhiệm mà không loại bỏ nó.
Kevin Roose, ngày 27 tháng 7, 2020
Translated from The New York Times article Don’t Ban TikTok. Make an Example of It.
TikTok, một trong những ứng dụng phổ biến nhất thế giới, có nhiều vấn đề tương tự như các trang mạng xã hội khác. Charlotte Kesl từ The New York Times
Trong một khoảng thời gian, có vẻ như TikTok có thể tránh được các bê bối. Rốt cuộc, rắc rối nào có thể xảy ra khi một ứng dụng video dạng ngắn bao gồm một nhóm thanh thiếu niên và những người trong độ tuổi 20 thực hiện các điệu nhảy,trượt patin, đi chơi trong các dinh thự có tầm ảnh hưởng và cắt những chiếc bánh trông giống thật?
Câu trả lời hóa ra là: Rất nhiều.
Trong năm vừa qua, khi trở thành một trong những ứng dụng phổ biến nhất toàn cầu, TikTok đã tích tụ nhiều vấn đề tương tự như các trang mạng xã hội khác có. Ngoài những thú vui vô hại của thế hệ Z, còn có những thuyết âm mưu, thông tin sai lệch và chủ nghĩa cực đoan lan truyền trên TikTok. Thậm chí còn có những nhà hoạt động sử dụng TikTok để tạo ảnh hưởng đến sự bầu cử của chúng ta, bao gồm một mạng lưới thanh niên và người hâm mộ K-pop tuyên bố rằng họ đã dùng ứng dụng này để phá hoại cuộc vận động tranh cử của Tổng thống Trump ở Tulsa, OK. vào tháng trước bằng cách ghi danh vé tham dự với danh tính giả.
Tất cả những điều này đã bị bỏ mặc hoặc tha thứ, ngoại trừ một thực tế. TikTok thuộc sở hữu của ByteDance, một trong những công ty công nghệ lớn nhất tại Trung Quốc.
Quyền sở hữu TikTok thuộc Trung Quốc đã trở thành chủ đề được xem xét kỹ càng bởi các nhà lập pháp, người quản lý và nhà vận động trong lĩnh vực quyền riêng tư những tuần gần đây. Tổng thống Trump đang cân nhắc có hành động để cấm ứng dụng này tại Mỹ. Các công ty bao gồm Wells Fargo và các cơ quan chính phủ gồm Cơ quan An ninh Giao thông Vận tải đã yêu cầu nhân viên của họxóa TikTok khỏi điện thoại do lo ngại rằng nó có thể bị sử dụng để giám sát hoặc làm gián điệp.
Đối phó với áp lực tăng cao, TikTok đang cuộn mình vào lá cờ Mỹ. Công ty này đã thuê một nhóm vận động hành lang nhỏ ở Washington, đưa một giám đốc điều hành người Mỹ (cựu giám đốc điều hành của Disney Kevin Mayer) và được cho rằng đang tìm cách bán phần lớn cổ phần của nó cho các nhà đầu tư Mỹ.
Jamie Favazza, phát ngôn viên của TikTok, tuyên bố rằng ngoài giám đốc điều hành, mạng xã hội này còn có một công dân Mỹ là giám đốc an tinh thông tin và một người khác là người đứng đầu lo cho sự an ninh .
“Chúng tôi đã tăng gấp ba lượng nhân viên ở Mỹ từ đầu năm 2020,” bà tuyên bố, “với kế hoạch thuê thêm 10,000 người trong ba năm tới ở những nơi như Texas, New York và Florida.”
Những lo ngại chính đáng về một công ty thuộc sở hữu của Trung Quốc thu hút sự chú ý của hàng triệu người Mỹ, đặc biệt là một công ty như ByteDance, nơi có lịch sử ngả mũ trước chế độ cầm quyền của đất nước. Như tất cả các tập đoàn công nghệ khác của Trung Quốc, ByteDance được yêu cầu tuân thủ luật kiểm duyệt của Trung Quốc và có thể bị buộc phải cấp dữ liệu người dùng cho chính phủ Trung Quốc theo luật an ninh quốc gia nước này. Các nhà lập pháp cũng đã dấy lên những lo ngại rằng TikTok có thể được sử dụng để tuyên truyền cho việc ủng hộ Trung Quốc từ giới trẻ Mỹ, hoặc kiểm duyệt nội dung nhạy cảm liên quan đến chính trị.
Bà Favazza cho biết rằng TikTok đã lưu trữ dữ liệu người dùng của Mỹ ở Virginia và Singapore. Bà cho biết thêm rằng những nỗ lực kiểm duyệt nội dung của công ty này được lãnh đạo bởi những tổ chức có trụ sở tại Mỹ và không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ chính phủ nước ngoài nào, và rằng TikTok đã và sẽ không cung cấp dữ liệu cho chính phủ Trung Quốc.
Cũng có những lý do chính đáng để nghi ngờ động cơ của các nhà phê bình lớn nhất của TikTok. Nhiều chính trị gia đảng bảo thủ, bao gồm Tổng thống Trump, dường như quan tâm nhiều hơn đến việc tỏ ra cứng rắn với Trung Quốc thay vì ngăn chặn tác hại tiềm tàng tới người dùng TikTok. Và những tập đoàn công nghệ ở Sillicon Valley như Facebook, nơi các giám đốc điều hành đã cảnh báovề mối nguy hại của sự tiếp quản công nghệ Trung Quốc, sẽ chắc chắn muốn thấy những nhà quản lý gây thiệt hại đến một trong những đối thử cạnh tranh lớn của họ.
Tôi sẽ thành thật: Tôi không muốn tranh luận rằng TikTok là một mối nguy khẩn cấp đối với an ninh quốc gia của Mỹ. Hoặc nói một cách chính xác hơn, tôi không tin rằng TikTok vốn dĩ đe dọa nhiều người Mỹ hơn bất kỳ ứng dụng thuộc sở hữu nào của Trung Quốc trong việc thu thập dữ liệu từ người dân Mỹ. Nếu như TikTok là một mối nguy, thì WeChat, Alibaba và Liên Minh Huyền Thoại, những trò chơi video nổi tiếng, thuộc nhà sản xuất Riot Games, lại thuộc sở hữu của Tencent Trung Quốc.
Và bởi việc cấm tất cả công ty công nghệ thuộc sở hữu Trung Quốc hoạt động ở Mỹ sẽ không thể thực hiện nếu không áp dụng phiên bản Great Firewall của Trung Quốc – một bước tiến quyết liệt gây lo ngại về kiểm duyệt và kiểm soát theo quyền – chúng ta cần tìm ra cách để những ứng dụng của Trung Quốc và nền dân chủ Mỹ cùng tồn tại.
Một lựa chọn là ByteDance áp dụng kiểm soát nội bộ nghiêm túc để ngăn những nhân viên người Trung Quốc của nó truy cập vào bất kỳ hệ thống của TikTok nào. Greg Baker/Agence France-Presse – Getty Images
Đây là ý tưởng: Thay vì cấm TikTok, hoặc buộc ByteDance bán nó cho người dân Mỹ, tại sao không tạo nên một ví dụ về nó bằng cách biến nó thành nền tảng công nghệ thống trị và bảo vệ quyền riêng tư một cách minh bạch nhất từ trước đến nay?
Là một ứng dụng thuộc sở hữu nước ngoài, TikTok, về mặt nào đó, dễ điều chỉnh hơn so với nền tảng công nghệ thuộc Mỹ. (Một cách để điều chỉnh nó: đánh giá an ninh quốc gia từ Uỷ ban Đầu tư nước ngoài tại Hoa Kỳ của ByteDance năm 2017 với tiền thân của TikTok là Musical.ly, đã được tiến hành.) Và còn nhiều điều nữa mà chính phủ Mỹ có thể thực hiện để đảm bảo rẳng TikTok có trách nhiệm trong môi trường thông tin của chúng ta mà không cần loại bỏ hoàn toàn. Nó có thể yêu cầu công ty cung cấp các phần chính của nguồn phần mềm, bao gồm các thuật toán học máy vi tính để xác định bài đăng nào mà người dùng được trình bày Nó có thể gây áp lực cho TikTok phải gửi kiểm toán thường xuyên các hoạt động thu thập dữ liệu của mình và mở ra các hướng kiểm duyệt nội dung nội bộ cho công chúng Như Kevin Xu, tác giác của Interconnected, một blog về quan hệ Mỹ -Trung, chỉ ra rằng ByteDance có thể áp đặt các biện pháp kiểm soát nội bộ nghiêm ngặt để ngăn nhân viên Trung Quốc truy cập vào bất kỳ hệ thống nào của TikTok và kiểm soát nguồn để người ngoài có thể kiểm chứng.
Samm Sacks, một nhân viên an ninh mạng tại trung tâm New America, nói với tôi rằng một số giải pháp đang được đề xuất cho TikTok – chẳng hạn như bán cho các nhà đầu tư Mỹ – có thể sẽ giải quyết được các vấn đề cốt lõi. Một TikTok thuộc sở hữu Mỹ vẫn có thể bán dữ liệu hợp pháp cho các bên môi giới thứ ba, giả dụ, mà sau đó có thể cung cấp lại cho chính quyền Trung Quốc.
Thay vào đó, bà Sacks nói, chính phủ Mỹ nên ban hành luật an ninh liên bang mạnh mẽ có thể bảo vệ dữ liệu của người dùng TikTok mà không cần phải cấm hoàn toàn ứng dụng này.
“Hãy giải quyết các vấn đề trong tầm tay,” cô nói. “Nếu mối quan tâm là bảo mật dữ liệu, cách tốt nhất chính là đặt TikTok dưới tầm ngắm, và đưa ra các quy tắc thực sự mạnh mẽ và có thể thi hành được quản lý cách họ sử dụng và lưu trữ dữ liệu.”
Việc buộc TikTok phải hoạt động minh bạch còn có cả một chặng đường dài ở phía trước để xoa dịu nỗi sợ hãi của công chúng Hoa Kỳ. Và nó có thể trở thành trường hợp thử nghiệm cho một mô hình quy định công nghệ mới có thể cải thiện trách nhiệm và tính liên đới của không chỉ các công ty công nghệ thuộc sở hữu Trung Quốc, mà còn cả các công ty ở Mỹ.
Cốt lõi, có tất nhiều nỗi sợ TikTok bắt nguồn từ việc thiếu thông tin. Vào tháng Ba, TikTok tuyên bố rằng họ sẽ mở “các trung tâm minh bạch”, nơi các kiểm toán viên độc lập có thể kiểm duyệt nội dung của mình. Công ty cũng đã bắt đầu phát hành các “báo cáo minh bạch,” tương tự như các báo cáo của Facebook và Twitter, phác thảo các yêu cầu gỡ xuống khác nhau mà họ nhận được từ chính phủ các nước trên thế giới.
Những chúng ta vẫn chưa biết các thuật toán TikTok đã được lập trình như thế nào, hoặc tại sao họ lại hiển thị những video tùy chọn cho người dùng. Chúng ta cũng chưa hiểu tường tận cách thức họ sử dụng các dữ liệu thu thập được, cách ứng dụng này tạo ra hay thực hiện các quy tắc đó. Chúng ra nên biết – không chỉ mỗi TikTok, mà cả về các ứng dụng mạng xã hội khác của Mỹ.
Rốt cuộc, Facebook, Instagram, YouTube, Twitter và Snapchat đang đóng một vai trò to lớn trong cuộc sống hàng ngày của hàng triệu người Mỹ, và trong nhiều năm, họ đã hoạt động với mức độ bí mật mà ít công ty quan trọng nào tương tự được cho phép. Những gì chúng ta còn chưa hiểu về những nền tảng này thường được học hỏi sau nhiều năm thực tế, lượm lặt từ những tin tức nội bộ rò rỉ hay những cựu nhân viên tìm cách hối lỗi.
Alex Stamos, cựu giám đốc an ninh của Facebook, nhận thấy một cơ hội để biến TikTok thành “một hình mẫu sâu sắc về cách quản lý các công ty vận hành ở cả Mỹ và Trung Quốc. Steve Marcus/Reuters
Một số chuyên gia xem tình hình hiện tại của TikTok là một cơ hội để thay đổi điều đó.
“Tôi nghĩ TikTok như một cảnh báo nhằm đánh lạc hướng một chút (red herring),” theo lời Alex Stamos, cựu giám đốc an ninh của Facebook và cũng là giáo sư tại Đại học Stanford. Cuối cùng, ông Stamos phát biểu, câu hỏi cần phải làm gì đối với TikTok là ưu tiên đứng sau câu hỏi về việc những gã khổng lồ công nghệ đa quốc gia nên được đối xử như thế nào.
“Đây là một cơ hội để đưa ra một mô hình toàn diện về cách chỉnh đốn các công ty hoạt động song song ở Hoa Kỳ và Trung Quốc, bất kể do bên nào sở hữu,” ông tiếp tục.
Cuộc tranh luận về số phận của TikTok, nói cách khác, thực sự nên là một cuộc tranh luận về cách tất cả các công ty công nghệ với mục đích giải trí, cung cấp thông tin và tạo ảnh hưởng lên hàng tỷ người dùng nên hoạt động ra sao, và những gì cần nên yêu cầu từ họ, dù cho họ có trụ sở tại Trung Quốc, Copenhagen hay là California. Nếu chúng ta có thể tìm ra một con đường cho TikTok – một ứng dụng có văn hóa sáng tạo được hàng triệu thanh niên Mỹ yêu thích – chúng ta sẽ làm được nhiều việc hơn là dọn dẹp mớ hỗn độn tầm thế giới. Chúng ta sẽ phải tìm ra một mô hình để kiểm soát các nền tảng công nghệ lớn, sau nhiều năm để chúng hoạt động không kiểm soát.
Translated by Ha Vi Nguyen & Duong Nguyen
Copy edits by Tuan Nguyen
