(viết năm 2012)
4 giờ 30 chiều ngày 4 tháng 5 năm 2012 hắn đến trước ô cửa phòng xuất nhập cảnh đồn biên phòng chìa giấy thông hành. Lúc này không có khách qua, bốn cán bộ trong phòng đang nói chuyện, một người uể oải cầm giấy thông hành của hắn, chả buồn nhìn, anh ta quay sang nói chuyện tiếp. Lúc sau anh ta mới giở cuốn sổ thông hành gõ tên vào máy tính. Mặt anh ta biến sắc, nhưng anh cố gắng lấy lại vẻ tự nhiên rất nhanh. Giả vờ gọi một người đến xem hộ, anh ta đi vào trong. Người đến trông hộ nhìn máy tính rồi nhìn hắn một giây rất lạ và nói hắn chờ đấy.
Hắn ngồi ung dung, nét mặt thản nhiên chờ đợi, bỗng một tốp người đến làm thủ tục che kín khuất tầm nhìn giữa hắn và cơ quan xuất nhập cảnh. Hắn thầm nghĩ, giờ chỉ tích tắc là hắn biến mất, không biết đám biên phòng ấy sẽ nghĩ gì khi không thấy hắn nữa. Chắc họ nghĩ hắn không biết gì với những điều sắp đến, nên hắn sẽ không bỏ trốn.
Nhưng hắn đến đây, làm giấy thông hành, rồi đến cửa xuất nhập cảnh chìa giấy, không phải để thấy khó khăn là trốn về , dẫu biết tí nữa thôi mọi chuyện sẽ trở nên khó lường.
Hắn nhớ về ánh mắt, những ánh mắt chỉ bừng lên một giây rồi trở lại bình thường để che dấu ý nghĩ bên trong.
Cách đây gần 20 năm trong một trại tù, khi hắn đi qua hàng tù đang ngồi bó gối, chợt hắn lăn tăn gợn điều gì, hắn nghĩ đến một ánh mắt lạ trong hàng tù nhìn hắn rất nhanh rồi cụp xuống, ánh mắt của kẻ sắp liều lĩnh. Hắn chột dạ quay người thật nhanh lại và may mắn tránh được cú đâm bằng bàn chải nhựa mài nhọn . Đó là ánh mắt mà hắn không bao giờ quên trong phần đời sau này.
Còn hôm nay, khi đưa giấy thông hành qua ô cửa, hắn chờ đợi ánh mắt lóe lên bất ngờ của người hải quan biên phòng. Đoàn người đi qua, đám hải quan nhìn vẫn thấy hắn ngồi nhàn nhã, không có vẻ sốt ruột, không thắc mắc, cứ như hắn có thể ngồi chờ như vậy đến bất tận.
Những người hải quan đi lại, gọi điện liên tục, một vị thiếu tá xuất hiện, họ hội ý với nhau rồi lại điện đi, điện lại. Hai người đi ra đứng quanh hắn, hút thuốc lá nhưng hắn biết đó là canh chừng. Họ có vẻ thiếu mất sự bình tĩnh khi rít thuốc lá và cách thay đổi vị trí đứng.
Hắn đến gần, xin một ngụm nước. Viên đại úy vào phòng lấy ngay ra cốc nước lạnh ân cần đưa cho hắn. Chả có ai ở chỗ này xin nước của cán bộ hải quan vốn rất quyền lực và bận rộn, đáng lẽ anh ta phải chỉ ra hàng quán đằng kia, nhưng anh ta đi lấy nước ngay. Có lẽ viên đại úy không nghĩ mình đang làm một điều bất thường. Nhưng việc chỉ hắn ra quán nước khuất tầm nhìn là điều chắc chắn anh ta không muốn.
Viên thiếu tá cầm hồ sơ, bảo hắn đưa chứng minh thư và nói.
– Mời anh lên gác.
Hắn đi lên theo, vào phòng anh ta bật máy lạnh, mời ngồi và hỏi.
– Anh có phạm tội gì không ?
Câu hỏi y hệt ở sân bay. Hắn nói.
– Tôi không phạm tội với nhân dân, đất nước này, còn với ai đó thì tôi không thể biết, nhất là con mụ hàng xóm và lão chồng nó.
Viên thiếu tá thông báo hắn bị cấm xuất cảnh dưới mọi hình thức và nói sẽ tiến hành lập biên bản. Anh ta nhìn thái độ hắn, thấy hắn vẫn cười. Hắn nói nhẹ nhàng vâng anh cứ lập biên bản và nói rõ lý do, cho tôi xin một bản. Cứ đúng luật anh làm.
Anh ta hỏi định sang TQ làm gì, hắn nói có lẽ tôi không cần trả lời anh, vì việc đó chưa xảy ra, nhưng anh hỏi tôi xin nói. Vợ chồng lão hàng xóm chỗ nhà tôi hơn 70 tuổi rồi, suốt ngày chỉ nhòm ngó nhà người khác, tôi sang TQ mua bao cao su các loại hấp dẫn về vất vào nhà vợ chồng đó. Để họ có việc mà làm, đỡ đi nhòm ngó nhà khác.
Anh ta lắc đầu, thở dài rồi bảo.
– Thôi đó không phải việc tôi, hỏi anh thế thôi, anh có lệnh cấm xuất nhập cảnh của… Tôi làm thủ tục thôi.
Hắn hỏi.
– Tôi có được nhìn lệnh không, có được biết cấm từ ngày nào đến ngày nào không.
Anh ta nói thác.
– Tí nữa tôi cho anh biết.
Hắn mỉm cười, sẽ chẳng bao giờ, tí nữa anh ta sẽ kiếm cớ khác. Lệnh cấm xuất cảnh với hắn sẽ là điều bí mật, không bao giờ hắn được biết ngày nào hết hạn. Ở sân bay người ta cũng không nói, chỉ nói là ngắn thôi không dài đâu, mấy bữa ý mà. Nhưng ở đây sẽ không chặt chẽ bằng sân bay , ở đó người ta quen thuộc và rành nghiệp vụ vì làm việc với quốc tế, và tầng lớp khác. Còn ở cái cửa khẩu rặt con buôn qua lại hàng ngày này, thảng có vài đối tượng hình sự trốn truy nã, hoặc vài tên TQ lưu manh, chuyện giấy tờ không kín kẽ được. Chính vì thế hắn chọn nơi đây để đưa giấy thông hành. Viên thiếu tá giơ tờ giấy cấm để nhìn, dưới ánh sáng bóng đèn neong mờ xuyên qua giấy, với kỹ năng đọc sách nhiều, hắn đọc ngược và thấy được điều cần biết.
…cấm xuất cảnh đến ngày 22/07/2014….
Một nhiệm kỳ của ai đó kết thúc thì lệnh cấm cũng kết thúc, hắn buồn và vui lẫn lộn. Buồn vì lệnh cấm lâu quá, nhưng vui là đã không phí công sức để biết được. Nhiều người như hắn bị cấm mà không biết đến bao giờ. Còn hắn thì đã biết, thậm chí hắn còn biết được cả cơ quan nào đã bảo cục xuất nhập cảnh đứng ra phát lệnh cấm nữa. Khỏi phải mất tiền mua vé máy bay đi đâu khi chẳng may vợ con nổi hứng đi du lịch sang Phi, Mã, Cam …
Khi viên thiếu tá biên phòng ghi chép vào biên bản cấm xuất nhập cảnh, có 2 người đàn ông mặc thường phục lặng lẽ ngồi bên. Hắn đang nhắn tin điện thoại thì một người trẻ giơ tay gạt điện thoại nói.
– Anh không được dùng điện thoại.
Hắn quay sang thấy một cái nhìn uy hiếp dọi thẳng vào tam tinh của mình. Cái nhìn của một người qua trường lớp chính quy, thường những người ra trường chưa lâu, chưa có độ từng trải mới áp dụng bài học là cái nhìn để uy hiếp đối tượng. Những lão làng trong nghề an ninh họ thường có thái độ nhẩn nha, lợt phợt như đôi bóng Ý rồi bất ngờ đưa ra đòn hiểm. Hắn nhìn lại và nói rành rọt.
– Anh không biết em là ai, vì ở đây ai cũng mặc sắc phục, nhưng anh nói thế này, anh không bị bắt quả tang khi phạm tội, không có lệnh khởi tố, truy nã. Em động vào người anh hay tài sản của anh đều là vi phạm pháp luật. Anh dùng điện thoại đến khi nào những cán bộ biên phòng phụ trách ở đây ra lệnh cấm.
Hắn nhìn sang viên thiếu tá biên phòng, anh ta dường như không muốn phiền phức vì việc của anh ta sắp xong. Nên anh ta không nói gì, hắn tiếp tục nhắn tin dòng cuối cùng cho vợ.
Viên thiếu tá biên phòng đọc biên bản, hắn ký và hỏi xin một bản,anh ta nói sẽ đưa cho công an tỉnh sau khi bàn giao hắn sang bên đó. Thì ra những người mặc thường phục đó là an ninh tỉnh, tất nhiên thì hắn biết khi họ đi vào.
Biên phòng và an ninh làm giấy bàn giao người. Công nhận là chặt chẽ, ở đây tính mạng công dân được coi trọng, cho nên bên nào bên đó làm rất chi li về thủ tục.
Những người an ninh tỉnh đưa hắn ra sân, có hai chiếc ô tô con 4 chỗ loại đẹp đậu sẵn. Hắn được mời ngồi vào xe sau, ghế sau có hai người ngồi bên. Hắn cũng quen với kiểu ngồi này nhiều lần. Lên xe hắn chỉ nói.
– Lúc nào gần đến chỗ bán thuốc lá, các anh mua hộ tôi bao thuốc Vi Na, tôi vẫn có quyền, nhưng nếu tôi đi ra mua cũng phiền cho các anh.
Người bên trái gật đầu, nói với người bên phải.
– Tí nữa gần đoạn rẽ vào, nhớ mua cho anh ý bao thuốc.
Chiếc xe đi trước mở đường, và hai chiếc xe chui vào một căn nhà khuất sau đường ở thị xã biên ải. Căn nhà không có biển hiệu gì, không có vẻ gì là một cơ quan nào hết. Hắn xuống xe nhìn căn nhà, người chỉ huy đoán được hắn nhìn gì nên nói.
– Anh chắc không lạ gì những căn nhà kiểu này.?
Hắn gật đầu nói
– Cơ sở của an ninh.
Người chỉ huy nói.
– Anh biết thế, mình dễ làm việc hơn.
Trong căn nhà hai tầng, tầng dưới chỉ có một bộ bàn ghế và một chiếc giường cá nhân, một ti vi và nhiều báo công an nhân dân. Người ta hỏi hắn uống gì, hắn xin uống trà, lập tức trà pha xong thì thuốc lá cũng đem về.
Chỉ hỏi chuyện gia đình, xem phim, đọc báo…những người an ninh tỉnh này chu đáo và lịch sự. Có cậu trẻ hỏi anh làm gì mà phải bị cấm. Hắn nói anh không biết, nhưng mới rồi anh biết có người dùng tên anh viết bài gì trên mạng, chắc làm cơ quan an ninh phiền lòng. Cậu ta hỏi tên hắn rồi tra ở điện thoại. Lát sau lắc đầu nói.
– Thì ra là một người viết khá nổi tiếng, là anh sao anh không nhận.?
Hắn lắc đầu nói.
– Anh trình độ 10/12, năm nào sức học cũng trung bình. Tiền án, tiền sự toàn lưu manh vặt vãnh, em bảo anh ăn cắp anh biết, chứ viết lách thì anh cũng không tưởng tượng được. Chắc ai đó lấy tên anh thôi.
Một cậu trẻ nói hằn học, cách nói theo hắn nghĩ trình độ cậu ta chỉ là đi lính nghĩa vụ hết hạn được đôn lên qua lớp trung cấp nào đó. Cậu ta nói.
– Mình muốn góp ý gì, trước nhất mình phải tốt cái đã đúng không, rồi mới đi góp ý người khác.
Hắn phân tích nhẹ nhàng.
– Em nói đúng một phần, nhưng giờ anh xấu, em xấu. Anh nói em, và em nói anh. Thế mới đúng là phê bình và tự phê bình. Chứ anh đợi anh tốt, em đợi em tốt thì hóa ra chúng ta ngầm bao che cho nhau cái xấu sao. Có khi mình xấu mình không nhận thức được, mà mình chỉ nhìn thấy ở người khác, mình phê phán họ và họ cũng phê phán mình. Như thế có phải là giúp nhau sửa chữa, tiến bộ không tốt hơn sao.?
Cậu trẻ không nói gì nữa, còn những người lớn thì họ không quan tâm lắm. Họ chỉ hỏi chuyện mình về đường phố Hà Nội, chỗ mua bán, giải trí. Đến bữa cơm mình cùng ngồi bàn ăn với họ, có bia, thịt gà, lòng xào, thịt bê xào…người chỉ huy nói.
– Thôi anh em tỉnh lẻ chỉ có thế này, giờ bất ngờ cũng không chuẩn bị được, anh ăn tạm cùng anh em, có nào dùng vậy.
Cơm xong lại ra bàn uống trà, họ mời nước ân cần rồi nói.
– Chúng tôi đợi dưới kia lên đây để bàn giao anh, họ đi từ 5 giờ chiều, chắc sắp lên đến đây rồi. Giờ anh lên gác có điều hòa, làm việc với chúng tôi một ít để có bút tích của anh nhé. Biết đâu sau này gặp lại.
Hai người an ninh dẫn hắn lên gác, một người bật điều hòa rồi ngồi xem phim. Một người hỏi cung. người hỏi cung là cậu trẻ lúc đầu ngăn hắn hút thuốc, cậu ta đẹp trai, cười rõ tươi nói.
– Thế này anh nhé, anh chắc chả lạ gì làm việc rồi, có khi để anh tự hỏi tự trả lời còn nhanh hơn. Thôi tôi chỉ hỏi quá trình anh lên đây thế nào, đi xe nào ở dưới kia lên, lên đây mấy giờ, gặp ai, rồi đến đoạn qua cửa khẩu mấy giờ, định sang bên kia làm gì.?
Hắn trả lời, đây là việc đơn giản, vì hắn từ nhà đi đã biết sẽ phải trả lời những câu hỏi này. Cho nên hắn đi một mình, không gặp người quen nào ở xứ này, chỉ gặp xe ôm, cò làm giấy thông hành, quán cà fe. Hắn chìa số điện thoại của lái xe, cò, địa chỉ quán và nói họ có thể xác minh.
Cậu trẻ ghi đủ và cười hoài nghi.
– Không thể tin được là anh đi lên đây chỉ đơn giản thế này. Chả lẽ vì mấy bao cao su anh không mua dưới đó lại lên đây sang kia mua.?
Hắn trả lời.
– Mua dưới kia ngại người quen thấy, sang bên này lắm mẫu mã cho cả người cao tuổi dùng nữa.
Lấy lời khai chữ ký xong, anh ta nói tiếp.
– Giờ làm biên bản xác nhận là anh ở đây từ 5 giờ chiều đến 10 giờ đêm được đối xử tốt, không có đánh đập, xúc phạm danh dự nhé, thì cứ thật thế nào thì anh nói thế.
Hắn đồng ý, chỉ ghi trong biên bản là tôi phàn nàn về việc bị giữ chân ( không phải bắt) 5 tiếng đồng hồ rất vô lý, ngoài ra tôi được đối xử tốt về tinh thần cũng như vật chất.
An ninh tỉnh hài lòng, họ nói.
– Thật ra chúng tôi không có việc gì với anh, anh lên đây đi biên giới, không gặp thành phần, đối tượng nào có vấn đề ở địa bàn. Chúng tôi chỉ đợi dưới kia lên bàn giao anh theo đề nghị của họ.
Hắn nói
– Sao các anh phải mất công thế?
An ninh tỉnh nói
– Thì họ nhờ mình lúc này, mình lúc khác lại nhờ họ. Thôi anh thông cảm cứ ngồi đây chờ.
Hắn nhìn đồng hồ nói.
– Thế này nhé, anh không phải là tội phạm hay chưa xác định là tội phạm. Giờ này con anh chờ anh về, em nên để anh gọi điện bảo vợ anh cho con ngủ.
Cậu an ninh gật đầu, nói.
– Anh nói vừa phải thôi nhé.
Hắn gọi về, nói bị cấm xuất cảnh, giờ đang làm tường trình và tắt máy.
Anh ta đi xuống, người còn lại đang xem phim quay ra gọi hắn.
– Anh ra giường mà nằm xem phim.
Hắn nằm trên giường xem phim, người an ninh còn lại xoay cái điều hòa cây đứng về phía hắn rồi nói.
– May là có một cái này ông ạ, chúng tôi ở đây cũng thiếu thốn đủ thứ, phó phòng mà xin mua điều hòa còn chưa được duyệt đấy ông ạ, ai biết cho chúng tôi đâu….
Có nhiều tiếng xe ô tô ồn ào, người an ninh xem phim đứng cửa sổ nhìn xuống rồi quay vào nói.
– Mình ông mà dưới kia lên cả chục người đấy, chắc toàn người quen của ông thôi. Tí gặp là biết.
Hắn điểm mặt người quen ở các cơ quan từ cục, phòng các bộ phận. Cuối cùng thì hắn chọn khuôn mặt sáng sủa, khá phúc hậu của một người và đoán sẽ gặp hắn.
Tiếng cửa mở, hắn không quay ra cũng biết là anh ta. Khi nghe tiếng gọi, hắn quay lại thấy anh ta đang cáu kỉnh, cái cáu không phải của kẻ quyền uy mà cái cáu của người bị làm phiền bởi một người quen. Anh ta gắt.
– Ông biết ông đang là loại gì, mà ông mò đi lung tung, đêm hôm không cho người ta nghỉ, đang ở nhà ôm vợ con phải đi lên đây gặp ông.
Giấy tờ lại được giở ra, vẫn những câu hỏi đi làm gì, đi thế nào, gặp ai…
Trả lời hết xong, anh ta gắt.
– Ông ..đi gì nói thật đi, ông có gì trong người bỏ ra, mang theo bao nhiêu tiền, đưa ví đây, còn giấy tờ gì, hộ chiếu có không đưa nốt đây.
Hắn đưa hết, kính, đồng hồ, 2 điện thoại, chứng minh thư, giấy thông hành, ví, máy ảnh.
Anh ta xem xét kỹ chiếc ví, rồi bực bội.
– Ông làm đéo gì mà chỉ có mấy cái đồng bọ này thì đi đâu, ông sang đó mua gì mà chỉ có ngần ấy tiền. Còn tiền dấu đâu không.?
Hắn đứng dậy cũng bực nói.
– Tôi cả ông làm việc với nhau nhiều, chuyện có gì trong người chưa bao giờ tôi nói dối,ông không tin tôi cởi quần áo.
Hắn định lột quần áo thì người khác ngăn lại, anh ta gắt.
– Ông..manh động thế, chúng tôi hỏi thế chứ ai bắt ông cởi quần áo, ai khám người ông, không có thì thôi chứ sao lại làm thế.
Hắn ngồi xuống, an ninh lại hỏi sao chỉ có mấy trăm ngàn. Hắn bảo thì mục đích chỉ mua mấy cái bao cao su rồi đi về. Có định đi đâu hay mua gì nữa mà mang nhiều, và hắn cũng chỉ có ngần ấy tiền thôi, làm gì có nhiều mà mang theo.
Họ bảo tạm thu hết tất cả đồ, giấy tờ, chỉ để lại cho hắn tiền để đi về, không thì lại lang thang ở đây có chứng minh thư lại làm thông hành rồi lại đi. Hắn hỏi luật nào thu đồ. An ninh nói.
– Luật gì ở đây mà ông hỏi, tôi thu làm gì, giữ để ông phải đi về thôi. Ông làm cái giấy tự nguyện giao nộp đồ cho tôi giữ hộ.
Hắn lắc đầu.
– Đây là danh dự, không viết được. Ông thu giữ thì ông cứ thu, tôi không làm.
Họ thu máy ảnh, điện thoại và giấy tờ. Làm biên bản, hắn nói.
– Luật thì ông giữ đồ tôi, thì tôi phải có biên bản, đàng này biên bản ông cầm nốt thì tôi lấy chứng cứ gì kêu ông trả đồ.
An ninh gắt gỏng.
– Ông làm việc với tôi, lạ gì nhau, tôi lấy của ông làm gì, ông về thủ đô gặp tôi thì tôi trả. Ông cứ vớ vẩn luật liếc lằng nhằng.
Lúc này một người đàn ông trung niên khoảng 56,57 tuổi đi lên. Khuôn mặt lầm lì,hắn cảm giác được vầng sát khí tỏa trên mặt con người ấy, mặc dù không phải là dễ nhận. Như trong truyện kiếm hiệp một thanh đao từng qua trận chiến nhiều, sát khí tụ lại trên thanh đao lạnh rợn người. Gương mặt, dáng đi của con người đó làm hắn cảm giác đọc thấy nhiều thân phận, nhiều cuộc đời, nhiều án tù đã đọng lại trên con người đó.
Có lẽ tới đây hắn cũng chỉ là một số phận nhỏ nhoi,một thân phận, một cuộc đời và một án tù phảng phất trên gương mặt con người ấy.
Không phải là đơn giản mà cả chục người dưới xuôi đêm hôm lên đây. Hắn biết thêm điều nữa về số phận mình, như một con chim nhìn thấy những cánh cung của các tay thiện xạ lão làng.
Biết trước vẫn là điều tốt hơn, dù đó là điều xấu.
Đám dưới xuôi kéo thẳng về, để lại những người an ninh tỉnh ngỡ ngàng. Khi những người kia đi hết, họ gọi mình uống chén nước chia tay, rồi bảo hắn đi đi.
Hắn đi ra không nhìn lại, đường tối om. Trời đã quá 12 giờ đêm, không còn nóng nực, mát mẻ dễ chịu. Không điện thoại, không giấy tờ tùy thân, hắn đi bộ một mạch dài trên con đường quốc lộ vắng vẻ thênh thang từ thị trấn vào thành phố, đi mãi mới gặp môt xe taixi chạy trên đường. Hắn đứng vẫy , người ta xi dừng lại mở hé tí cửa kính hỏi đi đâu.
Hắn bịa ra câu chuyện vừa cãi nhau với con bồ, giận quá bỏ về thành phố. Người lái xe cho lên, hắn ý tứ ngồi ghế trước, kêu nóng và cởi áo để anh ta thấy hắn không có gì.
Xe taxi 1 giờ đêm vào thành phố, hắn ngồi dựa lưng vào hành lang cây cầu sắt và nhắm mắt ngủ, đợi chuyến xe sáng về dưới xuôi. Gió dưới sông thổi mát rượi.
Một ngày mệt nhọc, nhưng xứng đáng vì biết được những điều muốn biết. Cho dù đó là những điều xấu, như đã nói một lần, dù là điều xấu nhưng biết được vẫn tốt hơn.
Người Buôn Gió
06-05-2012
