Đầu tuần nay, bất ngờ tôi nhận được 2 cú điện thoại rối rít từ 1 tổ hợp BS cần gấp 2 trăm bộ xét nghiệm Covid-19 trong vòng 1 tiếng. Tôi rất ngạc nhiên vì mình không chuẩn bị tinh thần lẫn vật liệu làm test vì vẫn đinh ninh là hiện nay đâu ai cần xét nghiệm làm gì? Nhưng vì họ đòi hỏi một cách khẩn thiết, chúng tôi đã phải cấp bách lục lại những gì còn lại và giao đến cho họ. Đến nơi, tôi mới chứng kiến gần 50 người VN đứng ngồi la liệt trong trạng thái lo lắng hơn 2 tiếng để được test… Nhân tiện, tôi đã đích thân trao đổi và tìm hiểu tại sao họ lại cần test… Qua câu chuyện, tôi mới biết là họ là nhân viên của 1 Cty sản xuất lớn, hầu hết đã chích ngừa, nhưng vẫn vài người Mỹ Việt nào đó không chịu chích và không báo cho ai biết. Tuần qua, 1 anh không chích ngừa bị nhiễm Covid nên có thể đã lây cho chừng 5-6 người VN, trong số đó 1 chị đã phải nhập viện và vài người khác trong đó tuy chỉ ho và sốt nhẹ, v.v. nên tất cả đều lo lắng nên đến đây để khám gấp…
Theo lời họ, vì họ đinh ninh là ai cũng chích rồi thì cứ theo hướng dẫn của CDC không cần khẩu trang làm chi. Đây là cơ hội tốt cho chúng ta bàn thêm về 2 câu hỏi:
1) ĐÃ CHÍCH NGỪA RỒI CÓ THỂ NHIỄM COVID KHÔNG?
2) CÓ NÊN KHÔNG MANG KHẨU TRANG SAU KHI ĐÃ CHÍCH HƠN 2-3 TUẦN?
Tôi không phải là BS y khoa nhưng nhờ dám dấn thân ngày đêm nghiên cứu và triển khai các bộ xét nghiệm Covid hơn 10 tháng nay nên về đề tài tiêm chủng, sinh học của vi khuẩn Covid, về xét nghiệm và miễn nhiễm, v.v… có lẽ những trải nghiệm này đã giúp tôi học hỏi thêm một cách xác thực về Covid. Tôi muốn dùng sự việc này để trao đổi với các bạn dựa về 2 việc trên.
TẠI SAO CHÍCH RỒI VẪN CÓ THỄ BỊ NHIỄM COVID?
Nếu phải trả lời ngắn gọn ngay: Technically and realistically YES. Trong thực tế, chích ngừa rồi vẫn có thễ nhiễm nếu mình gần người chưa được chích mà có bệnh. Người không chịu chích dĩ nhiên sẽ mắc bệnh vì Covid vẫn tồn tại (dù thấp hơn trước rất nhiều) khi mức “miễn cộng đồng” chưa đạt được. Trường hợp các anh chị người VN này chứng minh điều đó. Chính tôi hay cũng đã nhấn mạnh đến sự quan trọng của hiểu biết chính xác về Covid. Về mặt xã hội, chích ngừa chỉ giảm thiểu khả năng lây lan của Covid dẫn đến “miễn dịch cộng đồng” khi số người có vaccine không dung dưỡng và tái phân phối vi khuẩn Covid cho người khác, tức khi Covid-19 không còn môi trường sống để sinh sản. Về phương diện cá nhân, chích ngừa cho ta khả năng ngăn chận khả năng tràn lan của Covid và thoát Covid-19 khi cơ thể ta đã có khã năng kháng cự nhờ vaccine. Nó giảm thiểu xác xuất nhập ICU xuống dưới 10-15% (thay vì 40-60%) nếu sơ ý bị Covid. Tuy nhiên, không hẳn ai chích là sẽ miễn dịch. Ít nhất 3-8 % người không có hiệu quả với vaccine vì nhiều lý do và số người này có thể vẫn dính Covid vì cơ thể họ không tạo ra kháng thể chống Covid. Nếu người đã chích mà trực diện với người không chịu đi chích và có Covid, Covid cũng sẽ thâm nhập cơ thể người đã chích, nhưng khả năng vượt khỏi bệnh sẽ cao hơn 80% nhờ vaccine.
Sau đây là vài yếu tố khoa học chính tại sao người chích (hay người đã có Covid) vẫn có thễ bị nhiễm lại:
1. mRNA của vaccine làm từ chủng Covid-19 cũ của tháng 2-4, 2020 khác phần nào với Covid mới: Tương tự như trường hợp của test chúng tôi thực hiện cũng dùng mRNA của Covid-19 của chủng cũ nên khi áp dụng cho Covid tháng 10-12 khi đã nhiều mutation trong xã hội, test hay vaccine sẽ kém hiệu quả; Khi chúng tôi update mRNA và nhờ Labs cấy mẫu Covid mới, kết quả chính xác đến 99%. Pfizer và Moderna sẽ phải update dùng mẫu Covid mới và chích thêm 1 liều “booster” ASAP. Ngoài ra, nếu gặp chủng quá mới và quá mạnh, khả năng bị dính vẫn có dù cơ hội qua khỏi sẽ khá cao nếu ta đã chích. Chứ chích không có nghĩa là 100% không dính Covid.
2. HIệu quả hiện nay của vaccine chỉ tầm 80-86% trong thực tế (Johnson thấp hơn): Tuy tôi không đủ kiến thức chuyên ngành về virology nhưng nhìn vào cách làm việc của CDC Mỹ qua cái nhìn của người làm research, cách CDC validate và thẩm định hiệu năng của vaccine bằng các phương pháp vừa gián tiếp vửa xa vời như case studies, cohort study, comparative areas of vaccinated and non-vaccinated, etc. Kiểu research này chỉ nên dùng làm support hơn là direct validation. Nó là những loại social/political science survey chứ không phải là medical research (https://www.cdc.gov/…/effectiveness/how-they-work.html). Đo lường khả năng miễn nhiễm cá nhân mà thống kê người khác thì không phải là y học.
Muốn biết vaccine có hiệu quả thực sự, tức là cơ thể người chích sẽ 99% repell được Covid-19 hay không, chúng ta phải xét nghiệm cơ thể của người đó đã của những nhóm kháng thể chính có khả năng chống Covid trong cơ thể người chích như: Nhóm 1: Immunoglogulin G hay IgG – IgG là 1 trong 4 nhóm kháng thể A, G, M, E. nhưng G là nhóm kháng thể sẽ bao vây Covid. Nhóm 2: Neutralizing Anibody tức NAbs sản xuất từ B cell trong tủy cột sống – Đây là Kháng thể tấn công và cản trở khả năng sinh sản của Covid. Nếu cơ thể chưa có Covid-19 specific igG và NAbs trong máu, chúng ta vẫn có thể bị nhiễm Covid khi giao tiếp với người có Covid. IgG chỉ hiện ra sau 2-3 tuần mũi thứ 2, có nghĩa là trước đó, người chích vẩn có thể bị Covid! Còn kháng thể NAbs thì hầu như khoa học gia Mỹ không làm nên tìm thống kê Mỹ không có. Nhưng theo thống kê ngoài nước Mỹ, khả năng tạo NAbs của Pfizer/Moderna và nhất là Johnson thì chỉ khoảng 70% và sau ít nhất 1 tháng. Nhưng tại sao Pfizer/Moderna, FDA, CDC không nói nhiều vể cách đo lường hiệu quả bằng trực tiếp này hay chính họ không research để test NAbs trong máu để biết rõ người chích sẽ chống được Covid hay không. Vấn đề có lý do lợi nhuận và chính trị thay vì khoa hoc và lợi ích cho con người.
Chính tôi có thử nghiệm và research xét nghiệm NAbs trong máu cho 20 người đã chích và thấy kết quả chỉ 50/50. Không đủ tiền nên đành phải bỏ mà có xin phép thì chưa chắc NIH cho tiền và các tập đoàn làm vaccine cũng sẽ không thích.
3. Ngoài ra, 0.1% người trong chúng ta bẩm sinh yếu hệ kháng thể CVID tức common variable immune deficiency và 0.3% người có quantitative immunoglobulin deficiency tức lượng kháng thễ igG thấp nên họ sẽ không có khả năng chống Covid dù có chích. Vấn đề này còn nói lên thiếu sót trong y khoa công cộng của Mỹ: Chúng ta phải đo lường hệ miễn nhiễm từ nhỏ và chữa trị sớm, chứ cái gì cũng đợi đến có bệnh mới khám hệ miễn nhiễm của mình thì không đúng và chỉ làm giàu cho bệnh viện. Kiểm nghiệm hệ MN từ nhỏ còn giúp chúng ta tìm ra mầm móng của nhiều chứng bệnh khác mà trị sớm như Ataxia telangiectasia, Multiple myeloma, các loại Leukemia và các loại autoimmune diseases như lupus, , rheumatoid arthritis, and Hashimoto thyroiditis.
Hệ miễn nhiễm phải được kiểm định và chữa trị nếu cần từ nhỏ vì khi hệ miễn nhiễm khỏe mạnh, hơn 70% các bệnh truyền nhiễm sẽ khó ảnh hưởng đến tính mạng của bạn. Không kiểm định hệ MN sẽ giúp cho kinh tế Mỹ phồn vinh nhất là nhóm BS và BV… Ít ra cái chết của bạn là cũng làm giàu cho kinh tế Mỹ. Đây là một trong những project mà tôi sẽ thực hiện trong khoảng đời còn lại của mình nhưng sẽ làm một cách mà ai cũng có thể tự làm ở nhà vì ở Mỹ, phí tổn testing máu quá cắt cỗ nên con người không test thường xuyên dẫn đến khi biết bệnh rồi thì quá trễ.
ĐÃ VACCINE VẪN PHÃI DÙNG KHẨU TRANG CHO ĐẾN KHI NÀO?
Sự việc xảy ra cho mấy chục nhân viên VN này một lần nữa, nói lên sự ngu xuẩn về vaccine và loại tư duy mù quáng trong một số người Mỹ trắng về vaccine. Sự yếu kém trong dân trí này sẽ dẫn nước Mỹ đến những hậu quả khác không những về y tế và về quân sự, văn hóa, chính trị lẫn kinh tế. Tuy nhiên, nếu không dùng khẩu trang, quí vị sẽ thành nạn nhân cho đám người khốn kiếp không đeo khẩu trang này khi họ dính Covid. Không cần phải là khoa học gia thì mới biết lúc nào và khi nào không cần đeo khẩu trang.
Một sự thật bạn nên quan tâm là sau khi đã chích, và nếu có bị lây Covid, 90% người nhiễm sẽ không có triệu chứng và thường không biết mình có Covid từ 4 đến 14 ngày đầu. Có thể họ vượt qua dễ dàng hơn vì đã có chích.
Ngoài các lý do thông thường vẫn cần khẩu trang như vừa kễ, tôi xin ghi thêm trường hợp khác:
1. Khi tỉ số vaccine dưới 70-80%: Tuy người ta chưa thể quyết đoán toàn diện tỷ số vaccine nào mới đạt miễn nhiễm cộng đồng , nhưng mức 40.4% toàn nước Mỹ và 42.2% của Cali hay 38% của TX. Chính xác theo County: OC 59%, LA 52% San Diego 64% trong khi Riverside 41% và SB chỉ 39% v.v. Tỉ số người chích còn quá thấp so với số 70-80% cần có. (https://www.sacbee.com/…/coronavirus/article250652759.html). Khi mức Vaccine dưới 50%, chúng ta phải cảnh giác là cơ hội đã chích mà vẫn bị dính từ đám không chịu chích sẽ là 8 đến 10%. Risk cao hơn khi khuôn viên hay cơ sở làm việc cùng building như hospital, hãng xưởng, khu chợ búa, v.v.
Research 1: 2 nursing homes với 250 residents với số người chích chỉ 50%, 46 người bị Covid và trong số này, 18 người đã chích rồi nhưng vẫn bị và 2 người vào ICU với 1 ng chết.
Research 2: Trong số 8000 residents, 7000 đã chích. Dù 87% đã chích – tức cao hơn con số phỏng định đạt được “herd immunity” là 70-80% – nhưng vẫn có 578 người dính Covid rồi lan cho 22 người đã chích. Thí dụ 2 cho ta thấy, dù tỉ lệ chích có cao hơn 80% khi người đã vaccine vẫn chung đụng với người không chịu chích, họ vẫn có thể dính Covid – tuy mức phục hồi sẽ cao hơn 80% nhưng đừng tưởng vậy mả muốn thử thời vận với Covid vì nếu sống sót chăng nữa, người đó còn sẽ gặp các bệnh trạng kỳ cục khác sau này.
2. Khi sự hiện diện của Chủng Covid mới: Trong 1 bài viết trên New England Journal of Medicine về 1 study tại Rockefeller University tháng 2 qua, 417 nhân viên tuy đã chích Pfizer hay Moderna nhưng 2 người trong đó vẫn dính Covid. Researcher làm sequence RNA Covid trong máu 2 người này mới biết họ dính chủng mới B1.1.7 từ UK và B.1.526 mới từ NY. Đặc biệt hơn, Study cho thấy số lượng kháng thể tạo ra từ vaccines dù là Pfizer / Moderna hay Johnson, có thể rất chậm và chậm hơn 2 tháng. Điều này cho ta kinh nghiệm là Kháng thể chống Covid có khi cần 2 tháng hơn mới tạo ra. Với quá nhiều chủng mới tràn lan, tốt hơn chúng ta vẫn phải dùng khẩu trang khi va chạm với người khác mình không rõ họ đã vaccine chưa. Chưa chắc kháng thể chống Covid sau 2 tuần là tự nhiên có và chưa chắc vaccines có khả năng tạo NAbs cần thiết.
***
Những trường hợp nhiễm Covid của nhóm người VN vì phải làm việc cùng với người chưa chịu đi chích nói trên cho ta thấy suy nghĩ và hành động ngu xuẩn và vô trách nhiệm của những ai vẫn còn mù quáng vẫn chưa chịu chích để gây ra bệnh tật cho chính họ và cho người khác. Nó là hậu quả tai hại nhất thế giới mà Trump đã tạo ra cho nước Mỹ. Với tỉ số đã chích chỉ trên 50%, Mỹ vẫn chưa thể ngăn chận Covid, herd immunity chưa đạt được và khả năng dính Covid vẫn còn đầy nên chúng ta vẫn phải dùng khẩu trang khi gần người mình không rõ tình trạng miễn nhiễm của họ. Một ngày nào đó chính phủ phải có biện pháp cứng rắn toàn bộ, đồng loạt hơn với đám không chích vì chính họ là những người phá hoại xã hội và tạo lây lan bệnh tật cho người khác.
TNB
May 28, 2021
