Nếu tỉnh táo, chắc chắn người ta sẽ thở dài khi thấy hệ thống truyền thông chính thức đồng loạt loan báo ông Nguyễn Đức Chung “có nhiều chỉ đạo bất thường để công ty Nhật Cường có cơ hội trúng thầu” (1).
Tường thuật về những “chỉ đạo bất thường” của ông Chung trên hệ thống truyền thông chính thức để Công ty Nhật Cường trúng thầu không phải là điều tra riêng của các nhà báo. Ai cũng thấy các tình tiết liên quan đến vai trò và trách nhiệm của ông Chung trong vụ án “buôn lậu”, “vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “rửa tiền”, “vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Công ty Nhật Cường, vừa được tường thuật rộng rãi đều từ… công an mà ra, thay… công an để… loan báo! Các tình tiết liên quan đến vụ án “chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước” dính líu đến ba cá nhân mà công việc của họ đều liên quan mật thiết đến ông Chung cũng thế!
Cần phải nhớ rằng, Luật Tố tụng hình sự cấm việc “tiết lộ bí mật điều tra” (Điều 177) còn Luật Hình sự xác định việc “cố ý làm lộ bí mật điều tra” là tội phạm và tùy tính chất, mức độ sai phạm, người vi phạm có thể bị phạt đến bảy năm tù (Điều 286).
Đến nay, ông Chung vẫn chưa phải là bị can trong bất kỳ vụ án hình sự nào. Bộ Chính trị chỉ tạm thời đình chỉ sinh hoạt đảng của ông Chung trong BCH Đảng bộ, Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội và không cho phép ông hành xử như Phó Bí thư Thường trực của Thành ủy Hà Nội trong 90 ngày. Tương tự, Thủ tướng Việt Nam cũng chỉ tạm đình chỉ chức vụ Chủ tịch thành phố Hà Nội của ông Chung trong 90 ngày để công an dễ dàng thực hiện công việc điều tra. Về nguyên tắc, điều tra chỉ nhằm xác định ông Chung có tội hay không, bị điều tra không phải là đương nhiên trở thành tội phạm. Đó cũng là lý do thiên hạ cấm các cơ quan điều tra “tiết lộ bí mật điều tra”.
Thế thì tại sao công an lại tích cực “tiết lộ bí mật điều tra”, chưa kể từ trước đến nay, gần như chẳng bao giờ hệ thống bảo vệ pháp luật xuống tay với đảng viên nào vi phạm pháp luật nếu đảng chưa kỷ luật “đồng chí” đó. Vì sao Ủy ban Kiểm tra của BCH TƯ đảng CSVN chưa xem xét, chưa đề nghị kỷ luật như… qui trình mà xưa giờ vẫn áp dụng đối với các “đồng chí” loại đặc biệt, thuộc diện Bộ Chính trị quản lý, vì sao chưa lấy ý kiến của BCH TƯ đảng, Bộ Chính trị chưa xác định có kỷ luật hay không mà công an bất kể… truyền thống, bất chấp pháp luật, liên tục cung cấp đạn dược cho hệ thống truyền thông chính thức… bắn phá ông Chung dữ dội như vậy?
Rõ ràng hệ thống chính trị, hệ thống công quyền, hệ thống bảo vệ pháp luật tại Việt Nam không mắc “tứ chứng nan y” (mù, câm, điếc, bại liệt), thế thì tại sao đến năm ngoái mới phát giác chủ Công ty Nhật Cường “buôn lậu”, “vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “rửa tiền”, “vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” và từ năm ngoái tới nay mới phát giác hàng chục viên chức hữu trách tiếp tay cho chủ Công ty Nhật Cường phạm đủ thứ tội? Qui hoạch – qui định – qui trình lựa chọn, sắp đặt nhân sự vẫn được khẳng định là chặt chẽ, đúng đắn, tại sao lại để lọt… ông Chung. Đảng có chịu trách nhiệm không khi nâng ông Chung lên để ông tiếp tục phạm thêm tội khác?
Vụ án thứ ba (2) mà công an cho rằng ông Chung có liên quan (“vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí” xảy ra tại thành phố Hà Nội) có phải là vụ Công ty Arktic (do con ông Chung làm Giám đốc) được chọn làm doanh nghiệp độc quyền cung cấp RedOxy-3C (sản phẩm xử lý ô nhiễm nguồn nước) cho Hà Nội, từng khiến dư luận râm ran cách nay vài năm (3), tại sao đến bây giờ công an mới tích cực… tìm hiểu? Tại sao Văn phòng BCH TƯ đảng tích cực thái quá đến mức hi hữu (soạn – gửi văn bản yêu cầu Ban Tuyên giáo BCH TƯ đảng chỉ đạo hệ thống truyền thông đồng loạt đưa tin ông Chung bị tạm đình chỉ công tác trong ngày 12 tháng 8)?
***
Liệu tất cả những dấu hiệu khác thường liên quan đến việc đảng đột ngột xử lý ông Chung hết sức nghiêm khắc, sai với cả… truyền thống thực thi kỷ luật đảng lẫn pháp luật thực định có liên quan đến việc lựa chọn – sắp đặt nhân sự lãnh đạo đảng tại đại hội 13 để lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam trong năm năm sắp tới không? So cách xử lý ông Chung với cách xử lý ông Nguyễn Nhân Chiến (cũng là Ủy viên BCH TƯ đảng, Bí thư tỉnh Bắc Ninh), cách xử lý ông Tất Thành Cang (cựu Ủy viên BCH TƯ đảng, cựu Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM) thì sự nghiêm khắc này hoàn toàn không phải là… nghiêm minh!
Một “ông” (Nguyễn Nhân Chiến), táo tợn đến mức bôi bẩn toàn bộ các hoạt động liên quan đến những đại hội đảng đang diễn ra rầm rộ trên khắp Việt Nam, thản nhiên khai quang, đổ bê tông cho quan lộ của trưởng nam (chuyển Bí thư thành phố Bắc Ninh vừa tái đắc cử đảm nhận công tác khác để chỉ định con trai thế chỗ), khiến Ban Tổ chức BCH TƯ đảng phải lên tiếng chấn chỉnh nhưng vẫn không hề ngán ngại, tiếp tục điều chuyển trưởng nam vốn không chuyên môn, không kinh nghiệm sang làm trụ cột cơ quan chuyên trách những lĩnh vực quan trọng nhất đối với dân sinh của cả một tỉnh (việc làm, môi trường lao động, an sinh xã hội) thì rõ ràng không thể bảo đó là nghiêm minh!
Một “ông” (Tất Thành Cang), là thủ phạm vụ chuyển nhượng 34 héc ta đất ở Nhà Bè (TP.HCM), nếu không đổ bể sẽ khiến công khố mất khoảng 2.000 tỉ đồng,… cách nay hai năm, từng bị Ủy ban Kiểm tra của BCH TƯ đảng kết luận “đã có những khuyết điểm vi phạm rất nghiêm trọng” nên bị BCH TƯ đảng tước bỏ tư cách Ủy viên của cơ quan này, bị cách chức Phó Bí thư Thường trực và tư cách Ủy viên Ban Thường vụ của Thành ủy TP.HCM, mới được Thành ủy TP.HCM… “phê bình”. Vì sao Thành ủy TP.HCM đã chính thức thừa nhận, ông Cang là đồng phạm gây ra thảm nạn Thủ Thiêm (TP.HCM) nhưng chỉ… “phê bình” với lý do… “hết thời hiệu xử lý kỷ luật đảng” (4)?
Về nguyên tắc, việc xác định thời điểm để tính toán thời hiệu áp dụng qui định của đảng trong xem xét – thi hành kỷ luật đối với đảng viên, hay áp dụng các qui định của pháp luật nhằm truy cứu trách nhiệm hình sự đối với công dân đều dựa vào một trong hai yếu tố: Hoặc tính từ thời điểm xảy ra vi phạm, hoặc tính từ thời điểm phát hiện vi phạm. Thảm nạn Thủ Thiêm xảy ra cách nay hai thập niên nhưng chỉ đến cách nay vài năm mới được xác định là có vi phạm. Nếu Thành ủy TP.HCM chọn thời điểm phát hiện Dự án Xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm có vi phạm để tính thời hiệu thì rõ ràng không thể chỉ “phê bình” ông Cang và nhiều “ông” khác.
Thành ủy TP.HCM hết sức liều lĩnh khi chọn thời điểm xảy ra vi phạm để tính… thời hiệu, bởi lựa chọn đó đồng nghĩa với việc mặc nhiên thừa nhận hệ thống chính trị, hệ thống công quyền đã biết Dự án Xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm có vi phạm từ khi khởi động và không những vẫn để những vi phạm đó xảy ra, hủy hoại tương lai của vài chục ngàn người mà còn lựa chọn – sắp đặt ông Cang làm cán bộ cấp chiến lược. Lựa chọn thời điểm tính thời hiệu kiểu đó có khác gì Thành ủy TP.HCM thay mặt toàn đảng thách thức công chúng: Bất kể hậu quả nghiêm trọng thế nào thì cũng sẽ không có bất kỳ ai chịu trách nhiệm!
***
Lịch sử nhân loại cung cấp hàng loạt ví dụ cho thấy, nghiêm khắc nhưng không nghiêm minh là cội rễ của bất nhân, vô đạo. Không xứ sở nào, dân tộc nào có thể xây dựng một xã hội thật sự “công bằng, dân chủ, văn minh” trên nền tảng đó. Song ở Việt Nam, nghiêm khắc nhưng không nghiêm minh đã cũng như đang được ứng dụng như… thủ thuật trị an cả trong nội bộ đảng lẫn quản trị, điều hành quốc gia. Thực tế cho thấy, trong đảng, thủ thuật này thúc đẩy tập hợp – phát triển lực lượng và khiến các băng, nhóm sử dụng mọi thủ đoạn để thu đoạt – nắm giữ – mở rộng quyền lực, tránh việc trở thành nạn nhân của nghiêm khắc.
Với dân, nghiêm khắc giúp giảm đáng kể sự bất bình về những bất toàn của hệ thống, bất cập trong xã hội và thường làm thiên hạ quên đòi nghiêm minh. Đó là lý do việc hành xử một cách nghiêm khắc với một vài cá nhân khiến nhiều người tin đảng quyết tâm… chỉnh đốn cho dù chính thực tế chỉ ra, đảng vẫn thế, vẫn “đốn” mà không “chỉnh”. Quan sát phản ứng của công chúng ắt sẽ thấy, sự kiện ông Chung đang bị đồng chí đánh cho tả tơi làm nhiều người hả dạ. Sự hả dạ đó giảm bớt sự phẫn nộ nơi nhiều người về cách xử lý vụ Đồng Tâm bởi… ít ra công chúng cũng được chứng kiến… quả báo nhãn tiền. Nhờ vậy, đảng có thể duy trì… ổn định chính trị!
Chuyện ông Nguyễn Nhân Chinh chỉ có thể làm Bí thư Thành ủy Bắc Ninh trong 13 ngày cũng vậy. Sự hả dạ khiến công chúng quên rằng, nếu họ không sử dụng các quyền hợp pháp của họ để buộc đảng phải có biện pháp đủ mạnh, đủ hiệu quả nhằm khai tử phương thức lựa chọn – sắp đặt nhân sự xấc xược kiểu đó thì “con vua lại vẫn là vua, con sãi ở chùa vẫn quét lá đa”. Rõ nhất là thảm nạn Thủ Thiêm, việc xử lý ông Tất Thành Cang một cách nghiêm khắc vì chỉ đạo chuyển nhượng 34 héc ta đất ở Nhà Bè rẻ hơn giá trị thực tới 2.000 tỉ đã kéo mức độ bất ổn về nhân tâm, dân ý đối với thảm nạn Thủ Thiêm xuống ngưỡng an toàn.
Thời gian vừa giúp đảng thoái thác nghiêm minh, vừa tìm được lối thoát trong việc giải quyết thảm nạn Thủ Thiêm bằng… thời hiệu. Cứ ngẫm sẽ thấy, đảng không cần được dân chúng tin, yêu. Sở dĩ thỉnh thoảng đảng lại tỏ ra nghiêm khắc với một số đồng chí vì đó chính là cách đảng chủ động sử dụng để chỉ cho dân chúng thấy bóng dáng công lý đã thấp thoáng ở… cuối đường. Đảng chỉ cần dân tiếp tục nhẫn nại chờ đợi sự nghiêm minh sẽ đem tới công lý… toàn phần, nhờ vậy, đảng có thể tiếp tục duy trì đặc quyền lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối trên con đường… hướng tới nghiêm minh. Công lý nửa vời là một loại vũ khí hữu dụng, giúp hạ cùng lúc hai loại đối tượng: Đồng chí không đồng… sàng và đồng bào tuy không đồng tâm nhưng dễ bị phân tâm!
Chú thích
(4) https://plo.vn/thoi-su/ong-tat-thanh-cang-bi-phe-binh-lien-quan-den-du-an-thu-thiem-929894.html
Trân Văn là bút danh của một nhà báo có 28 năm làm việc ở nhiều vị trí khác nhau (Cộng tác viên, Phóng viên, Biên tập viên, Thư ký Tòa soạn) của một số đài truyền hình, đài phát thanh, nhật báo, tuần báo, báo điện tử tại Việt Nam và Hoa Kỳ. Các bài viết của Trân Văn là blog cá nhân và được đăng tải với sự đồng ý của đài VOA nhưng không phản ánh quan điểm chính thức của chính phủ Hoa Kỳ.
